FAQ

Michał Szuca (1886–1940). Rekonesans badawczy w oczekiwaniu na biografię

Publication date: 2022

Yearbook of Gdańsk, 2021, LXXXI (81), pp. 71 - 101

https://doi.org/10.26881/rgtn.2021.05

Authors

Leszek Molendowski
Museum of Gdańsk
https://orcid.org/0000-0002-3756-7321 Orcid
All publications →

Titles

Michał Szuca (1886–1940). Rekonesans badawczy w oczekiwaniu na biografię

Abstract

Michał Szuca, stypendysta Towarzystwa Pomocy Naukowej w Chełmnie i uczeń wielu zasłużonych placówek edukacyjnych – Collegium Marianum w Pelplinie, gimnazjów męskich w Chojnicach i Nakle, filomata i niedoszły ksiądz katolicki, od najmłodszych lat związany był z ruchem młodokaszubskim i jego najważniejszymi przedstawicielami, m.in. Janem Karnowskim, Aleksandrem Majkowskim, Franciszkiem Kręckim i wieloma innymi. Promotor czasopism i spraw kaszubskich, jak również polskiego Pomorza. Absolwent Uniwersytetu we Fryburgu Bryzgowijskim oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do Wolnego Miasta Gdańska przybył jako doktor ekonomii w 1919 r. i przez lata poprzez pracę zawodową związany był z bankami i instytucjami finansowymi (także w Bytomiu i Opolu); pracował m.in. jako dyrektor gdańskiej filii Banku Dyskontowego w Bydgoszczy oraz Banku Przemysłu i Handlu w Warszawie. Zasiadał w radzie nadzorczej Spółdzielni Kredytowej w Gdańsku, był współzałożycielem spółki Towarzystwo Instalacyjne Pomorskie, które uczestniczyło w budowie Gdyni. W latach 1933–1939 pełnił funkcję radcy finansowego Rady Portu i Dróg Wodnych. Był członkiem, współzałożycielem i propagatorem polskiego życia w WMG: nauczycielem księgowości w Polskich Szkołach Handlowych Macierzy Szkolnej w Gdańsku, jednym z siedmiu założycieli Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, działaczem Gminy Polskiej Związku Polaków w Gdańsku, Macierzy Szkolnej w Gdańsku oraz sportowcem w sekcji wioślarskiej KS „Gedania”. Aresztowany 1 września 1939 r., był więziony w Victoriaschule oraz w więzieniu przy obecnej ul. Kurkowej; stracony w Wielki Piątek 22 marca 1940 r. nieopodal obozu w Stutthofie. Po wojnie, w 1946 r., pochowano go w Alei Zasłużonych w Gdańsku‑Zaspie, m.in. wraz z ks. Feliksem Boltem, Franciszkiem Kręckim, Antonim Lendzionem, Władysławem Pniewskim i wieloma innymi przedstawicielami polskiej inteligencji WMG.


Michał Szuca (1886–1940): A preliminary study for a biography

Michał Szuca was a scholarship holder of the Society for Support of Education (Towarzystwo Pomocy Naukowej) in Chełmno and a student of distinguished educational institutions: Collegium Marianum in Pelplin and boys’ gymnasiums in Chojnice and Nakło. Member of the Philomath movement and would-be Catholic priest, from an early age he was associated with the Young Kashubians movement and its prominent representatives, including Jan Karnowski, Aleksander Majkowski and Franciszek Kręcki. Szuca was a promoter of Kashubian magazines and an advocate of Kashubian issues as well as those of Polish Pomerania. A graduate of the University of Freiburg im Breisgau and the Jagiellonian University in Cracow, he came to the Free City of Gdańsk as a doctor of economy in 1919. For many years of his professional career Szuca was associated with banks and financial institutions (also in Bytom and Opole); he worked, among others, as the director of the Gdańsk branch of the Discount Bank (Bank Dyskontowy) in Bydgoszcz, and Bank of Industry and Trade (Bank Przemysłu i Handlu) in Warsaw. He sat on the supervisory board of the Credit Cooperative (Spółdzielnia Kredytowa) in Gdańsk, and was a co-founder of the Pomeranian Installations Company (Towarzystwo Instalacyjne Pomorskie), which participated in the construction of Gdynia. In the years 1933–1939, he served as the financial advisor to the Gdańsk Port and Waterways Board (Rada Portu i Dróg Wodnych). Szuca was actively involved in the life of the Polish community in the Free City of Gdańsk: he was an accounting teacher at the Polish Trade Schools of the Educational Society (Polskie Szkoły Handlowe Macierzy Szkolnej), one of the seven founders of the Society of Friends of Arts and Sciences in Gdańsk (Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku), an activist of the Community Union of Poles in the Free City of Gdańsk (Gmina Polska Związek Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku) and the Educational Society in Gdańsk (Macierz Szkolna w Gdańsku), and a member of the rowing section of the Gedania sports club. Arrested on 1 September 1939, he was kept at the Victoriaschule and in prison at today’s Kurkowa Street. He was executed on Good Friday, 22 March 1940 in the vicinity of the concentration camp in Stutthof. After the war, in 1946, he was buried in the Honour Row of the Gdańsk Zaspa cemetery, along with Fr Feliks Bolt, Franciszek Kręcki, Antoni Lendzion, Władysław Pniewski and many other representatives of the Polish intelligentsia of the Free City of Gdańsk.

Keywords: Michał Szuca, Brusy, Chojnice, Free City of Gdańsk, Collegium Marianum, Pelplin, Freiburg im Breisgau, Jan Karnowski, Aleksander Majkowski, Franciszek Kręcki, Fr Kamil Kantak, Discount Bank in Bydgoszcz, Educational Society (Macierz Szkolna), Gedania Sports Club, Gdańsk Port and Waterways Board

References

Download references
Źrodła
Archiwum Diecezjalne w Pelplinie, Collegium Marianum Pelplin, Księga uczniów 1858–1920, t. 2.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, 985/1; 2239/13; 2239/14.
Archiwum Państwowe w Toruniu, 3259, Akta Miasta Torunia, Bractwo Pomorskie 1922–1938.
Archiwum rodzinne Feliksa Szucy, Militar Dienstzeitbescheinigung uber den Unterzchlmeister Michael Szuca, Berlin–Spandau, 24. Oktober 1933.
Archiwum rodzinne Michała Szucy, Arkusz grupowy rodziny dla osoby: Michał Szuca i Weronika Minna Augusta Julia Szuca, kpis, s. 1.
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, S II 215, Rodowody; S II 643, Kopie absolwentow i świadectw odejścia.
Archiwum Urzędu Stanu Cywilnego, R – II/17, USC – I – 1943/1643, wpis 21.07.1943 r.
Biblioteka Głowna Uniwersytetu Gdańskiego, Dział zbiorow specjalnych, Spuścizna prof. Andrzeja Bukowskiego, Rs II 20/16.
Biblioteka Szkoł Ekonomiczno‑Handlowych im. Macierzy Szkolnej w Gdańsku: Kronika Polskich Szkoł Handlowych, t. 2: 1937 (Wolne Miasto Gdańsk), bp; Prof. dr Michał Szuca (biogram).
Muzeum Gdańska, Teczka: Ł. Czyżewski, Gdańsk – tablice pamiątkowe, „Działacze polscy i przedstawiciele (mpis): D. Majkowska, Kamil Kantak (1881–1976) ksiądz, historyk, publicysta, działacz społeczno‑polityczny [w:] W. Malczewska, Działacze polscy i przedstawiciele w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974.
Universitatsbibliothek der Humboldt‑Universitat zu Berlin, U12 5177, Szuca, Michael, Die biologisch‑evolutionistische Richtung in der Nationalokonomie. Eine Sozialphilosophische Studie aus d. Grenzgebiet zwischen Biologie u. Wirtschaftslehre, Posen 1912.
Źrodła drukowane
Barcik Mieczysław i in., Corpus Studiosorum Universitatis Jagellonicae 1850/51–1917/18 (S – Ś), red. Krzysztof Stopka, Krakow 2014.
Bractwo Pomorskie w pięciolecie swego istnienia [Przedruk broszury z 1926 r.], wstępem opatrzył Janusz Kutta, Poznań 1976.
Gach Zbigniew, Jeden z wiela, Gdynia 1991.
Karnowski Jan, Aleksander Majkowski. Wspomnienia – listy – uwagi, oprac. i wstęp Jozef Borzyszkowski, Gdańsk 2012.
Karnowski Jan, Moja droga kaszubska, oprac. i wstęp Jozef Borzyszkowski, Gdańsk 1991.
Zwarra Brunon, Gdańsk 1939. Wspomnienia Polakow – gdańszczan, red. Marek Adamkowicz i Jan Szkudliński, Gdańsk 2021.
Prasa
„Gazeta Gdańska”, 1923, 1930, 1936
„Gazeta Toruńska”, 1908
„Gryf ”, 1908–1909
„Katolik Codzienny”, 1929
„Nowa Gazeta Bydgoska”, 1921
„Nowiny Codzienne”, 1929
„Słowo Pomorskie”, 1927, 1932
„Świat Słowiański”, 1909
Literatura
Andrzejewski Marek, Oświata, kultura (1920–1945) [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920–1945, red. Edmund Cieślak, Sopot 1998.
Andrzejewski Marek, Rada Portu i Drog Wodnych w II Wolnym Mieście Gdańsku, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=RADA_PORTU_I_DR%C3%93G_WODNYCH_W_II_WOLNYM_MIE%C5%9ACIE_GDA%C5%83SKU [dostęp: 10.12.2021].
Borzyszkowski Jozef, Aleksander Majkowski (1876–1938). Biografia historyczna, Gdańsk–Wejherowo 2002.
Borzyszkowski Jozef, Dzieje Brus i okolicy, Chojnice–Gdańsk 1984.
Borzyszkowski Jozef, Inteligencja polska w Prusach Zachodnich 1848– 1920, Gdańsk 1986.
Borzyszkowski Jozef, Kaszubi w Gdańsku. Gdańsk stolicą Kaszub ? Raz jeszcze [w:] Gedania Cassubia – kaszubskość Gdańska, red. Miłosława Borzyszkowska‑Szewczyk i Cezary Obracht‑Prondzyński, Gdańsk 2018.
Borzyszkowski Jozef, Kaszubsko‑pomorscy duszpasterze – wspołtworcy dziejow regionu, Gdańsk–Pelplin 2002.
Borzyszkowski Jozef, Kościoł w Brusach, Gdańsk 1988.
Borzyszkowski Jozef, Michał Szuca [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, red. Stanisław Gierszewski, Zbigniew Nowak, Gdańsk 1997.
Borzyszkowski Jozef, O historii literatury kaszubskiej i jej tworcach, Gdańsk 2011.
Borzyszkowski Jozef, Obracht‑Prondzyński Cezary, Młodokaszubi. Szkice biograficzne, Gdańsk 2012.
Bukowski Andrzej, Regionalizm kaszubski. Ruch narodowy, literacki i kulturalny. Zarys monografii historycznej, Poznań 1950.
Bukowski Andrzej, Uroczystości jubileuszowe Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, „Rocznik Gdański” 1972, t. 32, z. 1.
Bukowski Andrzej, Tajne organizacje samokształceniowe gimnazjalistow pomorskich w XIX wieku, Filomaci pomorscy. Księga pamiątkowa sesji naukowej oraz zjazdu filomatów w Wejherowie w dniu 20 maja 1972 roku, oprac. Jerzy Szews, Gdańsk 1975.
Czaplewski Paweł, Collegium Marianum 1836–1936. Na stuletnią rocznicę, Pelplin 1936.
Cieślak Tadeusz, „Gryf ” – pismo dla spraw kaszubskich, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1963, t. 3, z. 1.
Gliński Mirosław, Sadowski Piotr, Grobelski Teodor, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=GROBELSKI_TEODOR [dostęp: 16.12.2021].
Golec Jozef, Sopocki album biograficzny, Cieszyn 2008.
Grot Elżbieta Maria, Doktor Franciszek Leon Kręcki – odkrywany bohater kaszubskiej drogi do niepodległości Polski, Gdańsk 2018.
Grunt Stanisław, Dzieje dawne i niedawne Collegium Marianum, Pelplin 2000.
Hajduk Bolesław, Handel, port, żegluga i rybołowstwo (1920–1939) [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 2: 1920–1945, red. Edmund Cieślak, Sopot 1998.
Hajduk Bolesław, Kazimierz Kręcki [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, red. Stanisław Gierszewski, Gdańsk 1994.
Jażdżewski Leszek, Nekropolia Męczennikow II wojny światowej. Historia cmentarza na Zaspie, Gdańsk 2012.
Korda Krzysztof, Ks. ppłk. Jozef Wrycza (1884–1961). Biografia historyczna, Gdańsk 2016.
Majkowska Damroka, Kamil Kantak – inicjator i wspołzałożyciel Towarzystwa Przyjacioł Nauki i Sztuki w Gdańsku, „Rocznik Gdański” 1972, t. 32, z. 1.
Mamuszka Franciszek, Michał Szuca (1886–1940), „Rocznik Sopocki” 1989, t. 10.
Molendowski Leszek, Szuca Michał, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=SZUCA_MICHA%C5%81 [dostęp: 29.10.2021].
Molendowski Leszek, Osek Michał, Magnus Bruski. Bohater z Gdańska, Gdańsk 2021.
Molendowski Leszek, Teofil Zegarski (1884–1936). Pedagog, urzędnik, pomorski działacz społeczny i tworca „Orlego Gniazda” w Gdyni, Gdynia 2011.
Mross Henryk, Studia uniwersyteckie duchowieństwa Diecezji Chełmińskiej w latach 1821–1920, „Studia Pelplińskie” 1996, t. 24.
Nadolny Anastazy, Księża diecezji chełmińskiej absolwenci gimnazjum chojnickiego w latach 1815–1915 (1920) [w:] Chojnickie Gimnazjum – historia, wartości i wychowanie, red. Janusz Gierszewski, Wiesław Śmigiel i Bogdan Kuffel, Chojnice 2015.
Obracht‑Prondzyński Cezary, Jan Karnowski (1886–1939). Pisarz, polityk i kaszubsko‑pomorski działacz regionalny, Gdańsk 1999.
Obracht‑Prondzyński Cezary, Jan Karnowski jako filomata pomorski i badacz dziejów ruchu filomackiego [w:] Z badań nad dziejami oświaty i polskiego życia narodowego na Pomorzu Nadwiślańskim w XIX i XX wieku. Księga Pamiątkowa dedykowana Doktorowi Jerzemu Szewsowi z okazji Jubileuszu 85. Rocznicy urodzin, red. Lidia Burzyńska‑Wentland, Gdańsk 2010.
Obracht‑Prondzyński Cezary, Ruch kaszubsko‑pomorski, Gdańsk 2016.
Obracht‑Prondzyński Cezary, Znaki i symbole kaszubskiej pamięci w krajobrazie Gdańska [w:] Gedania Cassubia – kaszubskość Gdańska, red. Miłosława Borzyszkowska‑Szewczyk i Cezary Obracht‑Prondzyński, Gdańsk 2018.
Paluszkiewicz Marian, Szews Jerzy, Słownik biograficzny członkow tajnych towarzystw gimnazjalnych w Wielkim Księstwie Poznańskim 1850–1918, Poznań 2000.
Pelczar Marian, Zarys dziejow Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (1921–1971) [w:] Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Pięćdziesiąt lat Gdańskiego Towarzystwa Naukowego 1922–1972. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1972.
Pomorscy ojcowie niepodległości: historia i pamięć, red. Krzysztof Drażba, Gdańsk 2019.
Preyss Andrzej, Orle Gniazdo, „Rocznik Gdyński” 1989/1990, nr 9.
Romanow Andrzej, Gdańska prasa polska 1891–1920, Warszawa 1994.
Romanow Andrzej, Wydawcy i wydawnictwa „Gazety Gdańskiej” (1891–1939) [w:] Kaszubi – Pomorze – Gdańsk. W kręgu pytań o kulturę, historię i tożsamość. Księga Jubileuszowa Profesora Jozefa Borzyszkowskiego z okazji 70. rocznicy urodzin, red. Cezary Obracht‑Prondzyński,
Tomasz Rembalski i Krzysztof Lewalski, Gdańsk 2016.
Schodzińska Joanna, Franciszek Sędzicki (1882–1957). Działacz narodowy, regionalista i poeta kaszubski, Gdańsk–Wejherowo 2003.
Stanke Marianne, Collegium Marianum in Pelplin. Schullerverzeichnis 1858–1920, Bonn 1999.
Stępniak Henryk, Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, Gdańsk 1991.
Stępniak Henryk, Rada Portu i Drog Wodnych w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1971.
Stromski Zbigniew, Pamięci godni. Chojnicki słownik biograficzny 1275–1980, Bydgoszcz 1986.
Szews Jerzy, Ferdynand Jozef Bieszk [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, red. Stanisław Gierszewski, Gdańsk 1992.
Szews Jerzy, Filomaci pomorscy. Tajne związki młodzieży polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1830–1920, Warszawa 1992.
Szews Jerzy, Zegarski Teofil [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 4, red. Stanisław Gierszewski, Zbigniew Nowak, Gdańsk 1997.
Szuca Wiesław, Życie i działalność syna ziemi zaborskiej Michała Szucy, Brusy 2000, mps.
Szulist Władysław, Przeszłość obecnych obszarów diecezji pelplińskiej 1772–1920, t. 2: 1772–1920, Pelplin 2004.
Szymański Kazimierz, Kronika Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, „Rocznik Gdański” 1927, t. 1.
Szymikowski Dariusz, „Zrzesz Kaszebsko” w latach 1933–1939, Bolszewo 2010.
Ślaski Kazimierz, Toruński proces filomatów pomorskich w 1901 roku [w:] Filomaci pomorscy. Księga pamiątkowa sesji naukowej oraz zjazdu filomatów w Wejherowie w dniu 20 maja 1972 roku, oprac. Jerzy Szews, Gdańsk 1975.
Wapiński Roman, W kręgu spraw kaszubskich i pomorskich. W 100‑lecie powrotu Pomorza
w granice niepodległej Rzeczypospolitej, red. Józef Borzyszkowski i Cezary Obracht‑ -Prondzyński, Gdańsk 2020.
Wozikowski Marcin, Księża filomaci pomorscy dla niepodległości. Wybrane biografie wychowanków Królewskiego Gimnazjum Katolickiego w Chojnicach [w:] Kościół wobec niepodległości Polski 1918–1989. Ludzie – miejsca – wydarzenia, red. Krzysztof Sychowicz, Jarosław Wasilewski, Białystok–Warszawa 2020.
Zespoł Szkoł Zawodowych nr 1 im. Macierzy Szkolnej w 70‑lecie Polskich Szkół Handlowych w Gdańsku. Monografia, oprac. Urszula Stawierska, Lucyna Dufke, Małgorzata Rozpara i in., Gdańsk 1996.

Information

Information: Yearbook of Gdańsk, 2021, LXXXI (81), pp. 71 - 101

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Michał Szuca (1886–1940). Rekonesans badawczy w oczekiwaniu na biografię

English:

Michał Szuca (1886–1940): A preliminary study for a biography

Published at: 2022

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Leszek Molendowski (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish