“Brothers’ conversation” – the backstage of the recording of Stanisław and Lech Wałęsa’s conversation and its use by the authorities of PRL
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTE„Rozmowa braci” – kulisy nagrania rozmowy Stanisława i Lecha Wałęsów i jej wykorzystania przez władze PRL
Publication date: 2022
Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, pp. 97 - 113
https://doi.org/10.4467/25434942WS.22.007.17549Authors
„Rozmowa braci” – kulisy nagrania rozmowy Stanisława i Lecha Wałęsów i jej wykorzystania przez władze PRL
29 września 1982 roku internowanego w Arłamowie przewodniczącego NSZZ „Solidarność” Lecha Wałęsę odwiedził jego brat Stanisław. Pretekstem do tej wizyty były kolejne urodziny Lecha, a prawdziwym celem nagranie – oczywiście po kryjomu – krótkiego wywiadu dla mediów zachodnich. Bracia celebrowali 39. urodziny Lecha, spożywając przy okazji alkohol i tocząc „dysputę”. Została ona zarejestrowana przez funkcjonariuszy SB, co było początkiem jednej z najgłośniejszych akcji przeciwko „Solidarności” i jej przewodniczącemu Lechowi Wałęsie w latach osiemdziesiątych. Sama rozmowa – początkowo jej „stenogramy”, a następnie zmontowane nagranie – była wykorzystywana kilkukrotnie. Stopniowo również rozszerzano krąg odbiorców. Po raz pierwszy „stenogram” rozmowy wykorzystano jeszcze przed zwolnieniem Wałęsy z internowania, przedstawiając go ks. Alojzemu Orszulikowi, który odwiedzał go w tym czasie jako przedstawiciel Episkopatu Polski. 27 września 1983 roku na antenie TVP (w porze największej oglądalności) wyemitowano zaś materiał, któremu nadano tytuł Pieniądze. Cała operacja nie przyniosła oczekiwanych skutków – nie udało się skompromitować Lecha Wałęsy.
“Brothers’ conversation” – the backstage of the recording of Stanisław and Lech Wałęsa’s conversation and its use by the authorities of PRL
On 29th September 1982 Stanisław Wałęsa visited his brother Lech Wałęsa (the leader od NSZZ Solidarność) who was interneed in Arłamów. The excuse of this visit was Lech’s birthday, but the real aim was the recording of a short interview for the western media. It was very top secret. Both brothers were celebrating Lech’s 39th birthday, drinking alcohol and having a dispute. It was registered by the SB officers; what is more, it was the beginning of one of the loudest actions in the 1980s against “Solidarność” and its leader – Lech Wałęsa. The conversation itself, initially its “transcripts” and then the edited recording was used several times. The circle of recipients was also gradually expanded. For the first time, the transcript of the interview was used even before the leader of “Solidarność” was released from internment. He was introduced to the priest Alojzy Orszulik who at that time was visiting Wałęsa as the representative of the Polish Episcopate. At last on 27th September 1983, the prepared material was emitted on TVP at prime-time. It was titled Pieniądze. The entire operation did not bring the expected results – it was not possible to compromise Lech Wałęsa.
Keywords: Lech Wałęsa, Stanisław Wałęsa, Arłamów, internment, Security Service
Źródła archiwalne
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN) w Gdańsku 76/19, t. 1.
AIPN w Warszawie, 01092/1; 575/8, t. 11; 1585/1646; 1585/15971.
AIPN w Poznaniu, 080/81, t. 2.
List Jerzego Kośnika do Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, 19.12.2008.
Notatki Jerzego Jachowicza z procesu Władysława Ciastonia i Zenona Płatka, oskarżonych o kierowanie porwaniem i zabójstwem ks. Jerzego Popiełuszki.
Źródła drukowane
Andrew Ch., Mitrochin W., Archiwum Mitrochina. KGB w Europie i na Zachodzie, przeł. M. M. Brzeska i R. Brzeski, Warszawa 2001.
Kryptonim 333. Internowanie Lecha Wałęsy w raportach funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu, wstęp i oprac. T. Kozłowski, G. Majchrzak, Chorzów 2012.
Stan wojenny. Wspomnienia i oceny, pod red. J. Kulasa, Pelplin 1999.
Stan wojenny Polsce z perspektywy Urzędu Rady Ministrów, oprac., wybór i przygotowanie do druku M. Jabłonowski, W. Janowski, G. Sołtysiak, Warszawa 2017.
Stenogramy z konferencji prasowych w Centrum Prasowym Interpress 13.XII.1981 – 31.VII.1984, t. 2, wybór i oprac. M. Dobromirska, Warszawa 1985.
Prasa
Lech Wałęsa o „Pieniądzach”, „Tygodnik Mazowsze” 1983, nr 63.
„Solidarność Walcząca” 1983, nr 52.
Spokojnie o wielkim świństwie, „Z dnia na dzień” 1983, nr 33.
„Tygodnik Mazowsze” 1983, nr 63.
Wspomnienia, dzienniki
Andrzejewska K., Urban… byłam jego żoną… Z Karyną Andrzejewską rozmawia Radosław Piszczek, Gdańsk 1993.
Barański M., dt tajemnice, Warszawa 1991.
Bereś W., Skoczylas J., Generał Kiszczak mówi… prawie wszystko, Warszawa 1991.
Orszulik A., Czas przełomu. Notatki ks. Alojzego Orszulika z rozmów z władzami PRL w latach 1981–1989, Warszawa–Ząbki 2006.
Rakowski M. F., Dzienniki polityczne 1981–1983, Warszawa 2004.
Rakowski M. F., Dzienniki polityczne 1984–1986, Warszawa 2005.
Wałęsa L., Droga nadziei, Kraków 1990.
Opracowania
Friszke A., Stan wojenny – statystyka represji, „Wolność i Solidarność” 2011, nr 7.
Kordek M., Nawrocki. K, Lechia – Juventus. Więcej niż mecz, Gdańsk 2013.
Kozłowski T., Między szantażem i polityką. Internowanie Lecha Wałęsy, „Wolność i Solidarność” 2016, nr 9.
Majchrzak G., Kulisy „listu kaprala do generała”, „Dzieje Najnowsze” 2015 nr 1.
Majchrzak G., Portret agenta. Przypadek Eligiusza Naszkowskiego, [w:] „Solidarność” 1980–1981 w kraju i w Wielkopolsce. Szkice do portretu, red. nauk. K. Brzechczyn, Poznań 2016.
Majchrzak G., Publikować czy nie publikować?, „Polska. Gazeta Wrocławska”, 5.01.2013.
Majchrzak G., Represje stanu wojennego, [w:] Inteligentna forma internowania. Ćwiczenia i powołania do Ludowego Wojska Polskiego jako forma represji po 13 grudnia 1981 r., pod red. G. Majchrzaka, Warszawa 2016.
Majchrzak G., Rozmowa braci, „Polska”, 12–13.07.2008.
Majchrzak G., „Solidarność” na celowniku. Wybrane operacje SB przeciwko związkowi i jego działaczom, Poznań 2016.
Pleskot P., Przekręt. Najwięksi kanciarze PRL i III RP, Kraków 2017.
Sawicki W., Sowiecka interwencja w Polsce w grudniu 1981? – nieznany dokument z archiwów byłej NRD, „Studia i Materiały z Dziejów Opozycji i Oporu Społecznego” 1999, t. 2.
Społeczeństwo i władza lat osiemdziesiątych w badaniach CBOS, [do druku przygotowała B. Badora i in.], Warszawa 1994.
Szumski J., Rozliczenia z ekipą Gierka 1980–1984, Warszawa 2018.
Internet
Kośnik J., Historia jednej fotografii: Wałęsa w Arłamowie, http://jerzykosnik.netgallery.eu/?pl_historia-jednej-fotografii-walesa-w-arlamowie,27 (dostęp 30.10.2020).
Information: Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, pp. 97 - 113
Article type: Original article
Titles:
„Rozmowa braci” – kulisy nagrania rozmowy Stanisława i Lecha Wałęsów i jej wykorzystania przez władze PRL
“Brothers’ conversation” – the backstage of the recording of Stanisław and Lech Wałęsa’s conversation and its use by the authorities of PRL
Institute of National Remembrance, Warszawa, Poland
Published at: 2022
Article status: Open
Licence: CC BY-SA
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 851
Number of downloads: 759