Andrzej Bonusiak

Poniższy tekst przedstawia zarys dziejów i funkcjonowania środowiska polskiego zamieszkałego w Mariupolu na Ukrainie. W pierwszej części opracowania główną uwagę poświęcono charakterystyce działalności Polaków skupionych w miejscowych strukturach polonijnych oraz ich aktywności w ramach Kościoła rzymskokatolickiego. Gros rozważań poświęcone zostało okresowi minionych 15 lat XXI wieku, choć w celu zrozumienia istoty położenia Mariupolaków sięgnięto również po omówienie wybranych aspektów z wcześniejszych dwustu lat dziejów miasta. Druga część poświęcona została zabiegom mającym na celu doprowadzenie do ewakuacji z zagrożonego wojną miasta osób polskiego pochodzenia. Omówiony został proces organizacji tego przedsięwzięcia oraz jego wykonanie. Scharakteryzowano zabiegi mające na celu doprowadzenie do legalizacji pobytu przybyszy, rozsiedlenia Mariupolaków w poszczególnych polskich ośrodkach oraz ułatwienia i adaptacji do nowych warunków funkcjonowania. Zasygnalizowano również możliwości funkcjonowania osób pozostałych w Mariupolu. Integralną częścią rozważań jest zaprezentowanie różnych form pomocy udzielanych przez Polskę i Polaków potrzebującym zarówno na Ukrainie, jak i na terenie Polski. Elementem rozważań jest także prezentacja i ocena zachowań władz państwowych, opozycji politycznej, mediów i samych Polaków w stosunku do dążeń osób polskiego pochodzenia zamieszkałych w Mariupolu.

Analiza sytuacji mającej miejsce w omawianym zakresie w latach 1988–2018 pozwala stwierdzić, że przedstawiciele mniejszości polskiej mieli możliwość prowadzenia działalności politycznej na Ukrainie niezależnie od tego, czy posiadali własną partię polityczną. Wydaje się, że w specyficznej sytuacji geopolitycznej istniejącej w tym kraju diaspora polska może skutecznie działać jedynie w ścisłym związku z organizacjami większościowych grup ludności, co pozwala stwierdzić, iż działania mające na celu budowę własnej siły politycznej były błędne.