Tristan i demon południa

Artykuł proponuje odczytanie średniowiecznych powieści o Tristanie autorstwa Béroula i Thomasa z Anglii w świetle doktryny acedii Ewagriusza z Pontu. Punktem wyjścia jest pojęcie „demona południa”, rozumianego przez Ewagriusza jako demon popychający mnicha do acedii – stanu apatii i duchowego odrętwienia. Dzisiaj terminem tym określa się często „kryzys wieku średniego”, dotykający żonatych mężczyzn i skłaniający ich do poszukiwań erotycznych i seksualnych. Analiza zmierza do udowodnienia, że początków pomieszania tych dwóch pojęć można szukać już w średniowiecznej legendzie Tristana, zwłaszcza w wersji Thomasa. W istocie, często przywoływana melancholia Tristana przypomina acedię zdefiniowaną przez Ewagriusza, z jej podstawowymi cechami – niestabilnością, niestałością, pragnieniem nowości i wiecznym poczuciem niespełnienia.

ABSTRACT

Tristan and the Noonday Demon

The paper analyses medieval Tristan romances by Béroul and Thomas of Britain in the light of Evagrius of Pontus’doctrine of acedia. The starting point is the concept of ‘Noonday Demon’: understood by Evagrius as the devil tempting the monk into acedia –a state of listlessness and spiritual torpor. It is used today to describe a ‘midlife crisis’ affecting married men in their erotic and sexual behaviour. The analysis tends to prove that the confusion between these two meanings can be traced back to the medieval Tristan legend, especially in Thomas’ version: in fact, Tristan’s supposed melancholy resembles acedia as defined by Evagrius, with its essential characteristics: instability, inconstancy, desire of novelty and perpetual dissatisfaction.

The paper analyses medieval Tristan romances by Béroul and Thomas of Britain in the light of Evagrius of Pontus’doctrine of acedia. The starting point is the concept of ‘Noonday Demon’: understood by Evagrius as the devil tempting the monk into acedia –a state of listlessness and spiritual torpor. It is used today to describe a ‘midlife crisis’ affecting married men in their erotic and sexual behaviour. The analysis tends to prove that the confusion between these two meanings can be traced back to the medieval Tristan legend, especially in Thomas’ version: in fact, Tristan’s supposed melancholy resembles acedia as defined by Evagrius, with its essential characteristics: instability, inconstancy, desire of novelty and perpetual dissatisfaction.