FAQ

Studia Judaica

Logo of Jagiellonian University

Słowo i obraz – teksty i związane z nimi motywy ikoniczne na nagrobkach kobiet na cmentarzach żydowskich na historycznych obszarach Rzeczypospolitej

Publication date: 2021

Studia Judaica, 2021, Issue 1 (47), pp. 41 - 97

https://doi.org/10.4467/24500100STJ.21.003.14605

Authors

Andrzej Trzciński
Maria Curie Skłodowska University, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6378-7988 Orcid
All publications →

Titles

Słowo i obraz – teksty i związane z nimi motywy ikoniczne na nagrobkach kobiet na cmentarzach żydowskich na historycznych obszarach Rzeczypospolitej

Abstract

Word and Image: Texts and Related Iconic Motifs on Women’s Gravestones in Jewish Cemeteries in the Historical Areas of The Republic of Poland

The research material in the article covers the period from the earliest gravestones from the fourteenth century to contemporary ones of the twenty-first century. Among iconic motifs taken into account are those which are specific for women’s gravestones, and from texts in inscriptions—those corresponding to artistic motifs.

The aims of this study are the following: to distinguish thematic groups, determine the range of iconic motifs used and the chronology and frequency of their occurrence, as well as to juxtapose them with normative content from religious writings of Judaism and with rites and customs.

The following conclusions emerge from the research: In the early period (until the fourth quarter of the eighteenth century), there was no differentiation on tombstones between separate motifs ascribed to men (except for the Kohanim and Levites) and separate motifs ascribed to women. Among the common motifs, the bird motif dominated on women’s gravestones, while the crown motif acquired its specific character. In the fourth quarter of the eighteenth century, the  motif of a candlestick appeared on women’s gravestones; it spread very quickly and became a visual identification feature. In the nineteenth century, with the introduction of vanitas motifs on gravestones, they began to be used on women’s gravestones. The connection of motifs with the names of the deceased is also noticeable (e.g. Feigl–bird, Rachel–fairy, Royza–rose, or scenes related to biblical namesakes). The contents of women’s epitaphs presented as praise or description of virtues largely concern traditional female duties toward the home, husband, and children. Women’s gravestones contain no attributes or references to the study of Torah and scholarship, or else to activities in the public sphere—to professions, both religious and later secular—which obviously results from the position and role of women in the patriarchal community. Such information does not appear until the interwar period on the tombstones of women from families assimilated into the surrounding culture which is also evidenced by non-traditional tombstone forms and inscriptions in non-Jewish languages.

References

Download references
1. Źródła archiwalne
Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego
Woronczak Jan Paweł, Cmentarz żydowski w Kromołowie jako tekst kultury, Wrocław 1999 (mps rozprawy doktorskiej pod kierunkiem prof. Jacka Kolbuszewskiego, Uniwersytet Wrocławski).
2. Źródła opublikowane
Bin Gorion Micha Josef, Żydowskie legendy biblijne, tłum. Robert Stiller, Gdynia 1996.
Exhibition of Tombstones of the Jewish Cemetery in Szydlowiec (Poland). Graphic prints by Jacek Antoni Zielinski and Lucyna Krakowska, Museum of Ethnography and Folklore, December 1963 – February 1964, Tel Aviv 1963.
Fabryka wyrobów srebrnych i platerowanych Józef Fraget, [oferta wyrobów], Warszawa 1932.
Jak modlą się Żydzi. Antologia modlitw, oprac. Maciej Tomal, tłum. Ewa Gordon i Maciej Tomal, Warszawa 2000.
Judaika w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Rzemiosło artystyczne, druki i rękopisy, monety i medale, varia, oprac. Stanisława Odrzywolska, Monika Paś i in., Kraków 2018.
Judaika w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, oprac. Ewa Martyna, Warszawa 1993.
Langer Jiři, 9 bram do tajemnic chasydów, tłum. Anna Godlewska, Kraków 1988.
Levy Arthur, Jüdische Grabmalkunst in Osteuropa: Eine Sammlung, Berlin 1924.
Lilientalowa Regina, Życie pozagrobowe i świat przyszły w wyobrażeniu ludu żydowskiego, „Lud” 8 (1902).
Miszna Naszim (Kobiety), wstęp, tłum. i oprac. Roman Marcinkowski, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.
Sefaria: A Living Library of Jewish Texts, https://www.sefaria.org/?home.Slonik Binjamin Aharon ben Awraham, Sejder micwes noszim; ejn szejn frauen bichlejn, Kraków 1577.
Suchestow Gawriel, Macewet kodesz hu zichron cadikim, z. 2, Lemberg 1864.
Tarjag micwot. 613 przykazań judaizmu, tłum. Ewa Gordon, Kraków 2000.
Tow. Akc. Norblin, Br. Buch i T. Werner, [oferta wyrobów], Warszawa 1897.
3. Opracowania
Bałaban Majer, Historia i literatura żydowska ze szczególnym uwzględnieniem historii Żydów w Polsce, t. 3: Od wygnania Żydów z Hiszpanii do rewolucji francuskiej (od Zygmunta Starego do trzeciego rozbioru Polski), Lwów 1925.
Bałaban Majer, Żydzi lwowscy na przełomie XVI i XVII w., Lwów 1906.
Brocke Michael, The Lilies of Worms, „Zutot” 8 (2011).
Elon Menachem, Woman: The Judicial Perspective: Women and the Israeli Courts, [w:] Encyclopaedia Judaica. Second Edition, red. Fred Skolnik, Michael Berenbaum, Detroit 2007, t. 21. 
Ginzberg Louis, The Legends of the Jews, t. 3: Bible Times and Characters from the Exodus to the Death of Moses, Philadelphia 1909.
Goldberg-Mulkiewicz Olga, Obrzędy żałobne i pogrzebowe Żydów polskich, „Polska Sztuka Ludowa” 40 (1986), nr 1–2.
Goodenough Erwin Ramsey, Jewish Symbols in the Greco-Roman Period, t. 7, New York 1958.
Hońdo Leszek, Stary żydowski cmentarz w Krakowie. Historia cmentarza. Analiza hebrajskich inskrypcji, Kraków 1999.
Jerkiewicz Lidia, Rola zogerek w tradycyjnej społeczności żydowskiej. Rekonesans badawczy, [w:] Nieme dusze? Kobiety w kulturze jidysz, red. Joanna Lisek, Wrocław 2010.
Krajewska Monika, A Tribe of Stones: Jewish Cemeteries in Poland, wstęp Rafael Scharf, Warsaw 1993.
Krajewska Monika, Cmentarze żydowskie w Polsce: nagrobki i epitafia, „Polska Sztuka Ludowa” 43 (1989), nr 1–2.
Krajewska Monika, Symbolika płaskorzeźb na cmentarzach żydowskich w Polsce, „Polska Sztuka Ludowa” 43 (1989), nr 1–2.
Krzywicka Aneta, Trzciński Andrzej, Technologiczne i formalne cechy nagrobków, [w:] Cmentarze żydowskie w Sandomierzu, red. Piotr Sławiński, Sandomierz 2011.
Levi Giuseppe, Das Buch der jüdischen Weisheit: Parabeln, Legenden und Gedanken aus Talmud und Midrasch, Wien 1921.
Lisek Joanna, Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.), Sejny 2018.
Oniszczuk Aleksandra, Żydówki w polskiej historii, [w:] Materiały z konferencji „Polsko-żydowskie dziedzictwo Rzeczypospolitej. Wyzwania pamięci i edukacji”, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 14–16 listopada 2019, https://polin.pl/system/files/attachments/Aleksandra%20Oniszczuk%20-%20%C5%BByd%C3%B3wki%20w%20polskiej%20historii%20-%20podsumowanie%20wyk%C5%82adu.pdf [dostęp: 12 kwietnia 2021].
Piechotka Maria, Piechotka Kazimierz, Bramy nieba. Bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1996.
Piechotka Maria, Piechotka Kazimierz, Bramy nieba. Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1999.
Trzciński Andrzej, Aspekty filologiczne inskrypcji, [w:] Cmentarze żydowskie w Sandomierzu, red. Piotr Sławiński, Sandomierz 2011.
Trzciński Andrzej, Cmentarz żydowski w Lesku. Część II – wiek XVIII, Lublin 2020.
Trzciński Andrzej, Ezrat naszim/babiniec – jako przestrzeń rzeczywista, [w:] Nieme dusze? Kobiety w kulturze jidysz, red. Joanna Lisek, Wrocław 2010.
Trzciński Andrzej, Słowne i ikoniczne reprezentacje motywu księgi/książki na nagrobkach żydowskich w Polsce, „Kwartalnik Historii Żydów” 275 (2020), nr 3.
Trzciński Andrzej, Symbole i obrazy. Treści symboliczne przedstawień na nagrobkach żydowskich w Polsce, Lublin 1997.
Trzciński Andrzej, Świadkiem jest ta stela. Stary cmentarz żydowski w Lublinie, Lublin 2017. 
Trzciński Andrzej, This Very Stone Shall Be a Witness: The Jewish Cemetery in Wielkie Oczy, tłum. Marcin Garbowski, New York 2019.
Trzciński Andrzej, Zachowane wystroje malarskie bóżnic w Polsce, „Studia Judaica” 4 (2001), nr 1–2 (7–8).
Trzciński Andrzej, „Zaszło jego słońce w południe”. Słowne i ikoniczne obrazowanie śmierci na nagrobkach żydowskich w Polsce w XIII–XX wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 66 (2018), nr 4.
Trzciński Andrzej, Sobota Jerzy, Cmentarze żydowskie w Międzyrzecu Podlaskim, Lublin 2009.
Unterman Alan, Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, tłum. Olga Zienkiewicz, Warszawa 1994.
Vega Louis Alvares, Het Beth Haim van Ouderkerk: Beelden van een Portugees-Joodse begraafplaats, Assen 1979.
Vilenkin Esther, Rebbetzin Chana and the Three Mitzvahs of Her Name, Chabad.org, https://www.chabad.org/theJewishWoman/article_cdo/aid/2917480/jewish/Rebbetzin-Chana-and-the-Three-Mitzvahs-of-Her-Name.htm [dostęp: 12 kwietnia 2021].
Weres Estera, U źródeł kobiecej literatury żydowskiej – Rebeka z Tykocina i jej „Meneket Rywka”, „Bibliotekarz Podlaski” 16 (2015), nr 1.
Wischnitzer-Bernstein Rachel, Symbole und Gestalten der jüdischen Kunst, Berlin 1935.
Żebrowski Rafał, Źródło (studnia) Miriam, [w:] Polski słownik judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie, red. Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski, Warszawa 2003, t. 2.

Information

Information: Studia Judaica, 2021, pp. 41 - 97

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Słowo i obraz – teksty i związane z nimi motywy ikoniczne na nagrobkach kobiet na cmentarzach żydowskich na historycznych obszarach Rzeczypospolitej

English:
Word and Image: Texts and Related Iconic Motifs on Women’s Gravestones in Jewish Cemeteries in the Historical Areas of The Republic of Poland

Authors

https://orcid.org/0000-0001-6378-7988

Andrzej Trzciński
Maria Curie Skłodowska University, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6378-7988 Orcid
All publications →

Maria Curie Skłodowska University, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin, Poland

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Andrzej Trzciński (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 806

Number of downloads: 753