FAQ

Wykorzystanie źródeł prawa w wykładni historycznej

Publication date: 30.09.2020

Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 13 (2020), Volume 13, Issue 3, pp. 329 - 343

https://doi.org/10.4467/20844131KS.20.024.12520

Authors

Robert Jastrzębski
University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland
https://orcid.org/0000-0002-7265-0614 Orcid
All publications →

Titles

Wykorzystanie źródeł prawa w wykładni historycznej

Abstract

Using Sources of Law for the Purpose of Historical Interpretation

This article pertains to the use of relevant sources of law for the purpose of historical interpretation. The article is divided into three sections. The first section is dedicated to theoretical issues and presents the concept of sources of law and the types of legal interpretation, in particular historical interpretation. The next section describes examples of how sources of law may be applied in conjunction with historical interpretation. It discusses, inter alia, the application of historical interpretation in court rulings, the functioning of joint land property, agricultural reform in Poland after the Second World War, the consequences of the inflation policy and the associated occurrence of what is referred to as mortgage discharge, i.e. the repayment of the amounts due by the mortgagors. In the last section of the publication, the author summarises his reflections focusing primarily on the meaning of sources of law in the context of applying historical interpretation in contemporary court rulings. The author’s final conclusion is that using the sources of old law and the interpretation thereof are an important component of the legal system currently in effect.

*Artykuł jest zmienioną i rozszerzoną wersją referatu wygłoszonego na sympozjum pt. „Łączą nas źródła”, które zorganizował Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w dniu 19 września 2019 r.

References

Akty prawne

Ustawa z dnia 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwem dla stosunków prywatnych wewnętrznych [Prawo prywatne międzydzielnicowe] (Dz.U.R.P. 1926 nr 101 poz. 580).

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. Kodeks zobowiązań(Dz.U.R.P. 1933 nr 82 poz. 598).

Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U.R.P. 1944 nr 4 poz. 17, t.j. Dz.U. 1945 nr 3 poz. 13).

Dekret z dnia 17 stycznia 1945 r. w sprawie zmiany dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. 1945 nr 3 poz. 9).

Instrukcja Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. o wykonaniu reformy rolnej (Dz.Urz. Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych 1945 nr 1 poz. 3).

Dekret z dnia 27 lipca 1949 r. o zaciąganiu nowych i określaniu wysokości nie umorzonych zobowiązańpieniężnych (Dz.U. 1949 nr 45 poz. 332).

Ustawa z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego (Dz.U. 1950 nr 50 poz. 459).

Ustawa z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (t.j. Dz.U. 1975 nr 26 poz. 139).

Ustawa z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U. 1963 nr 28 poz. 169, t.j. Dz.U. 2016 poz. 703).

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95, t.j. Dz.U. 2019 poz. 506).

Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. 1990 nr 55 poz. 321).

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz.U. 1994 nr 84 poz. 386).

Orzecznictwo

Orzeczenia Sądu Najwyższego [SN]

Wyrok SN z dnia 22 grudnia 2004 r., IV CK 622/03, Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna 2005, nr 12, poz. 214.

Wyrok SN z dnia 24 września 2004 r. I CK 246/04, System Informacji Prawnej LEX, Nr 143154; Biuletyn Sądu Najwyższego 2 (2005), 13 (http://www.sn.pl/orzecznictwo/Biuletyn_SN/Biuletyn_SN_02_2005.pdf).

Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego [TK]

Wyrok TK z dnia 21 marca 2005 r., sygn. akt SK 24/04, Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego.

Zbiór Urzędowy [OTK-ZU] nr 3/A/2005, poz. 25.

Postanowienie TK z dnia 7 maja 2008 r., sygn. akt SK 14/06, OTK-ZU nr 4/A/2008, poz. 66.

Zdanie odrębne sędziego TK Bohdana Zdziennickiego do postanowienia TK z dnia 7 maja 2008 r., sygn. akt SK 14/06, OTK-ZUNr 4/A/2008, poz. 66.

Interpretacja ogólna Nr DD3/033/101/CRS/13/RWPD-48186/RD-70020/13 Ministra Finansów z dnia 10 lipca 2013 r. wydana na wniosek na podstawie art. 14a §1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dziennik Urzędowy Ministra Finansów, poz. 25.

Opracowania

„Ankieta na temat miejsca dyscyplin historycznoprawnych wśród nauk historycznych i prawnych”. Czasopismo Prawno-Historyczne 21, z. 2 (1969): 167–91.

Allerhand, Maurycy. Kodeks handlowy, Lwów: Kodeks, 1935; Bielsko-Biała: Studio Sto, 1998.

Bogucki, Olgierd. „Sposoby pojmowania «historyczności»wykładni prawa”. Państwo i Prawo 9 (2015): 34–52.

Borkowska-Bagieńska, Ewa. Zbiór Praw Sądowych Andrzeja Zamoyskiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1986.

Domański, Ludwik. Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Częśćogólna. Warszawa: M. Ginter – Księgarnia Wydawnictw Prawniczych, 1936.

Domański, Ludwik. Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Częśćszczególna. Warszawa: M. Ginter – Księgarnia Wydawnictw Prawniczych, 1938.

Dutkiewicz, Walenty. Prawo hipoteczne w Królestwie Polskim. Warszawa: M. Ginter – Księgarnia Wydawnictw Prawniczych, 1936.

Ehrlich, Stanisław. Wstęp do nauki o państwie i prawie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.

Ereciński, Tadeusz. „Zasada iura novit curia w międzynarodowym postępowaniu cywilnym”. Studia Iuridica 5, (1976): 85–98.

Giaro, Tomasz, red. Źródła prawa. Teoria i praktyka. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.

Giaro, Tomasz. „Interpretacja jako źródło prawa – dawniej i dziś”. Studia Prawnoustrojowe, 7 (2007): 243–253.

Giaro, Tomasz. „Wykładnia bez kodeksu. Uwagi historyczne o normatywności interpretacji prawniczej”. W: Teoria i praktyka wykładni prawa. Materiały konferencji naukowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego odbytej w dniu 27 lutego 2004 roku, red. Piotr Winczorek, 13–27. Warszawa: Liber, 2005.

Gomułka, Władysław. Pamiętniki. T. 2, red. Andrzej Werblan. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1994.

Góra, Władysław. Reforma Rolna PKWN. Warszawa: Książka i Wiedza, 1969.

Górnicki, Leonard. Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Wrocław: Kolonia Limited, 2000.

Grodziski, Stanisław. „Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Czasopismo Prawno-Historyczne 33, z. 1 (1981): 47–81.

Grodziski, Stanisław. „Uwagi o służebnej, choćnie usługowej, roli nauki historii państwa i prawa”. Czasopismo Prawno-Historyczne 54, z. 2 (2002): 15–20.

Jarra, Eugeniusz. Ogólna teorja prawa. Warszawa: Skład Główny Gebethner i Wolff, 1922.

Jastrzębski, Ludwik. Sytuacja prawna wspólnot gruntowych w Polsce Ludowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1963.

Jastrzębski, Robert. ,,Currency Reforms in the Polish State after 1945. Legaleconomic Issues”. Studia Historiae Oeconomicae 35 (2017): 97–111.

Jastrzębski, Robert. ,,Genesis of the rebus sic stantibus clause in the Polish civil law”. Kazan University Law Review 4, 1 (2019): 24–36.

Jastrzębski, Robert. „Prawo prywatne międzydzielnicowe. Zarys problematyki”. Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 8 (2015): 277–98.

Jastrzębski, Robert. „Reforma rolna po drugiej wojnie światowej. Ustawodawstwo państwa polskiego”. Czasopismo Prawno-Historyczne 70, z. 1 (2018): 111–51.

Jastrzębski, Robert. „Wpływ polskiej tradycji prawnej na kodyfikacjęprawa prywatnego (1918–1939)”. W Między tradycjąa nowoczesnością. Prawo polskie w 100-lecie odzyskania niepodległości, red. Łukasz Pisarczyk, 248–64. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.

Jastrzębski, Robert. „Wykładnia historyczna we współczesnej judykaturze”. Przegląd Sądowy 1 (2010): 91–111.

Jastrzębski, Robert. „Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego (prawo połowu przyznane na podstawie regulacji uwłaszczeniowych z XIX wieku na obszarze dawnego Królestwa Kongresowego), Glosa do postanowienia z 7 V 2008, SK 14/06”. Państwo i Prawo 1 (2010): 121–126.

Jastrzębski, Robert. TrybunałKompetencyjny. Kolegium Kompetencyjne. Geneza. Działalność. Współczesność. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2014.

Jastrzębski, Robert. Wpływ siły nabywczej pieniądza na wykonanie zobowiązańprywatno-prawnych w II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wolters Kluwer, 2009.

Koredczuk, Józef. „Wykładnia historyczna ustaw karnych w polskiej doktrynie okresu międzywojennego”. Acta Universitatis Wratislaviensis 2294, Prawo CCLXXIII (2001): 163–181.

Kotowski, Artur, „Ujęcia interpretacji celowościowej w teorii prawa”. Prokuratura i Prawo 11 (2017): 137–153.

Lipińska, Izabela. „Z prawnej problematyki wspólnot gruntowych”. Studia Iuridica Agraria 9 (2011): 202–217.

Lande, Jerzy. Teoria prawa. CzęśćI. Wstęp metodologiczny do nauk prawnych. Kraków: Towarzystwo Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1946.

Longchamps de Berier, Roman. Polskie prawo cywilne. Zobowiązania. Poznań: Ars boni et aequi, 1999.

Longchamps de Berier, Roman. Zobowiązania. Lwów: Księgarnia wydawnicza Gubrynowicz i syn, 1938, 1939; Poznań: Księgarnia Akademicka, 1948.

Marciniuk, Konrad. „Kilka uwag do założeńdo projektu ustawy o zmianie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych”. Studia Iuridica Agraria X (2012): 535–548.

Mastalski, Ryszard. „Z zagadnieńwykładni prawa podatkowego”. Palestra 10 (1991): 27–35.

Maziarz, Jakob. Biegły sądowy z zakresu historii prawa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.

Morawski, Lech. Zasady wykładni prawa, Toruń: Dom Organizatora w Toruniu (Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa), 2010.

Moszyńska, Anna i Naworski, Zbigniew. „Rola nauk historycznoprawnych w orzecznictwie współczesnego wymiaru sprawiedliwości”, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 8, z. 1 (2015): 93–106.

Paprzycki, Lech K. „Wykładnia «historyczna»”. Rzeczpospolita 183 (1995).

Ptaszyk, Michał. Spółki do zagospodarowania wspólnot gruntowych – sytuacja prawna, funkcjonowanie, perspektywy (stan prawny na dzień1 I 1985 r.). Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1989.

Rundstein, Szymon. Wykładnia prawa i orzecznictwo. Przyczynki metodologiczne. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Hoesicka, 1916.

Savigny, Karol Fryderyk von. O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa, przekł. i wstęp Kazimierz Opałek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.

Słabek, Henryk. Polityka agrarna PPR. Geneza, realizacja, konsekwencje. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978.

Sójka-Zielińska, Katarzyna. „Wykładnia w programach kodyfikacyjnych epoki oświecenia”. W: Teoria i praktyka wykładni prawa. Materiały konferencji naukowej Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego odbytej w dniu 27 lutego 2004 roku, red. Piotr Winczorek, 73–87. Warszawa: Liber, 2005.

Stawicka, Ewa. „Wspólnoty gruntowe – aspekty cywilistyczne i administracyjnoprawne”. Palestra 1–2 (2008): 71–91.

Stelmach, Jerzy. Współczesna filozofia interpretacji prawniczej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999.

Stelmachowski, Andrzej. „Relikty dawnej własności wiejskiej”. W: Rozprawy i studia. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Aleksandrowi Lichorowiczowi, red. Elżbieta Kremer i Zygmunt Truszkiewicz, 241–245. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.

Szachułowicz, Jan. „Status prawny wspólnot gruntowych”. Przegląd Sądowy 9 (2002): 63–74.

Szer, Seweryn. Prawo hipoteczne obowiązujące w województwach centralnych i wschodnich. Warszawa: Biblioteka Prawnicza, 1937.

Szer, Seweryn. Prawo hipoteczne. Warszawa: „Bibljoteka Polska”, 1935.

Tobor, Zygmunt. „Wykładnia historyczna”. W: O prawie i jego dziejach Księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Księga II, red. Marian Mikołajczyk [et al.], 1177–1186, Białystok–Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2010.

Tuleja, Piotr. „Czy powszechnie obowiązująca wykładnia ustaw ma znaczenie wyłącznie historyczne?”. W: Świat, Europa, mała ojczyzna. Studia ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Grodziskiemu w 80-lecie urodzin, red. Marian Małecki, 1185–1192. Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji, 2009.

Uruszczak, Wacław. „Wstęp”. W: Czepelak [et al.]. Historia prawa sądowego. Repetytorium, red. Jan Halberda. Kraków: Zakamycze 2000.

Uruszczak, Wacław. Korektura praw z 1532 roku. Studium historycznoprawne, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.

Uruszczak, Wacław. Korektura praw z 1532 roku. Studium historycznoprawne, t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.

Waśkowski, Eugeniusz. Teorja wykładni prawa cywilnego. Metodologja dogmatyki cywilistycznej w zarysie. Warszawa: Nakładem Izby Adwokackiej w Warszawie. Skład Główny – Admin. Czasopisma Palestra, 1936.

Witkowski, Wojciech. „Historia prawa – nauka teoretyczna czy praktyczna”. W: Scientia nihil est quam veritatis imago. Studia ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. Anna Sochacka i PawełJusiak, 939–946. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2014.

Wójcikiewicz, Włodzimierz. Prawo hipoteczne Królestwa Polskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum, 1967.

Zieliński, Maciej. Bogucki, Olgierd. Choduń, Agnieszka. Czepita, Stanisław. Kanarek, Beata. Municzewski, Andrzej. „Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 4 (2009): 23–39.

Zieliński, Pawełi Michałowski, Tadeusz Leopold. O zaciąganiu i określaniu wysokości zobowiązańpieniężnych. Wstęp – przepisy prawne – komentarz. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Gospodarcze, 1950.

Zoll, Fryderyk. „Z pracowni sędziego cywilisty”. Themis Polska, seria druga I (1913): 1–10.

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 13 (2020), Volume 13, Issue 3, pp. 329 - 343

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Wykorzystanie źródeł prawa w wykładni historycznej

English:

Using Sources of Law for the Purpose of Historical Interpretation

Authors

https://orcid.org/0000-0002-7265-0614

Robert Jastrzębski
University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland
https://orcid.org/0000-0002-7265-0614 Orcid
All publications →

University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland

Published at: 30.09.2020

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Robert Jastrzębski (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish