FAQ

Prawodawstwo dla miast z wczesnego okresu polskiego parlamentaryzmu (do 1468 roku)

Publication date: 2014

Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 7 (2014), Volume 7, Issue 1, pp. 133 - 145

https://doi.org/10.4467/20844131KS.14.009.2250

Authors

Maciej Mikuła
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6708-004X Orcid
All publications →

Titles

Prawodawstwo dla miast z wczesnego okresu polskiego parlamentaryzmu (do 1468 roku)

Abstract

An intensive development of Polish parliamentarism took place in the 15th century; the composition, procedures and competence scope of the General Sejm (Polish parliament) were being established, an example of which may be the principle that the Polish gentry was to be represented in Parliament by elected deputies – two from each land. Among the numerous regulations established at all kinds of conventions which took place in the early period of Polish parliamentarism, there were issues devoted to cities and town dwellers. Among them, one should mention, among others, regulations relating to trade and trade routes, those counteracting the high costs of life, changes relating to the principles of court proceedings, and taxes. Numerous regulations had to be reevaluated and reconsidered at successive parliamentary sessions, also in the 16th century, which testifies to the fact that due to the resistance of the townsfolk, the regulations passed by the sejm, had not been applied. Yet the overall evaluation of parliamentary legislation dating back to the early period of Polish parliamentarism, does not allow one to conclude that this legislation was unequivocally anti-urban. Numerous laws and regulations which had been passed in the interest of the gentry were also favorable to the townsmen.

References

Download references

Opracowania:

J. Bardach, O genezie sejmu polskiego [w:] Pamiętnik VIII Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie, t. 1, cz. 2, Warszawa 1959.

J. Bardach, Początki sejmu[w:] Historia sejmu polskiego, t. 1: Do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, red. J. Michalski, Warszawa 1984.

O. Balzer, Corpus iuris Polonici medii aevi. Program wydania zbioru ustaw polskich średniowiecznych oraz regesta tychże ustaw, Lwów 1891.

M. Bobrzyński,Wiadomość o uchwałach zjazdu piotrkowskiego z r. 1406, oraz takiegoż zjazdu z r. 1407,„Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny” 1874, t. 1.

M. Bogucka, H. Samsonowicz, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986.

T. Brzeczkowski, Ustanawianie podatków nadzwyczajnych w Polsce w XV w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 1981, t. 42.

K. Dobrowolski, W sprawie skupu sołectw w Polsce w XV i XVI w.,„Kwartalnik Historyczny” 1924, r. 38, z. 1–2.

W. Fałkowski, Idea monarchii w Polsce za pierwszych Jagiellonów [w:] Polska około roku 1400. Państwo, społeczeństwo, kultura, pod red. W., Fałkowskiego, Warszawa 2001.

W. Fałkowski, Pierwszy sejm Kazimierza Jagiellończyka [w:] Świat pogranicza, red.M. Nagielski, A. Rachuba, S. Górzyński, Warszawa 2003.

W. Fałkowski, Sejmy bez króla (1440–1446) [w:] Historia vero testis temporum. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. J. Smołucha, A. Waśko, T. Graff, P.F. Nowakowski, Kraków 2008.

R. Gansiniec, Redaktor Syntagmatów, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1956, t. 8, z. 1.

S. Grodziski, Stosunek szlachty do cechów w świetle statutu warckiego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1954.

R. Hube,Prawo polskie w 14 wieku. Sądy, ich praktyka i stosunki prawne społeczeństwa w Polsce ku schyłkowi 14 wieku, Warszawa 1886.

R. Hube, Statuty nieszawskie [w:] Romualda Hubego Pisma, t. II, Warszawa 1905.

K. Kapica, T. Kucharski, Toruńskie prawo składu – „kość niezgody” w rywalizacji handlowej miasta z jego antagonistami [w:] Ius mercatorum, lex mercatoria – z dziejów i współczesności prawa handlowego, red. M. Mikuła, P. Suski, Kraków 2011.

K. Koranyi, W sprawie genezy czterech artykułów starościńskich, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie:, 1931, t. 11, nr 1.

S. Kuraś,Zaginione ustawy czasów Władysława Jagiełły o odpowiedzialności mieszczan za zabójstwo szlachcica oraz o dorocznej pańszczyźnie kmieci w XV w., „Przegląd Historyczny” 1975.

B. Lesiński, W sprawie postanowienia statutu warckiego o cechach, „Czasopismo Prawno-Historyczne”  1956, t. 8, z. 1.

A. Lewicki, Index actorum saeculi XV ad res publicas Poloniae spectantium quae quidem typis edita sunt exceptis his, quae dr. A. Prochaska in Codice Vitoldi et dr. A. Sokołowski atque dr. J. Szujski in Codice epistolari saeculi XV ediderunt, Cracoviae 1888, nr 1270.

L. Łysiak, Własność sołtysia (wójtowska) w Małopolsce do końca XVI wieku, Kraków 1964.

W. Maisel, Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, Poznań 1961.

W. Maisel, , Sąd miejski prawa polskiego w Kaliszu,„Czasopismo Prawno-Historyczne”  1971, t. 23, z. 2.

J. Matuszewski, Rodzaje własności gruntu we wsi lokowanych na prawie niemieckim[w:] Parlament, prawo, ludzie. Studia ofiarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi, Warszawa 1996.

M. Niwiński, Wójtostwo krakowskie w wiekach średnich,Kraków 1938.

A. Pawiński, Sejmiki polskie, Kraków 1895.

F. Piekosiński, Wiece, sejmiki, sejmy i przywileje ziemskie w Polsce wieków średnich, Kraków 1990.

A. Popioł-Szymańska, Problematyka handlowa w polityce „miejskiej” szlachty w Polsce centralnej w XV i XVI w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1970, t. 31.

A. Popioł-Szymańska,Poglądy szlachty i mieszczan na handel wewnętrzny w Polsce od końca XV wieku do połowy XVII wieku, „Roczniki Historyczne” 1971, r. 37.

S. Roman, Przywileje nieszawskie, Wrocław 1957.

Rutkowska-Płachcińska, Taksy żywnościowe a głody. W sprawie znajomości mechanizmów rynkowych ze strony patrycjatu krakowskiego w XV w. [w:] Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, red. A. Gieysztor; S.K. Kuczyński, Warszawa 1976.

J. Rutkowski, Skup sołectw w Polsce w XVI w., Poznań 1921.

A. Ryszard, Dokumenta odnoszące się do mennic od r. 1232 do 1537, oddzielna karta dołączona do „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologicznych”, nr 2, Kraków 1890.

S. Rzonca,W. Uruszczak, Najdawniejszy zbiór systematyczny prawa polskiego z końca XV w., „Czasopismo Prawno-Historyczne”  1969, t. 21, z. 1.

S. Sochaniewicz, Wójtostwa i sołtystwa pod względem prawnym i ekonomicznym w ziemi lwowskiej [w:] Studia nad historią prawa polskiego, t. VII, red. O. Balzer, Lwów 1921.

W. Szczygielski, Obowiązki i powinności wojskowe miast i mieszczaństwa w Polsce od XIII do XV w., Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1960, t. 5.

B. Ulanowski, Kilka zabytków ustawodawstwa królewskiego i wojewodzińskiego w przedmiocie handlu i ustanawiania cen [w:] Archiwum Komisji Prawniczej, t. I, Kraków 1895.

B. Ulanowski, Trzy zabytki do historii parlamentaryzmu w Polsce [w:]Archiwum Komisji Prawniczej, t. I, Kraków 1895.

W. Uruszczak, Korektura praw z 1532 roku Studium historycznoprawne, t. II, Warszawa–Kraków 1991.

W. Uruszczak, Poselstwo sejmowe w dawnej Polsce. Posłaniec, mandatariusz,poseł narodu, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2009, t. 61, z. 1.

W. Uruszczak, Najstarszy sejm walny koronny „dwuizbowy” w Piotrkowie w 1468 roku[w:] Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnośredniowiecznych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. II, Kraków 2012.

A. Vetulani, Geneza statutu warckiego o wykupie sołectw, KH 1969, r. 76, nr 3.

S. Weyman,Cła i drogi handlowe w Polscepiastowskiej, Poznań 1938.

P. Węcowski, Projekt potwierdzenia praw przez Kazimierza Jagiellończyka z 1447 roku. Uwagi źródłoznawcze [w:] Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnośredniowiecznych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. II, Kraków 2012.

P. Węcowski, Krakowskie wiece sądowe i ich rola w życiu politycznym w czasach panowania Władysława Jagiełły, „Kwartalnik Historyczny” 1998, t. 105, nr 3.

A. Wyczański, Szlachcic wobec miasta w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku [w:] Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. H. Manikowska, A. Bartoszewicz, W. Fałkowski, Warszawa 2000.

M. Załęska, Wójtostwa dziedziczne w miastach Małopolski w późnym średniowieczu (studium historyczno-prawne), Warszawa 2005.

Źródła:

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie wskutek fundacji śp. Aleksandra hr. Stadnickiego wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego,t. 3, wyd. O. Pietruski, X. Liske, Lwów 1872.

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie wskutek fundacji śp. Aleksandra hr. Stadnickiego wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego,t. 9, wyd. O. Pietruski, X. Liske, Lwów 1883, nr 24.

Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. 1: 1382–1492, wyd. A. Sokołowski, J. Szujski, Kraków 1876, nr 34 i 35.

Decretain iudiciis regalibus tempore Sigismundi I. Regis Poloniae a. 1507–1531 Cracoviae celebratis lata ex actis originalibus in archivo regni Galiciae Cracoviensi asservatis, ed. M. Bobrzyński [w:] Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 6, Kraków 1881.

Jus polonicum codicibus veteribus manuscriptis et editionibus quibusque collatis, ed. J.W. Bandtkie, Varsovaie 1831, s. 310, nr XII, XIII.

Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa 1257-1506, cz. 1, wyd. F. Piekosiński [w:] Monumenta Medii Aevi Historica. Res gestas Poloniae illustrantia, t. V, Kraków 1879.

Najdawniejszy układ systematyczny prawa polskiego z XV wieku, wyd. B. Ulanowski [w:] Archiwum Komisji Prawniczej, t. V, Kraków 1897.

Starodawne prawa polskiego pomniki z ksiąg rękopiśmiennych dotąd nieużytych głównie zaś z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, t. II, wyd. A.Z. Helcel, Kraków 1870.

Statuta terrestria in conventionibus Cracoviensi er Wartensi laudata, wyd. B. Ulanowski [w:] Archiwum Komisji Prawniczej, t. IV, Kraków 1921.

Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, wyd. F. Piekosiński [w:] Archiwum Komisji Prawniczej, t. III, Kraków 1895.

Volumina legum, wyd. J. Ohryzko, t. 1, Petersburg 1859–1860, przedruk: Warszawa 1980.

Volumina Constitutionum, t. I, vol. 1, wyd. S. Grodziski, W. Uruszczak, I. Dwornicka, Warszawa 1996–2000.

Zbiór dokumentów małopolskich, cz. 7, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kuraś, Warszawa 1975.

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 7 (2014), Volume 7, Issue 1, pp. 133 - 145

Article type: Original article

Titles:

Polish: Prawodawstwo dla miast z wczesnego okresu polskiego parlamentaryzmu (do 1468 roku)
English: Legislation for Cities Dating Back to the Early Period of Polish Parliamentarism (to 1468)

Authors

https://orcid.org/0000-0001-6708-004X

Maciej Mikuła
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
, Poland
https://orcid.org/0000-0001-6708-004X Orcid
All publications →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Poland

Published at: 2014

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Maciej Mikuła (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish