From „Zofiówka” to Національний дендрологічний парк „Софіївка”. History, transformations and restoration of „the beautiful Bitinienne” garden
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEOd „Zofiówki” do національного дендрологічного парка „софіївка”. Historia, przekształcenia i rewaloryzacja ogrodu pięknej Bitynki
Publication date: 01.12.2015
Przestrzeń Urbanistyka Architektura, 2015, Volume 2 Współczesna ranga zieleni zabytkowej, pp. 37 - 64
Authors
Od „Zofiówki” do національного дендрологічного парка „софіївка”. Historia, przekształcenia i rewaloryzacja ogrodu pięknej Bitynki
Pod koniec XVIII w. na rubieżach ówczesnej Rzeczypospolitej powstał ogród, założony przez jedną z najosobliwszych par epoki: Stanisława Szczęsnego Potockiego, najbogatszego z polskich magnatów, a przy tym targowiczanina, oraz jego żonę Zofię Glavani, na progu swojej kariery istambulską prostytutkę, która przeszła do historii jako Piękna Bitynka. Ich wspaniały ogród zaprojektowany został przez Ludwika Metzella i nazwany został Zofiówką. Od tego momentu minęło ponad 200 lat, w czasie których ogród zmieniał właścicieli, funkcje, nazwy, a nawet (trzykrotnie) przynależność państwową. Jego walory i sława oraz determinacja osób opiekujących się tym założeniem okazały się silniejsze niż przeciwności losu. Zostało to docenione wręczeniem Zofiówce w 1995 r. medalu „Europa Nostra”, przyznawanego przez europejską federacją stowarzyszeń, która powstała, aby propagować oraz chronić dziedzictwo kulturowe i środowisko naturalne Starego Kontynentu.
[1] Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 10, Województwo bracławskie, Wrocław 1996, s. 110-131.
[2] Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, t. 2, wyd. 2, Warszawa 1885.
[3] Chrząszczewski A., Pamiętnik oficjalisty Potockich z Tulczyna, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976.
[4] Dołgorukow I., Sławny bubny za gorami ili moje putieszevstvie kojekuda 1810 goda, Moskwa 1870.
[5] Dzieje porozbiorowe narodu polskiego w żywem słowie. VI. Z dziejów Hajdamaczyzny, cz. II, Warszawa 1905, s. 15.
[6] Groza S., Opisanie Sofijówki przez S. Gr. „Rimembranza”, Wilno 1843.
[7] Ivaszczenko B., Istoriczeskij oczerk Umani i Caricina Sada (Sofijevki), Kiev 1895.
[8] Jaroszewski T.S., Wychowaniec pojętny Gradywa. Wiadomość o Ludwiku Chrystianie Metzllu. Materiały do Dziejów Zofiówki pod Humaniem, „Rocznik Historii Sztuki”, t. XX, 1994, s. 309-352.
[9] Korabita [pseud.], Humań i Zofiówka, „Wędrowiec”, XXXV, 1897, s. 697.
[10] Kosarevskij A., Gosudarstviennyj zapoviednik Sofijevka, Kijev 1951, s. 7.
[11] Kosenko I., Hraban G., Mitin W., Garbuz B., Diendrołogiczeskij park Sofijevka, Kijev 1990.
[12] Kosenko I., Hraban G., Mitin W., Garbuz B., Diendrołogicznij park Sofijevka, Kijev 1996.
[13] Коsеnko I., Sofiyivka, Uman 2003.
[14] Kosenko I., Szif J., Mify i skazanija w parkie „Sofijewka”, Uman 2006.
[15] Kraszewski J.I., Wspomnienia Odessy, Jedyssanu i Budzaku, t. 1, Wilno 1845.
[16] Łojek J., Dzieje pięknej Bitynki, Warszawa 1972.
[17] Łojek J., Dzieje zdrajcy. Szczęsny Potocki, Warszawa 1991.
[18] Łojek J., Potomkowie Szczęsnego, dzieje fortuny Potockich z Tulczyna, 1799-1921, Lublin 1980.
[19] de Messence de Lagarde-Chambonas A.L.Ch., Voyage de Moscou à Vienne par Kiow, Odessa, Constantinople, Bucharest et Hermanstadt…, Paris 1824.
[20] Niemcewicz J.U., Podróże historyczne po ziemiach polskich między rokiem 1817 a 1828 odbyte, Paryż – Petersburg 1858, s. 305.
[21] Rogotczenko A., Umanskoje czudo. Sofijevka, Kijev 1978.
[22] Swaryczewska M., Zofiówka Potockich w Humaniu, „Teka Komisji Architektury i Urbanistyki”, t. XXIV, 1990, s. 101-108; t. XXV, 1992, s. 95-104.
[23] Themery T., Guide de Sophiowka: surnommé la merveille de l’Ukraine, Jardin de la Couronne, situé près d’Human, dans les colonies militaires, Odessa 1846.
[24] Trembecki S., Powązki, [w:] Dzieła poetyczne Stanisława Trembeckiego, t. 1, Wrocław 1828, s. 31-39.
[25] Trembecki S., Sophiowka. Poème polonais, traduit vers francais par le Comte de Lagarde, Vienne 1815.
[26] Trembecki S., Zofiówka, Poznań 1822.
[27] Wołyniak [pseud.], O bazylianach w Humaniu, „Przewodnik Naukowy i Literacki” (dodatek do „Gazety Lwowskiej”), R. 27, 1899, s. 1144.
[28] Wójcicki W., Cmentarz Powązkowski pod Warszawą, t. II, Warszawa 1856.
[29] http://fakty.ua/111098-s-territorii-umanskogo-dendroparka-quot-sofievka-quot-izvlecheny-ostanki-bolee-dvuh-tysyach-soldat-i-oficerov-vermahta.
[30] http://uk.wikipedia.org/wiki/Національний_дендрологічний_парк_«Софіївка».
Information: Przestrzeń Urbanistyka Architektura, 2015, Volume 2 Współczesna ranga zieleni zabytkowej, pp. 37 - 64
Article type: Original article
Titles:
Od „Zofiówki” do національного дендрологічного парка „софіївка”. Historia, przekształcenia i rewaloryzacja ogrodu pięknej Bitynki
From „Zofiówka” to Національний дендрологічний парк „Софіївка”. History, transformations and restoration of „the beautiful Bitinienne” garden
Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology
Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology
Poland
Published at: 01.12.2015
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 1374
Number of downloads: 1937