Augustyn, Homilie na Ewangelie św. Jana 28, 11, [w:] idem, Homilie na Ewangelię i Pierwszy List św. Jana, przeł. W. Szołdrski, Warszawa 1977.

Barbaud J., Le Capitulaire de Villis et le développment des jardins médicinaux sous Charlemagne, “Histoire des Scientes Medicales” 1989, nr (23)/4.

Becela-Deller Ch., Ruta graveolens L. Eine Heilpfl anze in kunst- und kulturhistorischer Bedeutung (Mathematisch-naturwissenschaftliche Dissertation, Würzburg 1994), Würzburg 1998.

Bela Z., Manuały aptekarskie. Gatunek i tradycja. Część pierwsza, „Aptekarz Polski” 25.02.2016, https://www.aptekarzpolski.pl/historia-farmacji/09-2008-manualy-aptekarskie-cz-i/.

Berschin W., Der St. Galler Klosterplan als Literaturdenkmal, „Mitteilungen zur Vaterländischen Geschichte” 2002, nr 52.

Boseva K.Y., Bosseva Y.Z., Edible and medicinal plants in the cloister gardens of West Europe (800s – 900s AD), „Phytologia Balcanica” 2016, nr (22)/2.

Chitty D.J., A pustynia stała się miastem…, przeł. T. Lubowiecka, Kraków 2008.

Chudzikowska-Wołoszyn M., Koincydencja sacrum i profanum w estetyce Walahfrida Strabona (ok. 808–849) (Rozważania w oparciu o przyrodniczy poemat De cultura hortorum), „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 2011, nr 17.

Dalby A., Tastes of Byzantium: The Cuisine of a Legendary Empire, Tauris Parke 2003.

Décarreaux J., Moines et monastères a l’époque de Charlemagne, Paris 1980.

Delumeau J., Historia Raju. Ogród rozkoszy, Warszawa 1996.

Derwich M., Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy, Wrocław 1998.

ze względu na swój gorzki smak został we współczesnej kuchni zastąpiony szpinakiem; Atriplex hortensis (łoboda ogrodowa) – obecnie jest sadzona jako roślina rabatowa; Lactuca virosa (sałata jadowita) – nie ma już zastosowania w medycynie; Laserpitium siler (okrzyn) – nieobecny we współczesnych uprawach; Mespilus germanica (nieszpułka zwyczajna) – był powszechny w starych ogrodach przydomowych, jednak długi i pracochłonny proces przecieru i fermentacji owoców sprawił, że dziś jest uprawiany wyłącznie przez entuzjastów albo jako roślina ozdobna; Meum athamanticum (wszewłoga górska) był dawniej uprawiany ze względu na korzeń, ale dziś stracił na popularności; Rubia tinctorum (marzana barwierska) – była wcześniej uprawiana w dużych ilościach przede wszystkim w celu ekstrakcji barwnika. Zob. K.Y. Boseva, Y.Z. Bosseva, Edible and medicinal plants…, op. cit., s. 165.

Desprez V., Początki monastycyzmu, przeł. J. Dembska, t. 1–2, Kraków 1999.

Eco U., Sztuka i piękno w średniowieczu, przeł. M. Olszewski i M. Zabłocka, Kraków 1994.

Engelbert P., Regeltext und Romverehrung: Zur Frage der Verbreitung der Regula Benedicti im Frühmittelalter, „Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und Kirchen Geschichte” 1986, nr 81.

Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, przeł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990.

Frey L., Kwiaty – symbolika kształtu i barwy, [w:] J. Marecki, L. Rotter (red.), Barwy i kształty. Symbol – Znak – Przesłanie, Kraków 2012.

Frey L., Misericordia Domini in viriditas, [w:] J. Marecki, L. Rotter (red.), Znak, Symbol, Rytuał. Misericordia Domini, Kraków 2016.

Frey L., Siedem najważniejszych roślin biblijnych – ich walory użytkowe i symbolika, [w:] P. Borza, P. Tirpák (red.), Znak, Symbol a Rituál. V pozemskom a duchovnom pokrme, Prešov 2015.

Frey L., Symbolika klasztornego wirydarza, [w:] J. Marecki, L. Rotter (red.), Krajobraz semantyczny wsi i miast, Kraków 2016.

Frey L., Symbolika traw w poezji i religii, [w:] J. Marecki, L. Rotter (red.), Symbol – Znak – Przesłanie. Symbolika roślin, Kraków 2010.

Fuchs R., Oltrogge D., Ergebnisse einer technologischen Untersuchung des St. Galler Klosterplans, „Mitteilungen zur Vaterländischen Geschichte” 2002, nr 52.

Grégoire R., II monachesimo carolingio dopo Benedetto d’Aniane (+821), „Studia Monastica” 1982, nr 24.

Guillamont A., U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego, przeł. S. Wirpszanka, t. 1–2, Kraków 2006.

Häussling A.A., Liturgie in der Karolingerzeit und der St. Galler Klosterplan, [w:] P. Ochsenbein, K. Schmuki (red.), Studien zum St. Galler Klosterplan II, Sankt Gallen 2002.

Helms M.W., Sacred Landscape and the Early Medieval European Cloister. Unity, Paradise, and the Cosmic Mountain, „Anthropos” 2002, nr (97)/2.

Hennebo D., Gärten des Mittelalters. Neue Ausgabe, München–Zürich 1987.

Hobhouse P., Historia ogrodów, przeł. B. Mierzejewska, E. Romkowska, Warszawa 2005.

Horn W., On the Origins of the Medieval Cloister, „Gesta” 1973, nr 12.

Horn W., Born E., The Plan of St. Gall: A Study of the Architecture and Economy of, and Life in a Paradigmatic Carolingian Monastery, 3 vols. (California Studies in the History of Art 19), Berkeley 1979.

Huber F., Der Sankt Galler Klosterplan im Kontext der antiken und mittelalterlichen Architekturzeichnung und Messtechnik, [w:] P. Ochsenbein, K. Schmuki (red.), Studien zum St. Galler Klosterplan II, Sankt Gallen 2002.

Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1974.

Impelluso L., Ogrody i labirynty, przeł. A. Wójcicka, Warszawa 2009.

Jacobsen W., Der Klosterplan von St. Gallen und die Karolingische Architektur. Entwicklung und Wandel von Form und Bedeutung im fränkischen Kirchenbau zwischen 751 und 840, Berlin 1992.

Jones I.B., Popular Medical Knowledge in 14th Century English Literature, „Bulletin of the Institute of the History of Medicine” 1937, nr 5.

Kobielus S., Człowiek i Ogród Rajski w kulturze religijnej średniowiecza, Warszawa 1997.

Kobielus S., Florarium christianum, Symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze, Kraków 2006.

Kobielus S., Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu, Warszawa 1989.

Kobielus S., Sposoby przywracania rajskiej harmonii w życiu zakonnym w epoce średniowiecza, „Studia Theologica Varsaviensia” 1995, nr 1.

Loyn H., Percival J., The Reign of Charlemagne: documents on Carolingian government and administration, New York 1975.

Majdecki L., Historia ogrodów, t. 1, Warszawa 2007.

McKitterck R., Królestwa Karolingów. Władza – konflikty – kultura, 751–987, przeł. B. Hlebowicz, M. Wilk, Warszawa 2011.

Milecka M., Ogrody cystersów w krajobrazie małopolskich opactw filii Morimondu, Lublin 2009.

Nowiński J., Ars eucharistica. Idee, miejsca i formy towarzyszące przechowywaniu Eucharystii w sztuce wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej, Warszawa 2000.

Nowiński J., „Ecclesia est paradisus” – interpretacja Kościoła jako raju na „Planie z Sankt Gallen” z 819 r., „Seminare” 2020, nr (41)/2.

Payne-Carter D., Processional Performance. Procession and the Aesthetics of Everyday Life in a Benedictine Monastery, „The Drama Review” 1985, nr (29)/3.

Philips R., Rix M., The Botanical Garden, vol. 2: Perennials and annuals, London 2002.

Piotrowski W., Medycyna polskiego Renesansu, Jawor 1995.

Ruoff E., Mid-European gardens in the ninth century, [w:] C. Castel-Branco (red.), O Jardim Medieval e as suas interpretações românticas, Associação Portuguesa dos Jardins e Sítios Históricos 2008.

Schneider R., Karolus Magnus, Capitulare de villis, [w:] idem (red.), Kapitularien, (Historische Texte. Mittelalter 5), Göttingen 1968.

Scholz S., Ein Chronogramm im St. Galler Klosterplan? Anmerkungen zur Neudatierung des Klosterplans und zur Verwendung von Chronogramen im frühen Mittelalter, „Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters” 2008, nr 64.

Semmler J., Karl der Grosse und das fränkische Monchtum, [w:] W. Braunfels (red.), Karl der Grosse: Lebenswerk und Nachleben, 5 vols., Düsseldorf 1965–1968.

Sennhauser H.R., Klosterplan und Gozbertbau – zur Rekonstruktion des Gozbertbaues und zur Symbolik des Klosterplanes, Zürich 2001.

Sörrensen W., Gärten und Pfl anzen im Klosterplan, [w:] J. Duft (red.), Studien zum St. Galler Klosterplan. St. Gallen, Sankt Gallen 1962.

Stokstad M., Stannard J., Gardens of the Middle Ages, The University of Kansas 1983.

The Language of Flowers: An Alphabet of Floral Emblems, London–New York 1857.

W stronę raju… Historia i symbolika klasztornych ogrodów, http://kultura.benedyktyni.com/wp-content/uploads/2015/09/plansze_0_1_2_3.pdf.

Walahfrid Strabo, De cultura hortorum, [w:] E. Dümmler (red.), Monumenta Germaniae Historica, series Poetae Latini aevi carolini, vol. II, Berlin 1884 (reprod. 1964). To samo dzieło zostało opublikowane pod tytułem: J.P. Migne (red.), Hortulus Ad Grimaldum Monasterii Sancti Galli Abbatem Patrologiae cursus completus. Series Latina, t. 114, kol. 1119–1130B.

Wipszycka E., Drugi dar Nilu, Kraków 2014.