FAQ

Pomoc medyczna świadczona Żydom ocalałym z obozów koncentracyjnych tuż po zakończeniu działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem leczenia choroby głodowej

Publication date: 11.2023

Modern medicine, 2023, Volume 29 (2023) Suplement, pp. 163 - 199

https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.027.18751

Authors

Maria Ciesielska
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-5750-3106 Orcid
Contact with author
All publications →

Titles

Pomoc medyczna świadczona Żydom ocalałym z obozów koncentracyjnych tuż po zakończeniu działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem leczenia choroby głodowej

Abstract

Medical assistance provided to Jewish survivors of concentration camps just after the end of II world war, with particular emphasis on the treatment of hunger disease

The work presents the activities of institutions providing medical care to Jewish survivors soon after the end of II world war within the borders of post-war Poland. The health situation of former prisoners of concentration camps and the scope of the assistance provided are described on the basis of accounts and memories of former prisoners and doctors, as well as available studies. An attempt has also been made to outline the activities of institutions entrusted with the task of caring for the health of the survivors, such as: the Society for the Protection of the Health of the Jewish Population in Poland (TOZ) and the Department for Aid to the Jewish Population. The first results of research on the effects of chronic starvation in concentration camps and attempts to optimize treatment are also described. The need for nutrition and the treatment of infectious diseases came to the fore.

References

Archiwalia

Archiwum Muzeum Stutthof (dalej: AMS), Wykaz więźniów leczonych w szpitalu w Pucku, sygn. akt Z-V-201.

AMS, Wykaz więźniów leczonych w szpitalu w Wejherowie, sygn. Z-V-38.

AMS, Wykaz więźniów przebywających po ewakuacji w szpitalach w Łówczu i Nawczu, sygn. Z-V-202.

Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku (dalej: APMM), Relacja Jarosława Wesołowskiego, sygn. VII/M-101.

APMM, Sprawozdania z działalności Wydziału Sanitarnego PCK 1939–1945, sygn. XI-38.

APMM, Wspomnienia S.K. Bartuczewa, Majdanek. Wspomnienia lekarza lazaretu dla radzieckich inwalidów wojennych, sygn. VII/M-498.

AL Riese – filie KL Gross-Rosen w Górach Sowich. Wyzwoleniehttps://www.gross-rosen.eu/zostanwdomu-i-poznaj-historie/al-riese-filiekl-gross-rosen-w-gorach-sowich/plansza-15-wyzwolenie/.

Aleksiun N., Dokąd dalej? Ruch syjonistyczny w Polsce (1944–1950), Warszawa 2002.

Apfelbaum [Kowalski] E. (red.), Choroba głodowa. Badania kliniczne nad głodem, wykonane w getcie warszawskim w roku 1942, Warszawa 1946.

Ast T.L., Confronting the Holocaust American Soldiers Who Liberated the Concentration Camp. Rozprawa doktorska na Wydziale Historii Uniwersytetu w Emory, Emory 2000.

Bellert J., Praca polskich lekarzy i pielęgniarek w Szpitalu Obozowym PCK w Oświęcimiu po oswobodzeniu obozu, „Przegląd Lekarski − Oświęcim” 1963, nr 1.

Brenk M., Działania z zakresu ratownictwa społecznego w Polsce w latach 1944–1948, „Biuletyn Historii Wychowania” 2014, t. 32, https://doi.org/10.14746/bhw.2014.32.8.

Brühl W., Spostrzeżenia nad obrzękiem głodowym (analiza przyczyn jego powstawania i próby leczenia), „Śląska Gazeta Lekarska” 1947, nr 3–5.

Chmielewski J., Żydzi w KL Lublin, [w:] T. Kranz, W. Lenarczyk (red.), Więźniowie KL Lublin 1941–1944, Lublin 2022.

Ciesielska M., Szpital obozowy dla kobiet w KL Auschwitz-Birkenau, Warszawa 2015.

Collis W., Fitzgerald R., Belsen Camp: A Preliminary Report, “British Medical Journal” 1945, t. 1, nr 4405.

Drummond J.R., Ellis A.R., Marriott K., Hacking M. (red.), Nutrition and Relief Work, Londyn 1945.

Dunin-Wąsowicz K., Stutthof, Warszawa 1981.

Einhorn I., Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce w latach 1921−1950, Toruń 2008.

Fejkiel W., Więźniarski szpital w KL Auschwitz, Oświęcim 1994.

Gardocki W., Wyzwolenie obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen (1945), „Sztuka Edycji” 2021, t. 20, nr 2.

Gawalewicz A., Numer wraca do nazwiska. I. Finał „epopei” lagrowej, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1963, nr 1.

Gliński M., Ewakuacja i wyzwolenie obozu Stutthof (25 stycznia–9 maja 1945), „Zeszyty Muzeum Stutthof” 1979, z. 3.

Grabowska J., Ewakuacja lądowa obozu centralnego, [w:] D. Steyer (red.), Stutthof. Hitlerowski obóz koncentracyjny, Warszawa 1988.

Grabowska J., Ostatnie dni istnienia obozu. Wyzwolenie, [w:] D. Steyer (red.), Stutthof. Hitlerowski obóz koncentracyjny, Warszawa 1988.

Grot E., Ewakuacja morska obozu centralnego 25 kwietnia 1945 roku, [w:] D. Steyer (red.), Stutthof. Hitlerowski obóz koncentracyjny, Warszawa 1988.

Grot E., Ewakuacja morska obozu centralnego 27 kwietnia 1945 roku, [w:] D. Steyer (red.), Stutthof. Hitlerowski obóz koncentracyjny, Warszawa 1988.

Grot E., Ewakuacja morska podobozu gdyńskiego 25 marca 1945 roku, [w:] D. Steyer (red.), Stutthof. Hitlerowski obóz koncentracyjny, Warszawa 1988.

Grudzińska M. (red.), Majdanek. Obóz koncentracyjny w relacjach więźniów i świadków, Lublin 2011.

Grudzińska M., Polacy na Majdanku, [w:] T. Kranz, W. Lenarczyk (red.), Więźniowie KL Lublin 1941–1944, Lublin 2022.

Horstmann B., Bergen-Belsen Main Camp, [w:] G.P. Megargee (red.), The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, t. 1, Bloomington 2009.

Huszcza A., Oceny. Wojciech Pogorzelski, Służba zdrowia Państwowego Urzędu Repatriacyjnego 1945–1948 rok, Łódź 1948, „Polski Tygodnik Lekarski” 1949, nr 13.

Jankowski Jerzy, Dr Jan Oktawian Jankowski, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1987, nr 1.

Kasperek J., Kronika wydarzeń w Lublinie w okresie okupacji hitlerowskiej, Lublin 1983.

Keys A., Brozek J., Henschel A., Mickelsen O., Longstreet T.H., The Biology of Human Starvation, Minnesota 1950.

Keys A., Longstreet T.H., Mickelson O., Famine oedema and the Mechanism of Its Formation, „Science” 1946, t. 103 (2683).

Kłapeć J., Rada Główna Opiekuńcza w dystrykcie lubelskim w latach 1940–1944, Lublin 2011.

Kłodziński S., Kilka uwag o KZ-syndromie, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1984, nr 1.

Kowalczykowa J., Choroba głodowa w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1961, nr 1a.

Kowalska I., Kartoteka TOZ z lat 1946–1947 (Żydowskie dzieci uratowane z Holocaustu), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1995–1996, nr 3–2 (75–78).

Kozłowska U., Rozwój służby sanitarno-medycznej Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1951, „Przegląd Zachodniopomorski” 2012, t. 27 (66), z. 1.

Koźmińska-Frejlak E., Kondycja ocalałych. Adaptacja do rzeczywistości powojennej (1944–1949), [w:] F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska (red.), Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, Lublin 2012.

Lachendro J., Aid dispensed to Auschwitz survivors by Polish doctors and medical staff in 1945, [w:] M. Ciesielska, P. Gajewski, T. Chelouche (red.), Medical Review Auschwitz: Medicine Behind the barbed Wire. Conference Proceedings 2018, Kraków 2019.

Lachendro J., Pomoc niesiona ocalonym więźniom KL Auschwitz po wyzwoleniu obozu, [w:] J.Z. Ryn (red.), Medycyna za drutami obozu, Kraków 2010.

Leszczyńska Z., Dziadosz E., Ewakuacja obozu i wyzwolenie, [w:] T. Mencel (red.), Majdanek 1941–1944, Lublin 1991.

Leszczyńska Z., Kronika obozu na Majdanku, Lublin 1980.

Lipscomb F.M., Medical aspects of Belsen Concentration Camp, „Lancet” 1945, t. 246(2), nr 6367. Streszczenie w języku polskim ukazało się pt. Uwagi lekarskie o obozie koncentracyjnym w Belsen w „Polskim Tygodniku Lekarskim” 1946, nr 9. Streścił E. Paluch.

Marszałek J., Majdanek, Warszawa 1987.

Minney Rubeigh J., I shall fear no evil – the story of Dr Alina Brewda, Londyn 1966.

Mollison P.L., Observation of Cases of Starvation at Belsen, „British Medical Journal” 1946, t. 107, nr 4435. Streszczenie artykułu ukazało się pt. Obserwacje nad przypadkami wygłodzenia w Belsen w „Polskim Tygodniku Lekarskim” 1946, nr 13. Streścił S. Bober.

Mostowicz A., Żółta gwiazda i czerwony krzyż, Łódź 2014.

Münch H., Głód i czas przeżycia w obozie oświęcimskim, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1967, nr 1.

Ostateczna ewakuacja i likwidacja obozuhttp://www.auschwitz.org/historia/ewakuacja/ostateczna-ewakuacja-i-likwidacja-obozu/.

Panz M., Prawo i pięść, Warszawa 1977.

Pogorzelski W., Służba Zdrowia Państwowego Urzędu Repatriacyjnego (1945–1948), Łódź 1948.

Rubin B., Wspomnienia lekarza z Falkenbergu i Ebensee, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1968, nr 1.

Ryn Z., Kłodziński S., Głód w obozie koncentracyjnym, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1984, t. 24, z. 1.

Ryn Z.J., Sułowicz W. (red.), Auschwitz Survivors. Clinical-psychiatric studies. From “Medical Review-Auschwitz”, Kraków 2013.

Ryn Z., Kłodziński S., Na granicy życia i śmierci. Studium obozowego muzułmaństwa, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1983, nr 1.

Ryn Z., Kłodziński S., Psychopatologia głodu w obozie koncentracyjnym, „Przegląd Lekarski – Oświęcim” 1985, t. 25, z. 1.

Sington D., Belsen Uncovered, Londyn 1945.

Smith M.J., Dachau. The Harrowing of Hell, New Mexico 1972.

Sommer Schneider A., Sze’erit hapleta Ocaleni z Zagłady. Działalność American Jewish Joint Distribution Committee w Polsce w latach 1945–1989, Kraków 2014.

Stankowski A., Weiser P., Demograficzne skutki Holokaustu, [w:] F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska (red.), Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, Lublin 2012.

Strzelecki A., Likwidacja obozu, [w:] W. Długoborski, F. Piper (red.), Auschwitz 1940–1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu. Epilog, t. 5, Oświęcim-Brzezinka 1995.

Strzelecki A., Ostatnie dni obozu Auschwitz, Oświęcim 1995.

Sula D., Arbeitslager Riese. Filia KL Gross-Rosen, Wałbrzych 2003.

Sula D., Działalność przesiedleńczo-repatriacyjna Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1951, Lublin 2002.

Sula D., Losy nieewakuowanych więźniów obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, Wałbrzych 2014.

Sula D., Żydzi polscy w Konzentrationslager Gross-Rosen, Wałbrzych 2020.

Szaynok B., Ludność żydowska na Dolnym Śląsku 1945–1950, Wrocław 2000.

Szulkin M., Sprawozdania z działalności Referatu dla Spraw Pomocy Ludności Żydowskiej przy Prezydium Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1971, nr 79 (3).

Tarkowski K., Ewakuacja. Odcinek 5. Zapomniany transporthttps://www.majdanek.eu/pl/news/ewakuacja__odcinek_5__zapomniany_transport/1218.

Weindling P., “Belsenitis”: Liberating Belsen, Its Hospitals, UNRRA, and Selection for Re-emigration, 1945–1948, „Science in Context” 2006, t. 19, nr 3.

Wesołowska D., Słowa z piekła rodem. Lagerszpracha, Kraków 1996.

Wieczorek P., Żydzi w Wałbrzychu i powiecie wałbrzyskim 1945–1968, Wrocław–Warszawa 2017.

Więckowska E., Organizacja, cele i zadania służby zdrowia Państwowego Urzędu Repatriacyjnego 1944–1949, „Przegląd Epidemiologiczny” 2001, t. 55.

Woźniakowska K., Sanatorium przeciwgruźlicze Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Sokołowsku w latach 1946–1950, „Studia Śląskie” 2017, t. 81.

Wróbel H., Likwidacja obozu koncentracyjnego, „Zeszyty Oświęcimskie” 1962, z. 6.

Zakościelny A., Byliśmy świadkami rozstrzeliwań, [w:] Jesteśmy świadkami. Wspomnienia byłych więźniów Majdanka, Lublin 1969.

Żbikowski A., Morderstwa popełniane na Żydach w pierwszych latach po wojnie, [w:] F. Tych, M. Adamczyk-Garbowska (red.), Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010, Lublin 2012.

Information

Information: Modern medicine, 2023, Volume 29 (2023) Suplement, pp. 163 - 199

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Pomoc medyczna świadczona Żydom ocalałym z obozów koncentracyjnych tuż po zakończeniu działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem leczenia choroby głodowej

English:

Medical assistance provided to Jewish survivors of concentration camps just after the end of II world war, with particular emphasis on the treatment of hunger disease

Authors

https://orcid.org/0000-0002-5750-3106

Maria Ciesielska
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-5750-3106 Orcid
Contact with author
All publications →

Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Published at: 11.2023

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Maria Ciesielska (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish