Beata Garlej
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, Volume 19, Issue 1, 2024, s. 59-69
https://doi.org/10.4467/20843933ST.24.006.20373Wstępna część artykułu ma charakter myślowej rekapitulacji. Formuła „aksjologiczny rytm wartości” wyrasta z moich wcześniejszych rozważań, wpisanych w teoretyczne ustalenia poświęcone kategorii konkretyzacji estetycznej Romana Witolda Ingardena. Stały się one źródłem dalszych badań o charakterze analitycznym, prowadzonych w ostatnim pięcioleciu. Przywiodły mnie do konkluzji, że przez aksjologiczny rytm wartości należy rozumieć język, w jakim udostępniają się one twórcy (i odbiorcy). W głównej części artykułu przedstawiono autorską koncepcję sfunkcjonalizowania tego języka. Charakterystyce funkcji przeżyciowej, twórczorodnej i stylorodnej towarzyszy literacka egzemplifikacja – odwołanie się do wybranych wątków powieści Romaina Rollanda Jan Krzysztof. Odniesienie to nie jest przypadkowe, gdyż refleksja Jana Parandowskiego (z Alchemii słowa) o tym dziele dała asumpt do dociekań poświęconych aksjologicznemu rytmowi wartości, a tym samym zarysowania przedkładanej tu koncepcji. Całość rozważań jest zwieńczona twierdzeniem o konieczności uwzględnienia języka wartości w rzetelnej interpretacji Ingardenowskiego rozumienia przestrzeni słowa.