The Austrian Civil Code (ABGB) and the performance of monetary liabilities in the Second Republic of Poland
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEKodeks cywilny austriacki (ABGB) a wykonanie zobowiązań pieniężnych w II Rzeczypospolitej
Publication date: 28.03.2014
Cracow Studies of Constitutional and Legal History, 2013, Volume 6, Issue 3, pp. 267 - 276
https://doi.org/10.4467/20844131KS.13.016.1610Authors
Kodeks cywilny austriacki (ABGB) a wykonanie zobowiązań pieniężnych w II Rzeczypospolitej
The article concerns the application of the Austrian Civil Code (ABGB) in the period of the Second Republic of Poland. The paper has three sections: preliminary issues; ABGB and case law; and final conclusions. The first section refers to the application of the Austrian Civil Code during the First World War, when a dramatic drop in purchasing power of the circulating Austrian currency took place in the region of Galicia. The second section discusses the then jurisprudence, based on the Civil Code of Austria (ABGB), which displayed a valorisation trend, despite the prevailing principle of monetary nominalism. In particular, the prevalent theory of private law and, in particular, the theories of F. Zoll, had a great impact on the subsequent fate of Polish valorisation regulations after the First World War. This primarily regards the regulation of the President of the Republic dated 14 May 1924 on the recalculation of private legal obligations named after its principal designer – lex Zoll, including a subsequent regulation contained in the regulation of the President of the Republic of Poland of 27 October 1933 called the Code of Obligations, including in art. 269 the rebus sic stantibus clause. In the last section, the author draws attention to the impact of ABGB, and specifically eminent jurists from Galicia, such as E. Till, F. Zoll, and K. Przybyłowski, on subsequent regulations, including directions in theory of law – the school of “free law” (Freirecht) or the school of “free scientific exploration”. It is worth noting that modern private law arrangements introduced in the 1990s to the Polish Civil Code of 1964, in the form of a rebus sic stantibus clause, have their source in the inflationary experiences after the First World War and Polish jurisprudence based precisely on the Civil Code of Austria (ABGB).
Kodeks cywilny obowiązujący na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej, Poznań 1933.
Kodeks cywilny obowiązujący na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej (przekład urzędowy), Warszawa – Poznań 1923.
Kodex Napoleona, Warszawa 1813.
Kodex Napoleona Xięstwu Warszawskiemu, Artykułem 69 tym Ustawy Konstytucyjnej Roku 1807. dnia 22 lipca za Prawo Cywilne podany, Warszawa 1810.
Niemiecki kodeks cywilny wraz z ustawą wprowadczą, Bydgoszcz 1922.
Nowele do austr. Kodeksu cywilnego. Tekst niemiecki z tłómaczeniem wydał prof. dr. Stanisław Wróblewski, Kraków 1918.
Powszechny Austryacki Kodeks Cywilny z uzupełniającemi ustawami i rozporządzeniami objaśniony orzeczeniami Sądu Najwyższego przez prof. dra St. Wróblewskiego, część druga (§§ 938 – 1502), Kraków 1918.
Powszechna Księga Ustaw Cywilnych dla Wszystkich Krajów Dziedzicznych Niemieckich Monarchii Austyrackiej, Wiedeń 1811.
Powszechna Księga ustaw cywilnych dla wszystkich krajów dziedzicznych niemieckich Monarchji austryjackiej. Z późniejszemi odnośnemi ustawami i rozporządzeniami opracowana przez Dra Maxymilijana Zatorskiego i Dra Franciszka Kasparka profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Cieszyn 1894.
Prawo cywilne obowiązujące na obszarze b. Kongresowego Królestwa Polskiego z dodaniem ustaw uzupełniających i związkowych oraz orzecznictwa sądów kasacyjnych, Warszawa 1923.
Prawo cywilne ziem wschodnich. Tom X. Cz. I Zwodu Praw rosyjskich. Tekst podług wydania urzędowego z roku 1914 z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez ustawodawcę polskiego, oraz ustawy związkowe, tudzież judykatura Sądu Najwyższego i b. Senatu Rosyjskiego. Tom drugi, Warszawa 1933.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych wraz z rozporządzeniami uzupełniającemi o przerachowaniu wszelkich należności prywatno- i publiczno-prawnych z motywami i objaśnieniami oraz dodatkiem dla nieprawników opracowanemi przez prof. Fryderyka Zolla i dr. Bronisława Hełczyńskiego, Warszaw–Kraków–Lublin–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1925.
Wspomnienia Fryderyka Zolla (1865–1948), oprac. I. Homola-Skąpska, Kraków 2000.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych (Dz.U. Nr 42, poz. 441).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598).
Ustawa z dnia 15 stycznia 1920 r. w przedmiocie ustanowienia marki polskiej prawnym środkiem płatniczym na całym obszarze Rzeczypospolitej (Dz.U. Nr 5, poz. 26)
Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321)
wyrok III Rw. 310/23 (,,Przegląd Prawa i Administracji” 1923, nr 7–9, s. 253–276; ,,Przegląd Notarialny” 1923, nr 3–4.
wyrok C. 186/21, ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1921–1922, poz. 461.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 1919 r. (akta nr 296, 1919 r.), ,,Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej” 1919, poz. 37;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 września 1919 r. (akta nr 369, 1919 r.), ,,Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej” 1919, poz. 42;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 1922 r. (R. 818/21), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 44; 3 marca 1922 r. (C. 8/22), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1921 – 1922, poz. 601;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1923 r. (I C. 1626, 1922 r.), ,,Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej” 1923, poz. 49;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1920 r. (akta nr 694, 1919 r.), ,,Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej” 1920, poz. 76;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 1 lutego 1922 r. (I C. 210/21), ,,Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej” 1922, poz. 129;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1922 r. (Rw. 883/22), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 544;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1923 r. (Rw. 487/23) z glosą M. Allerhanda, ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 680;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1923 r. (I C. 798, 1922 r.), ,,Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej” 1923, poz. 16;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1922 r. (I C. 349/22), ,,Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej” 1922, poz. 123.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1921 r. (Rw. 879/20), ,,Przegląd Prawa i Administracji” 1922, s. 32–35;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 1922 r. ( III Rw. 2128/22), [,,Przegląd Prawa i Administracji” 1923, s. 48–49 (praktyka cywilno-sądowa)];
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 1922 r. (Rw. 270/22), ,,Przegląd Prawa i Administracji” 1923, s. 28–29;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1924 r. (Rw. 442/23), ,,Przegląd Prawa i Administracji” 1924, poz. 227;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 1924 r. (Rw. 3245/22), ,,Przegląd Prawa i Administracji” 1924, poz. 228;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 1924 r. (Rw. 1059/23), ,,Przegląd Prawa i Administracji” 1924, poz. 229;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1923 r. (R. 269/23), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 681;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1922 r. (Rw. 2249/22), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 51;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 1923 r. (Rw. 247/22), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 542;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1923 r. (Rw. 1677/22), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 543;
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 1923 r. (Rw. 310/23), ,,Orzecznictwo Sądów Polskich” 1923, poz. 443; ,,Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1924, z. 1, s. 105–112.
Anc D., Ustawodawstwo francuzkie moratoryjne, sekwestracyjne i rekwizycyjne w związku z wojną 1914–1915 roku, ,,Themis Polska” 1915.
Bind A., Sprawa ustawy waloryzacyjnej w Austrji, ,,Gazeta Bankowa” 1931, nr 8.
Bekerman J., Wojna, jako siła wyższa w stosunkach umownych, ,,Gazeta Sądowa Warszawska” 1916.
Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w prawie polskim (Na tle prawa niektórych państw obcych), Warszawa 1992.
Danek K., Wpływ zmiany stosunków na zobowiązania umowne według kodeksu zobowiązań na tle kodeksu cywilnego niemieckiego i austriackiego, ,,Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1937.
Domański L.,Instytucje Kodeksu Zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część ogólna,Warszawa 1936.
Domański L., O zakresie działania moratorjum powszechnego w Królestwie Polskiem, ,,Gazeta Sądowa Warszawska” 1915.
Domański L., O zakresie działania Moratorjum Powszechnego w Królestwie Polskiem. Wykład przepisów o moratorium powszechnem z dodaniem tekstów ukazów moratoryjnych w przekładzie autora niniejszej broszury, Warszawa 1915.
Domański L., O zobowiązaniach pieniężnych, ,,Gazeta Sądowa Warszawska” 1918, nr 35.
Ehrlich E., Fundamental Principles of the Sociology of Law, New Brunswick–London 2002.
Fryderyk Zoll 1865–1948. Prawnik – Uczony – Kodyfikator, red. nauk. A. Mączyński, Kraków 1994.
Glass J., Moratorjum [w:] Encyklopedja Podręczna Prawa Publicznego (konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego), red. Z. Cybichowski, t. I, Warszawa 1930.
Glass J., W przedmiocie dalszego istnienia moratoryum na obszarze okupacyi austryackiej, ,,Themis Polska” 1917, t. VII.
Goldsztein S., Likwidacja moratorjów w okupacji austrjackiej, ,,Gazeta Sądowa Warszawska” 1918, nr 37, 38.
Goldsztein S., Likwidacya moratoryum i praw wyjątkowych, ,,Themis Polska” 1918.
Górnicki L., Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Wrocław 2000.
Jarra E., Ogólna teorja prawa, Warszawa 1922.
Jastrzębski R., Między nominalizmem a waloryzacją – judykatura in statu nascendi II Rzeczypospolitej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2011, t. LXIII, z. 1.
Jastrzębski R., Wpływ siły nabywczej pieniądza na wykonanie zobowiązań prywatno–prawnych w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2009.
Kannenberg M., Ile groszy dostaniemy za koronę?, Kraków 1919.
Karpiński Z., Ustroje pieniężne w Polsce od roku 1917, Warszawa 1968.
Kirkor S., Austrjacki problem walutowy, ,,Przemysł i Handel” 1925.
Konic H., Nowella o moratorjum indywidualnem, ,,Gazeta Sądowa Warszawska” 1915, nr 27, 28, 29, 30, 31
Konic H., Prawo o zobowiązaniach. Zobowiązania szczególne: spółka, pożyczka, skład, umowy losowe, pełnomocnictwo, poręczenie, układy pojednawcze i zastaw. Wykład ustaw, obowiązujących w b. Królestwie Kongresowem, b. zaborach niemieckim i austrjackim, na kresach wschod., oraz kodeksu szwajcarskiego, Warszawa 1930.
Korzonek J., Rosenblüth I., Kodeks Zobowiązań. Komentarz, Kraków 1934.
Kuratów M., Moratoryum. Studjum z zakresu prawa i praktyki, Warszawa 1914;
Kuratow M.,Moratorjum. Studjum z zakresu prawa i praktyki, ,,Gazeta Sądowa Warszawska” 1914, nr 45.
Kuratów M., Prawo austryackie z dnia 30 listopada 1912 r. o wpływie siły większej na dopełnienie czynności wekslowo-prawnych, ,,Themis Polska” 1913, t. I.
Landau Z., Tomaszewski J., Gospodarka Polski Międzywojennej 1918–1939, t. 1:W dobie inflacji (1918–1923), Warszawa 1967.
Liebeskind A., Moratorjum [w:] Encyklopedja Podręczna Prawa Prywatnego założona przez Henryka Konica, red. F. Zoll, J. Wasilkowski, t. II, Warszawa [około 1935].
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Lwów 1939.
Lulek T., Z dziejów reform walutowych, ,,Gazeta Bankowa” 1922, nr 8.
Namitkiewicz J., Moratoryum, ,,Themis Polska” 1915.
