FAQ

Od lekarza fabrycznego do przemysłowej służby zdrowia – początki pomocy medycznej w zakładach pracy w PRL (1945–1953)

Publication date: 26.09.2024

Modern medicine, 2024, Volume 30 (2024) Supplement II, pp. 191 - 213

https://doi.org/10.4467/12311960MN.24.039.20097

Authors

,
Szymon Ososiński
Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Collegium Medicum, The Jan Kochanowski University in Kielce
ul. Stefana Żeromskiego 5, Kielce, Poland
Contact with author
All publications →
Iwona Kozłowska
Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie
All publications →

Titles

Od lekarza fabrycznego do przemysłowej służby zdrowia – początki pomocy medycznej w zakładach pracy w PRL (1945–1953)

Abstract

After the end of World War II, it became necessary to provide medical assistance to the growing number of workers. First, they returned to pre-war solutions, trying to create outpatient clinics and employ factory doctors wherever possible. Unfortunately, due to huge shortages of medical and nursing staff, this was an impossible task. Additionally, creating medical assistance for employees was not a priority. However, when the industry began to develop rapidly, it became clear that it was necessary to provide people working in it with basic medical assistance and to take preventive measures to reduce the number of accidents and the incidence of occupational diseases. The foundations of on-site medical care in Poland were created during the first eight post-war years. The aim of this text is to show how the first model of company medical assistance was developed, how the first legal solutions were created and what shape they took, and subsequent steps leading to the creation of the first industrial health service in history.

References

Download references
Źródła

Etyka socjalistycznej służby zdrowia, „Służba Zdrowia” 1956, nr 3. J.Z., Lekarze fabryczni, „Robotnik” 1926, nr 245.

Mierzecki H., Czasy i klimaty. Starania o utworzenie Klinicznego Instytutu Pracy w latach 1946–1948, „Analecta: studia i materiały z dziejów nauki” 2006, nr 1–2.

Mierzecki H., Służba zdrowia w przemyśle, „Śląska Gazeta Lekarska” 1946, nr 12.

Majorowska W., Powołanie do życia Zakładu Lecznictwa Pracowniczego, „Praca i Opieka Społeczna” 1950, nr 3.

Nowakowski B., Nowe prądy w organizacji higieny pracy, [w:] Służba lekarska w zakładach pracy. Referaty wygłoszone na konferencji lekarzy fabrycznych zwołanej przez Instytut Spraw Społecznych w dniach 2 i 3 marca 1935 roku, Warszawa 1935.

Paluch E., Współczesny stan Służby Lekarskiej w przemyśle polskim, [w:] Służba lekarska w zakładach pracy. Referaty wygłoszone na konferencji lekarzy fabrycznych zwołanej przez Instytut Spraw Społecznych w dniach 2 i 3 marca 1935 roku, Warszawa 1935.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 7 lutego 1953 r. w sprawie organizacji i zadań zakładów leczniczo-zapobiegawczych, Dz.U. z 1953 r. nr 12, poz. 50.

Ustawa z dnia 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia, Dz.U. z 1948 r. nr 55, poz. 434, art. 6.

Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o Zakładzie Lecznictwa pracowniczego, Dz.U. z 1950 r. nr 36, poz. 333 i 334.

Ustawa z dnia 15 grudnia 1951 r. o włączeniu organizacji lecznictwa pracowniczego do państwowej administracji służby zdrowia, Dz.U. z 1951 r. nr 67, poz. 466.

Zagrodzki J., Lekarz przemysłowy na tle współczesnej polityki społecznej, [w:] I Zjazd lekarzy przemysłowych hutniczych w Katowicach 26–27 X 1946 r., Cieszyn bdw.

Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 października 1950 r. w sprawie ustalenia warunków i terminów przejęcia przez Zakład Lecznictwa Pracowniczego zakładów leczniczych prowadzonych dla swych pracowników przez przedsiębiorstwa uspołecznione, M.P. z 1950 r. nr A-112.

Opracowania

Abrams H.K., A Short History of Occupational Health, „Journal of Public Health Policy” 2001, vol. 22, nr 1.

Brown J.R., Thornton J.L., Percivall Pott (1714–1788) and Chimney Sweeper’ Cancer of the Scrotum, „British Journal of Industrial Medicine” 1957, vol. 14, nr 1.

Corn J.K., Historical Perspective to a Current Controversy on the Clinical Spectrum of Plumbism, „Health and Society” 1975, vol. 53, nr 1.

Ćwiąkała-Małys A., Łagowski P., Ewolucyjny obraz przekształceń systemu ochrony zdrowia w Polsce, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa I Administracji” 2013, t. 93.

Danowska-Prokop B., Ubezpieczenia brackie i ich funkcjonowanie na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym, „Optimum. Economic Studies” 2019, nr 2.

Florczyk K., Stalinizm jako stan wyjątkowy. Robotnicy i robotnice: budowniczowie socjalizmu czy więźniowie obozu?, „Teksty Drugie” 2014, nr 5.

Franco G., Bernardino Ramazzini and the new epidemics of work- related disorders, „Medicina nei Secoli: Arte e Scienza” 2011, vol. 23, nr 2.

Franco G., Bernardino Ramazzini: The Father of Occupational Medicine, „American Journal of Public Health” 2001, vol. 91, nr 9.

Frużyński A., Przemysłowa służba zdrowia w Zabrzu w latach 1945– 1989, „Kroniki Miasta Zabrza” 2018, nr 8.

Gagliardi D., Marinaccio A., Valenti A., Iavicoli S., Occupational safety and health in Europe: lessons from the past, challenges and opportunities for the future, „Industrial Health” 2012, vol. 50, nr 1.

Gochweld M., Chronologic History of Occupational Medicine, „Journal of Occupational and Environmental Medicine” 2005, vol. 47, nr 2.

Grata P., Od Drugiej Rzeczypospolitej do Polski Ludowej. Ewolucja systemu ochrony zdrowia w Polsce w latach 1944–1950, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2017, t. 15.

Indulski J., Leowski J., Podstawy medycyny społecznej, Warszawa 1971.

Jastrzębowski Z., Spory o model lecznictwa. Opieka zdrowotna w koncepcjach polskiej polityki społecznej w XIX i XX wieku (do 1948 roku), Łódź 1994.

Kozłowska U., Organizacja ochrony zdrowia robotników na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1955. Wprowadzenie do problematyki, „Przegląd Zachodniopomorski” 2018, z. 1.

Maślankiewicz, K. Georgius Agricola (1494–1555), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1956, nr 1.

Pacho A., Organizacja służby zdrowia w PRL, Warszawa 1972.

Strony internetowe

Macewicz P., Higiena pracy i zawodoznawstwo, „Życie Techniczne” 1938, nr 4, https://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/1601/02zt38_nr4_higiena.pdf.

Information

Information: Modern medicine, 2024, Volume 30 (2024) Supplement II, pp. 191 - 213

Article type: Original article

Titles:

Polish: Od lekarza fabrycznego do przemysłowej służby zdrowia – początki pomocy medycznej w zakładach pracy w PRL (1945–1953)
English:
From factory doctor to industrial health care – the beginnings of medical assistance in workplaces in the Polish People’s Republic (1945–1953)

Authors

Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Collegium Medicum, The Jan Kochanowski University in Kielce
ul. Stefana Żeromskiego 5, Kielce, Poland

Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie

Published at: 26.09.2024

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Szymon Ososiński (Author) - 50%
Iwona Kozłowska (Author) - 50%

Information about author:

Kozłowska Iwona – lekarz, stażystka, Szpital Specjalistyczny im. L. Rydygiera w Krakowie

Ososiński Szymon – student Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish