FAQ

Zagrożenia parków i ogrodów towarzyszących historycznym szpitalom
psychiatrycznym w Polsce

Publication date: 05.05.2015

Przestrzeń Urbanistyka Architektura, 2015, Volume 1 Dziedzictwo zagrożone, ogrody historyczne w Polsce, pp. 103 - 120

Authors

Anna Staniewska
Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
All publications →

Titles

Zagrożenia parków i ogrodów towarzyszących historycznym szpitalom
psychiatrycznym w Polsce

Abstract

Integralną częścią szpitali psychiatrycznych XIX i początków XX wieku były specjalnie zakładane w celach terapeutycznych kompozycje parkowo-ogrodowe. Często są to piękne przykłady krajobrazowych parków w stylu angielskim, a w Wielkiej Brytanii ich autorami bywali znani projektanci z epoki. Krajobrazy te trwały długo w niezmiennym stanie ze względu na izolację chorych psychicznie oraz społeczne odium towarzyszące zaburzeniom umysłowym. Współcześnie zachowanie tego zasobu stwarza liczne problemy dla podmiotów nim zarządzających oraz konserwatorów ze względu na przemiany w organizacji leczenia psychiatrycznego oraz generalnie zarządzania obiektami zabytkowymi. W artykule na wybranych przykładach dokonano syntezy zagrożeń dla historycznych ogrodów założeń szpitali psychiatrycznych w Polsce na tle europejskim.

References

[1] Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen, hrsg. v. G. Erbkam, Jg. 4, 1854, 19, http://architekturmuseum.ub.tu-berlin.de/index.php?set=1&p=79&Daten=206074 (dostęp: 02.03.2015).
[2] Adamska U., Śliwicka A., Szpital psychiatryczny Tworki 1891–1991, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1989.
[3] Bewley T., Madness to Mental Illness. A History of the Royal College of Psychiatrists, London 2008.
[4] Bilikiewicz T., Gallus J., Psychiatria polska na tle dziejowym, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1962.
[5] Chaplin R., Peters S., Executives have taken over the asylum: the fate of 71 psychiatric hospitals, Psychiatric Bulletin, Vol. 27, 2003, 227-229.
[6] Danilczyk L. i in., Kraków-Kobierzyn, ul. Babińskiego 29, Zespół Szpitala Psychiatrycznego. Studium urbanistyczno-konserwatorskie, PKZ Oddział w Krakowie, Kraków 1988, mps w archiwum szpitala.
[7] Foucault M., Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, PIW, Warszawa 1987.
[8] Hickman C., Cheerful Prospects and Tranquil Restoration: The Visual Experience of Landscape as part of the Therapeutic Regime of the British Asylum, 1800–1860, History of Psychiatry, Vol. 20 (4), december 2009, 425-441.
[9] Hickman C., The ‘Picturesque’ at Brislington House, Bristol: The Role of Landscape in Relation to the Treatment of Mental Illness in the Early Nineteenth-Century Asylum, Garden History, Vol. 33, No. 1, summer 2005, The Garden History Society, 47-60.
[10] Holborow W., Taylor S., Reusing historic hospitals, Context 72: December 2001, The Institute of Historic Building Conservation, http://www.ihbc.org.uk/context_archive/72/hospitals/reuse.html (dostęp: 02.03.2015).
[11] Jaroszewski Z. (red.), Zagłada chorych psychicznie w Polsce 1939–1945, PWN, Warszawa 1993.
[12] Kruszewski T., Prowincjonalne lecznictwo chorych psychicznie na Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia, Folia Iuridica Wratislaviensis, Vol. 1, No. 1, Wrocław 2012, 9-38, http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/39979/01_Tomasz_Kruszewski.pdf (dostęp: 02.03.2015).
[13] Madness and Modernity: Mental illness and the visual arts in Vienna 1900, G. Blackshaw, L. Topp, N. Imrie (ed.), Farnham 2009.
[14] Marcinów M., Dobroczyński B., Konceptualny rodowód psychoterapii na ziemiach polskich, Przegląd Psychologiczny, t. 53, nr 3, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2010, 253-265.
[15] Mazurkiewicz J., O opiece nad umysłowo chorymi w Galicyi i o nowym zakładzie krajowym w Kobierzynie, Przegląd Lekarski, rok LI., nr 51, Kraków 1912, 732.
[16] Nasierowski T., Psychiatria a wolnomularstwo w Polsce (przełom XIX i XX wieku), Neriton, Warszawa 1998.
[17] Nasierowski T., Dzieje psychiatrii: główne wydarzenia, osoby i tendencje rozwojowe, [w:] Psychiatria. Tom I. Podstawy psychiatrii, red. A. Bilikiewicz, S. Pużyński, J. Rybakowski, J. Wciórka, Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002, 1-46.
[18] Olewicz-Cieślak D., Cholewa M., „Miasto ogród” – historia i teraźniejszość ogrodolecznictwa w Szpitalu Specjalistycznym im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie, Materiały I Konferencji Ogólnopolskiej „Hortiterapia – stan obecny i perspektywy rozwoju terapii ogrodniczych”, 15 marca 2012, Kraków 2012, http://hortiterapia.ur.krakow.pl/zasoby/57/7_miasto_ogrod_pelny_tekst.pdf (dostęp: 02.03.2015).
[19] Podgórska-Klawe Z., Od hospicjum do współczesnego szpitala: Rozwój historyczny problematyki szpitalnej w Polsce do końca XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1981.
[20] Rutherford S., Landscapes for the mind and body, Context 72: December 2001, The Institute of Historic Building Conservation, http://ihbc.org.uk/context_archive/72/landscapes/hospital.html (dostęp: 02.03.2015).
[21] Rutherford S., Hospital landscapes and the country house estate, Context 118: March 2011, The Institute of Historic Building Conservation, 25–28, http://ihbc.org.uk/context_archive/118/rutherford/rutherford.html (dostęp: 02.03.2015).
[22] Rutherford S., Landscapers for the Mind: English Asylum Designers, 1845–1914, Garden History, Vol. 33, No. 1, summer 2005, The Garden History Society,
61-86.
[23] Sokalska J., Ewidencja terenu Zakładu Tworki ze szczególnym uwzględnieniem zieleni, praca wykonana na zlecenie Konserwatora Zabytków Miasta Stołecznego Warszawy, Warszawa 1985.
[24] Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. „O ochronie zdrowia psychicznego”, Dz.U. 1994 nr 111 poz. 535, dostępna w Internetowym Systemie Aktów Prawnych Sejmu RP, tekst ujednolicony dostępny na http://isap.sejm.gov.pl/[Download;jsessionid=657F20A7CA62E265DD973634F118FBBB?id=WDU19941110535&type=3 (dostęp: 21.05.2015).
[25] English Heritage Register of Parks and Gardens of Special Historic Interest, http://list.english-heritage.org.uk (dostęp: 02.03.2015).

Information

Information: Przestrzeń Urbanistyka Architektura, 2015, Volume 1 Dziedzictwo zagrożone, ogrody historyczne w Polsce, pp. 103 - 120

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Zagrożenia parków i ogrodów towarzyszących historycznym szpitalom
psychiatrycznym w Polsce

English:

Threats to historic mental hospital gardens and parks in Poland

Authors

Politechnika Krakowska, Wydział Architektury

Published at: 05.05.2015

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Anna Staniewska (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 1692

Number of downloads: 2066