FAQ

Zasada konstytucjonalizacji samorządu w ustawach zasadniczych II i III Rzeczypospolitej jako przesłanka tworzenia samorządów zawodowych (na przykładzie samorządu aptekarskiego/farmaceutycznego)

Publication date: 30.12.2022

Public Administration Yearbook, 2022, 2022 (8), pp. 88 - 107

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.22.006.16782

Authors

Marek Stych
University of the National Education Commission, Krakow
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-4359-1085 Orcid
All publications →

Titles

Zasada konstytucjonalizacji samorządu w ustawach zasadniczych II i III Rzeczypospolitej jako przesłanka tworzenia samorządów zawodowych (na przykładzie samorządu aptekarskiego/farmaceutycznego)

Abstract

Celem prezentowanego artykułu jest analiza wpływu przepisów konstytucyjnych na funkcjonowanie samorządu zawodowego oraz ich późniejszego rozwijania w przepisach ustawowych. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania, jakie rozwiązania konstytucyjne dotyczące samorządu zawodowego przyjęto w konstytucjach II i III RP, które z przepisów konstytucyjnych bardziej sprzyjały funkcjonowaniu samorządu i na jakie bariery natrafiał w swoim funkcjonowaniu samorząd w efekcie wprowadzania przepisów konstytucyjnych w II i w III RP. W tekście postawiono hipotezę, że przepisy konstytucyjne II RP w szerszym zakresie sprzyjały funkcjonowaniu samorządu zawodowego niż analogiczne przepisy w III RP, a żeby ją potwierdzić, wykorzystano metodę dogmatycznoprawną z zastosowaniem techniki analizy dokumentów wtórnych i pierwotnych.


Constitutionalization of self-government in the basic laws of the Second and Third Republics of Poland as a rationale for establishing professional self-governments (the case study of pharmacists’/pharmaceutical self-government)

The aim of the article is to analyze the impact of constitutional provisions on the functioning of professional self-government and their further development in statutory provisions. The author seeks to answer the following questions: what constitutional solutions regarding professional self-government were adopted in the constitutions of the Second and Third Republics of Poland, which constitutional provisions were more conducive to the functioning of self-government, and what barriers it encountered as a result of the introduction of constitutional provisions in the Second and Third Republics of Poland. A hypothesis has been put forward in the paper that the constitutional provisions of the Second Polish Republic were more conducive to the functioning of professional self-government than similar provisions in the Third Polish Republic. In order to confirm the hypothesis, the dogmatic and legal method was employed in the article, which enabled an analysis of secondary and primary documents.

Keywords: professional corporations, pharmacists, self-government in constitutions

References

Antkowiak P., Polskie i europejskie standard wykonywania wolnych zawodów, „Przegląd Politologiczny” 2013, nr 1.

Bigo T., Związki publicznoprawne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 1928.

Bugajewski S., Samorządy zawodowe i gospodarcze jako samorządy specjalne [w:] Wolność zrzeszania się w Polsce, M. Chmaj (red.), Warszawa 2008.

Bukowska A., Powstanie i działalność Izb Aptekarskich w okresie przed i po II wojnie światowej [w:] Zawód farmaceuty na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, B. Urbanek (red.), Warszawa–Katowice 2006.

Chodubski A., Społeczeństwo obywatelskie i jego powołanie [w:] Instytucje państwa a społeczeństwo obywatelskie, A. Chodubski, L. Kacprzak, H. Pająk (red.), Piła 2009.

Dąbrowski K., Izby przemysłowo-handlowe Drugiej Rzeczypospolitej jako instytucje samorządu przemysłowo-handlowego. Ujęcie doktrynalne i konstytucyjne, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2007, t. 10.

Filipek J., O podmiotowości administracyjno-prawnej, „Państwo i Prawo” 1961, nr 2. Fundowicz S., Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Lublin 2005.

Hilarowicz T., Wprowadzenie w praktykę administracyjną, Warszawa 1928. Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2009.

Izdebski H., Polski model samorządu terytorialnego a wyzwania XXI wieku [w:] Samorząd terytorialny – ale jaki?, A. Lutrzykowski (red.), Toruń 2009.

Jacyszyn J., Wykonywanie wolnych zawodów w Polsce, Warszawa 2004.

Karcz-Kaczmarek M., Maciejewski M., Samorządy zawodowe i zakres ich samo- dzielności w świetle doktryny oraz orzecznictwa, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2015, t. XCV.

Kmieciak R., Samorząd gospodarczy w Polsce. Rozważania na temat modelu ustrojowego, Poznań 2004.

Kmieciak R., Ustrój i zadania samorządu zawodowego [w:] Samorząd w Polsce. Istota, formy, zadania, S. Wykrętowicz (red.), Poznań 2008.

Kmieciak R., Formy organizacyjne samorządu w III Rzeczypospolitej [w:] Polska w XX wieku. Politologiczna charakterystyka dokonań i perspektyw rozwoju, R. Kmieciak (red.), Poznań 2000.

Kotliński T.J., Samorząd adwokacki w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2008.

Korpalska W.K., Farmacja i farmaceuci w rejencji bydgoskiej pod zaborem pruskim [w:] Zawód farmaceuty na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, B. Urbanek (red.), Warszawa–Katowice 2006.

Kumaniecki K.W., Wasiutyński B., Panejko J., Polskie prawo administracyjne w zarysie, Kraków 1929.

Kumaniecki K.W., Nowa konstytucja polska, Kraków 1935.

Kulesza M., Zasada subsydiarności jako klucz do reform ustroju administracyjnego państw Europy Środkowej i Wschodniej (na przykładzie Polski) [w:] Subsydiarność, D. Milczarek (red.), Warszawa 1998.

Malec D., Notariat Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków 2002.

Matysiak A., Samorząd gospodarczy w świetle koncepcji społeczeństwa obywatelskiego [w:] Samorząd gospodarczy i zawodowy w procesie powstawania ładu rynkowego w Polsce, B. Klimczak (red.), Wrocław 2001.

Niczyporuk J., Podmiotowość administracyjnoprawna a zdolność administracyjna – delimitacja pojęć [w:] Współczesne zagadnienia prawa i procedury administracyjnej. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Jackowi M. Langowi, M. Wierzbowki, A. Wiktorowska, E. Stefańska (red.), Warszawa 2009.

Nowak F., Farmaceutyczny ruch związkowy w Polsce 1892–1965. Pierwsze organizacje pracownicze farmaceutów w Polsce (1892–1919), „Farmacja Polska” 1965.

Pawłowski S., Ustrój i zadania samorządu zawodowego w Polsce, Poznań 2009.

Prokop K., Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego

[w:] Prawo konstytucyjne, M. Grzybowski (red.), Białystok 2009.

Radziewicz P., Kilka uwag w sprawie przydatności pojęcia „osoba prawna prawa publicznego”, „Samorząd Terytorialny” 2000, nr 6.

Rozporządzenie Generalnego Gubernatora Hansa Franka z dnia 28 lutego 1940 r. o Izbie Zdrowia [w:] B. Sobiszewski, Izba Zdrowia w Generalnym Gubernatorstwie, Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma, sygn. 251.

Samorząd zawodowy i gospodarczy w Polsce, M.A. Waligórski, S. Pawłowski (red.), Poznań 2005.

Supeł J., W sprawie podmiotowości administracyjnoprawnej [w:] Prawo do dobrej administracji. Materiały ze Zjazdu Katedr Prawa i Postępowania Administracyjnego, Warszawa–Dębe 23–25.09.2002, Z. Cieślak, Z. Niewiadomski (red.), Warszawa 2003.

Szustek A., Samorząd – Samorząd gospodarczy – Inne rodzaje samorządu. Siatka pojęciowa, ujęcie teoretyczne i zagadnienia metodologiczne, Warszawa 2017.

Święcicki M., Związki zawodowe i izby pracy w ustawach i projektach ustaw z lat 1918–1939, „Zeszyty Naukowe SGPiS” 1959, z. 15.

Tabernacka M., Zakres wykonywania zadań publicznych przez organy samorządów zawodowych, Wrocław 2007.

Wacholz S., Nowy ustrój samorządu terytorialnego w Polsce i jego wartości, Kraków 1934.

Waligórski M.A., Istota samorządów specjalnych [w:] Samorząd zawodowy i gospodarczy w Polsce, M.A. Waligórski, S. Pawłowski (red.), Poznań 2005.

Wiktorowska A., Zasada subsydiarności [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, Kraków 2001.

Wojtczak K., Co to jest wolny zawód, „Zeszyty Naukowe WSZiB” 1997, nr 1 (2).

Wykrętowicz S., Funkcjonowanie samorządu gospodarczego w wybranych krajach europejskich, Warszawa 2013.

Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, S. Legat, M. Lipińska (red.), Warszawa 2002.

Zięba-Załucka H., Samorząd zawodowy w świetle Konstytucji RP, „Monitor Prawniczy” 2005, nr 10.

Akty prawne i dokumenty

Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. Nr 44, poz. 267 ze zm.

Ustawa konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r., Dz.U. Nr 30, poz. 227.

Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., Dz.U. Nr 33, poz. 232 ze zm.

Ustawa konstytucyjna z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, Dz.U. Nr 84, poz. 426 ze zm.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

Austriacka ustawa aptekarska z dnia 18 grudnia 1906 r., austr. Dz.U. P. z 1907 r. Nr 5.

Ustawa z dnia 2 grudnia 1921 r. w przedmiocie wykonywania praktyki lekarskiej w Państwie Polskim, Dz.U. Nr 105, poz. 762.

Ustawa z dnia 2 grudnia 1921 r. o ustroju i zakresie działania Izb Lekarskich, Dz.U. Nr 105, poz. 763.

Ustawa z dnia 10 marca 1934 r. o zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowem, Dz.U. Nr 40, poz. 350.

Ustawa z dnia 15 czerwca 1939 r. o Izbach Aptekarskich, Dz.U. Nr 55, poz. 346 ze zm. Ustawa z dnia 19 lipca 1939 r. o izbach rzemieślniczych i ich związku, Dz.U. Nr 65, poz. 434.

Ustawa z dnia 28 listopada 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia, Dz.U. Nr 55, poz. 434 ze zm.

Ustawa z dnia 8 stycznia 1951 r. o zniesieniu izb aptekarskich, Dz.U. Nr 1, poz. 3. Ustawa z dnia 11 września 1956 r. o izbach rzemieślniczych i Związku Izb Rzemieślniczych, Dz.U. Nr 41, poz. 190.

Ustawa z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. Nr 5, poz. 29.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. Nr 19, poz. 101.

Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. Nr 75, poz. 444 ze zm.

Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich, tekst pierwotny Dz.U. Nr 41, poz. 179, tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1850.

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne, tekst pierwotny Dz.U. Nr 126, poz. 1381; tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1977 ze zm.

Ustawa z dnia 10 grudnia 2021 r. o zawodzie farmaceuty, tekst pierwotny Dz.U. poz. 97; tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1873 ze zm.

Dekret z dnia 6 czerwca 1945 r. o izbach lekarsko-weterynaryjnych, Dz.U. Nr 25, poz. 153.

Dekret z dnia 8 listopada 1946 r. o organizacji samorządu zawodowego lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i aptekarskiego, Dz.U. Nr 64, poz. 354 ze zm.

Dekret z dnia 21 kwietnia 1948 r. o zmianie ustawy z dnia 19 lipca 1939 r. o izbach rzemieślniczych i ich związku, Dz.U. Nr 23, poz. 155.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowem, Dz.U. Nr 53, poz. 468 ze zm.

Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 20 lutego 1936 r. o cechach rzemieślniczych, Dz.U. Nr 16, poz. 147 ze zm.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 lipca 1946 r. – Ordynacja wyborcza do rad okręgowych izb aptekarskich, Dz.U. Nr 36, poz. 224.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 1946 r. o utworzeniu okręgowych izb aptekarskich, Dz.U. z 1947 r. Nr 3, poz. 16.

Projekt ustawy o izbach aptekarskich, „Wiadomości Farmaceutyczne” 1938, nr 28.

Information

Information: Public Administration Yearbook, 2022, 2022 (8), pp. 88 - 107

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Zasada konstytucjonalizacji samorządu w ustawach zasadniczych II i III Rzeczypospolitej jako przesłanka tworzenia samorządów zawodowych (na przykładzie samorządu aptekarskiego/farmaceutycznego)

English:

Constitutionalization of self-government in the basic laws of the Second and Third Republics of Poland as a rationale for establishing professional self-governments (the case study of pharmacists’/pharmaceutical self-government)

Authors

https://orcid.org/0000-0003-4359-1085

Marek Stych
University of the National Education Commission, Krakow
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-4359-1085 Orcid
All publications →

University of the National Education Commission, Krakow
Poland

Published at: 30.12.2022

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Marek Stych (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish