Female Spirits of Nature in Polish Folklore and Classical Methodology
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEŻeńskie duchy przyrodnicze w folklorze polskim i w mitologii klasycznej
Publication date: 04.03.2017
Ethnographies, 2016, Volume 44, Issue 4, pp. 345 - 378
https://doi.org/10.4467/22999558.PE.16.017.6642Authors
Żeńskie duchy przyrodnicze w folklorze polskim i w mitologii klasycznej
Female Spirits of Nature in Polish Folklore and Classical Methodology
In this paper we try to compare the female spirits of nature in Polish folklore with those of classical mythology, that is, the nymphs and their different varieties, and also with a particular kind of ancient Greek female demons, the so called ἄωραι (áōrai, ancient Greek word for untimely dead young women). Thus, we follow a research line started by the Polish scholar Witold Klinger, who focused mainly on the Eastern Slavic rusalki; in order to extend our comparative study to Polish beliefs, we shall examine Polish folklore materials that were unpublished when Klinger pursued his studies; likewise, comparison with the ancient Greek áōrai has not been attempted yet, so far as we know. We shall come to the conclusion that neither nymphs nor áōrai are at the basis of Polish female spirits, since the different traits of all those creatures combined in different ways in each cultural context.
Bantyš-Kamenskij D.N., Istoriâ Maloj Rossij,III, Moskva, 1830
Bazińska B., Wierzenia i praktyki magiczne pasterzy w Tatrach Polskich, w: Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, tom VII: Życie i folklor pasterzy Tatr Polskich i Podhala, red. W. Antoniewicz, B. Bazińska, W. Jostowa, J.G.H. Pawlikowski, A. Kutrzeba-Pojnarowa, T. Staich, E. Starek i K. Wierzbiański, Wrocław, 1967, s. 65–229.
Bernabé A. (ed.), Poetarum epicorum graecorum testimonia et fragmenta, Stuttgart, 1996 (1987)
Berwiński R.W., Bogunka na Gople, w: Powieści wielkopolskie, Wrocław, 1840, t. I, s. 1–169 (przypisy na s. 173–211; spis wyrazów przestarzałych lub zapomnianych, s. 213–228).
Boeckh A. (red.), Corpus Inscriptionum Graecarum, Berlin, 1825–1877.
Bologna C. (wyd. i tłum.), Liber monstrorum de diversis generibus. Libro delle mirabili difformità, Milano, 1977
Brunhölzl F., Liber monstrorum, w: Lexikon des Mittelalters, V, München & Zürich, Sp. 1946.
Ciszewski S., Krakowiacy. Monografia etnograficzna, t. 1: Podania. Powieści fantastyczne. Powieści anegdotyczno-moralne. Bajki o zwierzętach. Zagadki i łamigłówki, Kraków, 1894
Consbruch M. (ed.), Hephaestionis Enchiridion, Stuttgart, 1971
Dindorf W. (ed.), Aristides,vol. 3, Leipzig, 1829 .
Fasmer M., Ètimologičeskij slovar‘ russkogo âzyka, Moskva (przekład z wyd. niemieckiego [Vasmer M., 1950–1958, Russisches etymologisches Wörterbuch,Heidelberg] z uwagami Olega N. Trubačeva). F Gr H = Jacoby F. (ed.) 1923–†1999 Die Fragmente der griechischen Historiker, Berlin–Leiden, 1986
Fischer A., Drzewa w wierzeniach i obrzędach ludu polskiego,„Lud”,nr 35/15, 1937 , s. 60–76.
Flach H. (ed.), Glossen und Scholien zur hesiodischen Theogonie, Leipzig, 1876
Gilowski P., Wykład katechizmu kościoła krześcijańskiego, Kraków, 1579
Gołębiowski L., Lud Polski. Jego zwyczaje, zabobony, Warszawa, 1830
Goszczyński S., Dziennik podróży do Tatrów, Petersburg, 1853 , http://polona.pl/item/1323060/46/(dostęp: 10.10.2015).
Haur J.K., Skład abo skarbiec znakomity sekretów oekonomiej ziemianskiej (…), w Krakowie, 1693
Heitsch E. (ed.), Die griechischen Dichterfragmente der römischen Kaiserzeit,Band I, Göttingen, 1963 (1961) Die griechischen Dichterfragmente der römischen Kaiserzeit
Iles Johnston S., Restless Dead. Encounters between the Living and the Dead in Ancient Greece,Berkeley–Los Angeles–London, 1999
Jebb S. (ed.), Aelii Aristidis Adrianensis opera omnia, vol. I, Oxford, 1722
Kaibel G. (ed.), Athenaei Naucratitae deipnosophistarum libri xv, Leipzig 1887–1890 (przedruk: Stuttgart 1965–1966).
Kajsarov A.S., Slavânskaâ i rossijskaâ mifologiâ,čast’ 2, Moskva, 1810, http://rusology.narod.ru/allmenu/old.htm (dostęp: 29.08.2010w formacierar).
Kannicht R. (ed.), Tragicorum graecorum fragmenta, vol. 5: Euripides, Göttingen, 2004
Kapełuś H., Boginki, w: Krzyżanowski, J. (red.), Słownik folkloru polskiego,red. J. Krzyżanowski, Warszawa, 1965, s. 45–46.
Karamzin N.M., Istoriâ gosudarstva Rossijskogo, 1818, http://www.kulichki.com/inkwell/text/special/history/karamzin/kar01_03.htm (dostęp: 22.09.2010).
Karłowicz J., Podania i bajki ludowe zebrane na Litwie [cz. 1], „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”, nr 11, 1887, s. 229–293.
Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W. (red.), Słownik języka polskiego,Warszawa, 1898–1923
Kassel R., Austin C., Poetae comici Graeci,t. 4, Berlin–New York, 1983
Klinger W., Słowiańskie rusałki, wiły, samodziwy itd. a tradycja grecko-rzymska, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, nr 48 (8)1947, s. 293–296.
Klinger W., Wschodnio-europejskie rusałki i pokrewne postaci demonologii ludowej a tradycjagrecko-rzymska, Lublin–Kraków, 1949.
Klinger W., Jeszcze o rusałkach i pokrewnych postaciach demonicznychi ich zależności od tradycji grecko-rzymskiej, „Lud”, 1958–1959 (tom z tych lat ukazał się w 1960 r.), nr 45, s. 307–314.
Kolberg O., Lud. Serya VII: Krakowskie, cz. 3,Kraków 1874 (= Dzieła wszystkie, 7, Wrocław–Poznań, 1962)
Kolberg O., Lud. Serya XV: W. Ks. Poznańskie,cz. 7, Kraków, 1882 (reedycja fotooffsetowa: Dzieła wszystkie,t. 15, Wrocław–Poznań, 1962), http://polona.pl/item/14269708/8/ (dostęp:3.12.2015).
Kolberg O. Lud. Serya XVII: Lubelskie, cz. 2, Kraków 1884 (reedycja fotooffsetowa: Dzieła wszystkie,t. 17, Wrocław–Poznań, 1962).
Kolberg O. Pokucie, cz. 3, Kraków, 1888 (= Dzieła wszystkie,t. 31, Wrocław–Kraków, 1963).
Kolberg O., (uporządkował i wydał Seweryn Udziela) Tarnów-Rzeszów. Materiały etnograficzne, Kraków, †1910, http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=30328 (dostęp: 31.05.2013).
Kolberg O., Kaliskie, cz. 1 (= Dzieła wszystkie,t. 23), Wrocław–Poznań, †1964.
Kolberg O., (na podstawie rękopisów opracowali J. Lisakowski i W. Sobisiak) Kaliskie–Sieradzkie (= Dzieła wszystkie,t. 46), Wrocław–Poznań, †1967
Kolberg O., (na podstawie rękopisów opracowali J. Burszta i B. Linette) Tarnowskie–Rzeszowskie (= Dzieła wszystkie,t. 48), Wrocław–Poznań, †1967
Kolberg O., (na podstawie rękopisów opracowali S. Kasperczak i A. Pawlak, wstęp M. Olechnowicz, red. A. Skrukwa) Białoruś-Polesie (= Dzieła wszystkie,t. 52), Wrocław–Poznań, †1968
Kolberg O., (na podstawie rękopisów opracowali Z. Jasiewicz i D. Pawlak, red. E. Miller) Góry i Podgórze, cz. 2 (= Dzieła wszystkie,t. 45), Wrocław–Poznań, †1968
Kolberg O., (na podstawie rękopisów opracowali A. Pawlak, M. Tarko i T. Zdancewicz, red. M. Tarko) Mazowsze, cz. 7 (= Dzieła wszystkie,t. 42), Wrocław–Poznań, †1970
Kolberg O., (na podstawie rękopisów opracował T. Skulina) Sanockie–Krośnieńskie, cz. 3 (= Dzieła wszystkie,t. 51), Wrocław–Poznań, †1973.
Kroll W. (ed.), Procli in Platonis Rem publicam commentaria, Leipzig, 1899–1901
Lasserre F., Livadaras N. (ed.), Etymologicum Symeonis,Rzym, 1976
Lindsay W. (ed.), Nonii Marcelli De compendiosa doctrina,t. II, Leipzig, 1903
Livrea H. (ed.), Pamprepii Panopolitani Carmina, Leipzig, 1979
Lobel E. (ed.), The Oxyrhynchus Papyri, Part XXI, London., 1951
Lobel E. (ed.), The Oxyrhynchus Papyri, Part XXVIII, London, 1962,
Majer-Baranowska U., Woda, w: Słownik stereotypów i symboli ludowych, Tom I: Kosmos. Zeszyt 2: Ziemia, woda, podziemie,red. J. Bartmiński, Lublin,1999, s. 153–235.
Masłowska E., Niebrzegowska S., Rzeka, w: Słownik stereotypów i symboli ludowych, Tom I: Kosmos. Zeszyt 2: Ziemia, woda, podziemie,red. J. Bartmiński, Lublin, 1999, s. 324–350.
Matejuk M., Indeks demonów w „Dziełach wszystkich”Oskara Kolberga, Lublin, 2002
Maurourbin, Kniga istoriografiâ počatiâ imeni, slavy, i razšireniâ naroda slavânskogo, Sankt-Peterburg, 172
Merkelbach R. & West M.L. (wyd.), Fragmenta Hesiodea, Oxford, 1967
Molina-Moreno F., Las rusalki:¿ninfas eslavas de las aguas?, „Amaltea. Revista de mitocrítica”, nr6, 2014, s. 219–246, http://revistas.ucm.es/index.php/AMAL/article/view/46523 (dostęp: 1.10. 2014).
Molina-Moreno F., Las rusalkieslavas orientales: ¿ninfas, sirenas o fantasmas?, w: Fantasmas, aparecidos y muertos sin descanso, red. M. Aguirre Castro, C. Delgado Linacero & A. González-Rivas, Madrid, 2014, s. 217–231.
Molina-Moreno F., Migrating Fabulous Half-Birds? Sirens and Sirin, „Palaeoslavica”, 2014, nr XXII, 1, s. 233–246 http://eprints.ucm.es/27173/ (dostęp: 24.10.2014).
Molina-Moreno F., Rusalki v Poles’e i sireny v antičnosti,„Palaeoslavica”, nr XXIII, 2015, 2, s. 197–220, http://eprints.ucm.es/34297/ (dostęp: 25.11.2015).
Morawski S., Pra-Sławianie i Pra-Łotwa, Kraków, 1882, http://polona.pl/item/204815/93/ (dostęp: 25.11.2015).
Moszyński K., Kultura ludowa Słowian. Część II: Kultura duchowa, Kraków, 1934.
Oellacher H., XXII. Eine exegetische Schrift zum späteren Dithyrambos,w: Griechische literarische Papyri I,bearbeitet von H. Gerstinger, H. Oellacher, K. Vogel (= „Mitteilungen aus der Papyrussammlung der Nationalbibliothek in Wien (Papyrus Erzherzog Rainer)”, neue Serie, I, Wien, 1932, s. 136–145.
Pach A., Drzewiej pod Giewontem, Warszawa, 1977
Page D.L., Poetae melici Graeci, Oxford 1962 (przedruk, 1967).
Pedrosa J.M., Las sirenas o la inmortalidad de un mito: una visión comparatista, w: El librode las sirenas,red. J.M. Pedrosa, Roquetas de Mar, 2002, s. 29–99.
Pełka L., Polska demonologia ludowa, Warszawa, 1987.
Petrow A., Lud ziemi dobrzyńskiej, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej”,nr II, s. 3–182.
Piątkowska I., O ludzie w Sieradzkiem, „Kłosy”, nr 1291, 1890, s. 205–206.
Popov M.I., Opisanie drevnâgo slavenskago âzyčeskago basnosloviâ, Sankt-Peterburg, 1768.
Porson R., Φωτίουτοῦπατριάρχουλέξεωνσυναγωγή, Cambridge, 1822.
Powell J.U. (ed.), Collectanea alexandrina,Oxford, 1925 (przedruk, 1970).
R., Świtezianki, „Kłosy”, t. XII, nr 288, s. 6, 1871, http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10931830_00014.html (dostęp: 29.03.2016).
Sandbach F.H. (ed.), Plutarchi moralia,t. 7, Leipzig, 1967
Schrader H. (ed.), Porphyrii Quaestionum Homericarum ad Iliadem pertinentium reliquiae, Leipzig, 1880–1882.
Sławski F. (red.), Słownik prasłowiański,t. 5, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, 1984.
Smith C., Harpies in Greek Art,„Journal of Hellenic Studies”, 13, 1892–1893, s. 103–114.
Snegirëv I.M., Russkie prostonarodnye prazdniki i suevernye obrâdy, Moskva, 1837–1839
Snell B. & Maehler H. (ed.), Pindarus. Pars II. Fragmenta. Indices,Leipzig-Madrid, 1975
StallbaumG. (ed.), Eustathii EpiscopiThessalonicensis ad Homeri OdysseamCommentarii, Leipzig, 1825–1826
Świętka J., Lud nadrabski (od Gdowa po Bochnię). Obraz etnograficzny, Kraków, 1893
Tatiŝev V.N., Istoriâ Rossijskaâ s samyh drevnejših vremën. Kniga pervaâ, čast’ pervaâ, Moskva, 1768
Tereŝenko A.V., Byt russkogo naroda,čast’ VI, Sankt-Peterburg 1848 (Moskva, 1999).
Theodoridis C., Photii patriarchae lexicon (Ν-Φ),Berlin–New York, 2013
Touchefeu-Meynier O., De quand date la Sirène-poisson?, „Bulletin de l’Association Guillaume Budé (Lettres d’Humanité)”,nr 21 (décembre), 1962, s. 452–459.
Ulanowska S., Wśród ludu krakowskiego, „Wisła”, t. 1, 1887, s. 69–73.
Van der Valk M. (ed.), Eustathii archiepiscopi Thessalonicensis commentarii ad Homeri Iliadem pertinentes, Leiden, 1971–1987
Voigt E.-M. (ed.), Sappho et Alcaeus,Amsterdam, 1971
Wahylewič I., Huculowé, obywatelé wýchodnjho pohořj Karpatského (Dokončenj), „Časopis českého Muzeum” nr 13 (I), 1839 , s. 45–68, http://kramerius.nkp.cz/kramerius/PShowPageDoc.do?id=9444961&picp=&it=0&s=djvu (dostęp: 29.06.2014), oraz http://kramerius.nkp.cz/kramerius/PShowPageDoc.do?id=9444972&picp=&it=0&s=djvu&p_ind=62&x=0&y=0 (dostęp: 1.07.2014).
Wendel C., Scholia in Apollonium Rhodium,Berlin, 1958
Wójcicki K.W.,Klechdy, starożytne podania i powieści ludu Polskiego i Rusi, Warszawa, 1837
Wójcicki K.W.,Topielcy, w: Stare gawędy i obrazy,II, red. K.W. Wójcicki, Warszawa, 1840, s. 293–304.
Wójcicki K.W.,Boginka – płaczka, „Kłosy”, t. 2 (32), 1866, s. 376.
Wójcicki K.W., Klechdy, starożytne podania i powieści ludu polskiego i Rusi,Warszawa, 1972 i 1974 (nowe wydanie z 1837, zob. wyżej, z uzupełnieniami).
Zejszner L., Pieśni ludu Podhalan, Warszawa, 1845, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent? id=120956&from=FBC (dostęp:22.10.2015).
Zieleniewski M., O przesądach lekarskich ludu naszego, Kraków, 1845.
Information: Ethnographies, 2016, Volume 44, Issue 4, pp. 345 - 378
Article type: Original article
Titles:
Żeńskie duchy przyrodnicze w folklorze polskim i w mitologii klasycznej
Female Spirits of Nature in Polish Folklore and Classical Methodology
Published at: 04.03.2017
Article status: Open
Licence: None
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 2246
Number of downloads: 1737