Czech dissident and emigrant Jiří Lederer regarding Solidarity movement (1980–1983)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTECzeski dysydent i emigrant Jiří Lederer wobec Solidarności (1980–1983)
Publication date: 2022
Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, pp. 165 - 180
https://doi.org/10.4467/25434942WS.22.010.17552Authors
Czeski dysydent i emigrant Jiří Lederer wobec Solidarności (1980–1983)
Dziennikarz Jiří Lederer (1922–1983) to znacząca postać w historii Czech i opozycji demokratycznej w Europie Środkowo-Wschodniej. Rzecznik porozumienia polsko-czeskiego i znawca spraw polskich, publicysta okresu Praskiej Wiosny. Należał do grona tych, którzy podpisali Kartę77 jeszcze przed końcem 1976 roku. W połowie stycznia 1977 trafił do więzienia na trzy lata. We wrześniu 1980 roku został zmuszony do wyjazdu z Czechosłowacji. Osiadł w RFN, gdzie rozwinął szeroką działalność publicystyczną. Nawiązał też ponownie współpracę z czeskimi czasopismami emigracyjnymi, paryską „Kulturą” i Radiem Wolna Europa; obserwował sytuację wewnętrzną w PRL i innych krajach bloku wschodniego. Artykuł z jednej strony stanowi przegląd wypowiedzi Lederera na temat NSZZ „Solidarność”, wygłoszonych w różnych mediach emigracyjnych i zachodnioeuropejskich. Z drugiej – zawiera odpowiedzi na pytania o to, jak pojawienie się masowego ruchu zawodowego zostało przyjęte przez Lederera i w jaki sposób wpłynęło na jego polityczne zapatrywania.
Czech dissident and emigrant Jiří Lederer regarding Solidarity movement (1980–1983)
Jiří Lederer (1922–1983), a journalist and writer, has left a permanent mark on the history of Czech culture and democratic opposition in Central and Eastern Europe. In the 1960s he became one of the spokespersons of the Polish-Czech agreement and an expert on Polish affairs. From the 1967 he was already a dissident, he secretly collaborated with the centres of Czech emigration in the West (Free Europe Radio Station, “Svědectví”). He was one of the champions of the Prague Spring and one of the first victims of the so called normalization (deprived of the possibility of publishing and removed from public life). A signatory to Charter77, he was condemned in 1977 for three years jail. The focus of the article is the analyse of the texts concerning the Polish independent trade union Solidarity, which were written by Lederer after 1980, when he lived in exile in Germany. During his forced stay abroad the journalist was trying to integrate Czech, Polish and Slovak political émigré centres.
Keywords: Jiří Lederer, journalism, political opposition, Charter77, political emigration, Solidarity movement
Źródła archiwalne
Ośrodek Libri Prohibiti w Pradze, zespół J. Lederera, 38/1 – 38/5.
Archiwum Muzeum Narodowego w Pradze, zespoł J. Lederera, 112.
Źródła drukowane
Benda V., Paralelni polis, [w:] Charta 77: 1977–1989. Od moralni k demokraticke revoluci. Dokumentace, sest. V. Prečan, Scheinfeld–Praha–Bratislava 1990.
Československo-polske styky včera, dnes a zitra, sest. A. Měšťan, Mnichov 1986.
Havel V., Eseje polityczne, tłum. P. Heartman [właśc. P. Godlewski], Warszawa 1984.
Jagodziński A., Banici. (Rozmowy z czeskimi pisarzami emigracyjnymi), Warszawa 1988.
Kantůrkova E., Jiři Lederer aneb popis zachrany jedne knihy, w: eadem, Podobizny z moji galerie, Praha 2017.
Lederer J., Czeskie rozmowy, przeł. A. Rajski, K. Śniegocka [właśc. H. Kuligowska, J. Goszczyńska], Warszawa 1987.
Lederer J., Česke rozhovory, Koln 1979.
Lederer J., Čtenařovo blaboleni za mřižemi, „Obrys” 1983, nr 1–4.
Lederer J., Federace lokomotivnich čet – zamyšleni pro poučeni a posilu, „Listy” 1981, nr 5.
Lederer J., Jaky vlastně optimismus?, „Obrys”1983, nr 1.
Lederer J., Jan Palach, przeł. A. Czcibor-Piotrowski, „Literatura” 1991, nr 7–12; 1992, nr 1–5.
Lederer J., Lidovy vůdce „Listy”1983, nr 5.
Lederer J., Me Polsko. 200 let boje proti cizi nadvladě, Koln 1982.
Lederer J., Politika, moralka, koexistence, „Svědectvi”1983, nr 70–71.
Lederer J., Polska i Europa, „Kultura” (Paryż) 1981, nr 11.
Lederer J., Polsko řeši neřešitelne, „Listy” 1981.
Lederer J., Slovo k dělnikům, „Listy” 1981, nr 5.
Lederer J., Slovo o Svědectvi i o nas, [w:] Svědectvi Pavla Tigrida, sest. J. Lederer, Mnichov 1982.
Lederer J., Šiřitel radosti, „Obrys”1982, nr 4.
Lederer J., Touhy a iluze (vzpominani do srpna 1968), Toronto 1984.
Lederer J., Touhy a iluze II., Toronto 1988.
Lederer J., Ucieczka do Polski (fragment), przeł. M. Nemczyński [właśc. A. S. Jagodziński], „Puls” (Londyn) 1985, nr 25.
Lederer J., Współpraca czesko-polsko-słowacka, „Kultura” (Paryż) 1983, nr 5.
Lederer J., Einhorn E., Povedali…priďte!, Bratislava 1968.
Ledererova E., Nepokorny. Vypravĕni o Vaclavu Havlovi, „Listy” 1983, nr 5.
Mlynař Z., Krize v sovětskych systemech 1953–1981. (Přispěvek k teoreticke analyze), Koln 1983.
Nasza ocena, „Kultura” (Paryż) 1982, nr 1–2.
Ruml J., Portret publicisty, „Reporter” 1990, nr 24 (dodatek).
Ruml J., Sznycle cielęce i zagubiona skora, przeł. M. Cyantowna, „Puls” 1980.
[Smolar A., Toruńczyk B.], Wywiad z Jiři Ledererem, „Krytyka” 1981, nr 10–11.
Šimečka M., Przywrócenie porządku, tłum. P. Heartman [właśc. P. Godlewski], Warszawa 1982.
Tigrid P., Dnešek je vaš, zitřek je naš. (Dělnicke revolty v komunistickich zemich), Koln 1982.
Tigrid P., Politicka emigrace v atomovem věku, Praha 1990.
Tigrid P., Wywiad ze Zdeną Salivarovą i Josefem Škvoreckim, [w:] Nazywać rzeczy po imieniu. Wybor niezależnej publicystyki czeskiej i słowackiej, [tom zredagował W. Szukalski, tłum. Niesygnowane A. Karel] Warszawa 1987.
Schmalz P., CSSR/Jiri Lederer zur Polen-Krise: „Jetzt wird Prag die Schraube anziehen“, „Die Welt”, 6.09.1980.
Literatura
Cysařova J., Česka televizni publicistika. Svědectvi šedesatych let, Praha 1993.
Cysařova J., Muž, ktery tu chybi (česky novinař Jiři Lederer 1922–1983), Praha 2006.
Havliček D., Listy v exilu. Obsahova analyza časopisu Listy, ktery v letech 1971 až 1989 vydaval v Řimĕ Jiři Pelikan, Olomouc 2008.
Kaliski B., Jiři Lederer (1922–1983) – dziennikarz, dysydent, wygnaniec polityczny, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2019, t. 17.
Kriseova E., Vaclav Havel. The Authorized Biography, trans. By C. Crain, New York 1993.
Laco Novomesky: kulturny politik, politik v kulture, sest. M. Peknik, E. Petrovičova, Bratislava 2006.
Majewski P. M., Niech sobie nie myślą, że jesteśmy kolaborantami. Protektorat Czech i Moraw, 1939–1945, Warszawa 2021.
Pecka J., Dělnicke vybory na obranu svobody tisku (1968). Edice pramenů, Praha 1993.
Šamal P., V zajmu pracujiciho lidu. Literarni cenzura v době centralniho planovani a paralelnich oběhů [w:] V obecnem zajmu. Cenzura a socialni regulace literatury v moderni česke kultuře 1749–2014, sv. II: 1938–2014, hlavni red. M. Wogerbauer, Praha 2015.
Tematicka přiručka k československym dějinam 1948–1989, ed. J. Kocian, Praha 2019.
Information: Wolność i Solidarność, 2021-2022, nr 13-14, pp. 165 - 180
Article type: Original article
Titles:
Czeski dysydent i emigrant Jiří Lederer wobec Solidarności (1980–1983)
Czech dissident and emigrant Jiří Lederer regarding Solidarity movement (1980–1983)
The Tadeusz Manteuffel Institute of History, Polish Academy of Sciences
Poland
Published at: 2022
Article status: Open
Licence: CC BY-SA
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 279
Number of downloads: 250