Ohanowicz A., Zarys prawa cywilnego byłej dzielnicy pruskiej. Część druga. Zobowiązania, Poznań 1922.
Poznański C., Spadek waluty jako zagadnienie żywego prawa. Studjum jurysprudencyjne, Warszawa 1924.
Przybyłowski K., Klauzula ,,rebus sic stantibus” w rozwoju historycznym, Lwów 1926.
Przybyłowski K., Wpływ zmiany stosunków na zobowiązania („Clausula rebus sic stantibus” – jej renesans w dobie współczesnej), ,,Przegląd Prawa i Administracji” 1926.
Rundstein S., Niemożność wykonania zobowiązań a wojna, ,,Themis Polska” 1918.
Rybarski R., Marka Polska i Złoty Polski, Warszawa 1922.
Sójka-Zielińska K., Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, Warszawa 2007.
Sójka–Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009.
Sójka–Zielińska K., Zasada słuszności wobec teoretycznych założeń kodyfikacyjnych XIX w., ,,Państwo i Prawo” 1974, z. 2.
Stelmachowski B., Wpływ spadku waluty na prawne zobowiązania. Studjum prawnicze na tle ustawodawstwa, obowiązującego na ziemiach zachodnich, Warszawa 1924.
Strasburger E., Zagadnienie waluty podczas wojny, ,,Ekonomista” 1919.
Sypowski F., Regulacya waluty. W obronie przedwojennych wartości, ,,Gazeta Lwowska” z dnia 25 kwietnia 1919 r., nr 95.
Taylor E., Ciężar inflacji w Polsce, ,,Ruch, Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 1925.
Taylor E., Inflacja Polska, Poznań 1926.
Till E., Polskie prawo zobowiązań. (Część ogólna). Projekt wstępny z motywami, Lwów 1923.
Till E., Prawo Prywatne Austryackie, t. III:Wykład Nauki o stosunkach obowiązkowych I. (Część ogólna), Lwów 1895.
Till E.,Prawo Prywatne Austryackie, t. IV: Wykład Nauki o stosunkach obowiązkowych II. (Część szczegółowa), Lwów 1897.
Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Prawa i Administracji, red. J. Stelmach, W. Uruszczak, Kraków 2000.
Uzupełnienia i zmiany w ,,Zarysie prawa prywatnego” prof. dra Fryderyka Zolla Młodszego, red. S. Gołąb, Kraków 1916.
Zoll F., Nasza waluta a spłaty pieniężne. ,,Sędzia sprawiedliwy”, ,,Czas” z 24 listopada 1921 r., nr 269; z 25 listopada 1921 r., nr 270.
Zoll F., Nasza waluta a spłaty pieniężne. ,,Sędzia sprawiedliwy”. Odbitka z ,,Czasu” Nr 269 i 270 z r. 1921, Warszawa–Kraków 1921.
Zoll F., Sprawiedliwy sędzia, ,,Czas” z 3 października 1921 r., nr 226.
Zoll F., Zobowiązania w zarysie według polskiego kodeksu zobowiązań. Podręcznik poddany rewizji i wykończony przy współudziale Dr Stefana Kosińskiego i Mgr Józefa Skąpskiego, Warszawa 1948.
Zoll F., glosa do orzeczenia C. 186/21, ,,Gazeta Sądowa Warszawska” 1922.
Zoll Młodszy F., Prawo prywatne w zarysie. Przedstawione na podstawie ustaw austryackich, Kraków 1910.
Zweig F., Miernik złoty, dodatek ekonomiczny do ,,Czasu” z dnia 30 kwietnia 1923 r.
Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, 2013, Volume 6, Issue 3, pp. 267 - 276
Article type: Original article
Titles:
Kodeks cywilny austriacki (ABGB) a wykonanie zobowiązań pieniężnych w II Rzeczypospolitej
The Austrian Civil Code (ABGB) and the performance of monetary liabilities in the Second Republic of Poland
University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland
Published at: 28.03.2014
Article status: Open
Licence: None
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 4210
Number of downloads: 5985