Attempts to Codify Personal Matrimony Law in the Second Polish Republic. A Fiasco or Perhaps a Success?

Zdzisław  Zarzycki

Attempts to Codify Personal Matrimony Law in the Second Polish Republic. A Fiasco or Perhaps a Success?

Publication date: 30.06.2022

Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 15 (2022), Volume 15, Issue 2, pp. 261 - 273

https://doi.org/10.4467/20844131KS.22.018.15721

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Attempts to Codify Personal Matrimony Law in the Second Polish Republic. A Fiasco or Perhaps a Success?

Abstract

After regaining independence in 1918, Poland inherited five different post-partition legal orders from the 19th century, regulating personal matrimony law on its territory, i.e. Prussian, Austrian, Hungarian, Russian and Polish from the times of the Kingdom of Poland. This situation required urgent reform and taking codification steps. The codification task was entrusted to the Codification Commission, established in 1919. Its result was the governmental matrimony law Project adopted in 1929, known as Lutostański’s Project. Unfortunately, it was not passed by the Sejm. It happened because of the opposition of the Catholic Church and other conservative forces. The reasons for this state of affairs were too modern, for those times, legal solutions contained therein, and above all, the possibility of obtaining a divorce. Many legal solutions included in this project can be found in modern matrimony law, i.e. almost a hundred years later. Nevertheless, the very idea of codification and the adopted main principles of matrimony law should be considered a success of Polish legal thought. The more so because many of these solutions were used in post-war Poland in the Decree on matrimony law in 1945 and are known in contemporary matrimony law.

Keywords

personal matrimony law, project of matrimony law, codification, the Codification Commission, Lutostański’s Project, marriage, divorce

References

Download references

Archival sources

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Archiwum Prymasa Polski (The Archdiocesan Archives in Gniezno, the Archives of the Primate of Poland) [AAG], I, 22. Acta Hlondiana IV/16.

Legal sources

Ustawa z dnia 3 czerwca 1919 r. o komisji kodyfikacyjnej (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 44 poz. 315) [The Act of 3 June 1919 on the Codification Commission].

Dekret z dnia 25 września 1945 r. Prawo małżeńskie (Dz.U. 1945 nr 48 poz. 270) [The Decree of 25 September 1945 Matrimony Law].

Dekret z dnia 25 września 1945 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. 1945 nr 48 poz. 272) [The Decree of 25 September 1945 Law on civil status records].

Dekret z dnia 25 września 1945 r. Przepisy wprowadzające prawo małżeńskie (Dz.U. 1945 nr 48 poz. 271) [The Decree of 25 September 1945 Provisions introducing Matrimony Law].

Dekret z dnia 25 września 1945 r. Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. 1945 nr 48 poz. 273) [The Decree of 25 September 1945 Provisions introducing the law on civil status records].

Studies

Akerberg, Armand. Talmud, bolszewizm i projekt polskiego prawa małżeńskiego. Odpowiedź ks. dr. Stanisławowi Trzeciakowi. Warszawa: Drukarnia Archidiecezjalna,1932.

Baudouin de Courtenay, Jan. Wyznaniowe i pozawyznaniowe śluby i rozwody (Z powodu oczekiwanej reformy prawa małżeńskiego). Warszawa: Księgarnia Robotnicza, 1926.

Biskupski, Stefan. O nowe prawo małżeńskie w Polsce. Włocławek, 1932.

Biskupski, Stefan. Reforma prawa małżeńskiego w Polsce. Włocławek, 1930.

Dbałowski, Włodzimierz. “Recenzja pracy Gołąb St.: Polskie prawo małżeńskie, Warszawa 1932, p. 162”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 12 (1932): 876 [review].

Domański, Ludwik. O małżeństwie. Studium społeczno-prawne omawiające kwestie małżeństw religijnych i cywilnych oraz rozwodów. Warszawa: Drukarnia Społeczna, 1932.

Fiedorczyk, Piotr. “Prawo rodzinne ziem wschodnich II Rzeczypospolitej”. In Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie – idee – prawo, eds. Adam Lityński and Marian Mikołajczyk, 509–20. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2003.

Fiedorczyk, Piotr. Unifikacja i kodyfikacja prawa rodzinnego w Polsce (1945–1964). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2014.

Fiedorczyk, Piotr. “Wykorzystanie dorobku Komisji Kodyfikacyjnej Drugiej Rzeczypospolitej w pracach nad unifikacją osobowego prawa małżeńskiego w 1945 roku”. Zeszyty Prawnicze Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego 13 (2005): 89–96.

Fiedorczyk, Piotr. “Z prac nad unifikacją osobowego prawa małżeńskiego w 1945 roku”. Miscellanea Historico-Iuridica 1 (2003): 65–80.

“Głos Gminy Ewangelickiej”. Nowy Kurier Polski 42 (1926): 2.

“Głos Kościoła Ewangelickiego”. Nowy Kurier Polski 41 (1926): 2.

“Głos Prasy Ewangelickiej”. Nowy Kurier Polski 45 (1926): 2.

Godlewski, Jerzy. “Problem laicyzacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce międzywojennej”. Państwo i Prawo 22, iss. 11 (1967): 751–61.

Gołąb, Stanisław. Polskie prawo małżeńskie w kodyfikacji. Warszawa: Wydawnictwo “Biblioteka Prawnicza”,1932.

Gołąb, Stanisław. “Zasady prawa małżeńskiego (z obrad sekcji prawa cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej)”. Palestra 2, iss. 2 (1925): 593–606.

Górnicki, Leonard. “Koncepcja i konstrukcja prawna małżeństwa w projekcie osobowego prawa małżeńskiego z 1929 r.” In Regulacje prawne dotyczące małżeństwa w rozwoju historycznym, ed. Tomasz Dolata, 171–201. Wrocław: Atut, 2018.

Górnicki, Leonard. Prawo cywilne w pracach komisji kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Wrocław: Kolonia, 2000.

Górski, Józef. Prawo familijne wraz z przepisami ogólnymi prawa cywilnego. Poznań: Księgarnia Akademicka, 1947.

Grodziski, Stanisław. “Prace nad kodyfikacją i unifikacją polskiego prawa prywatnego (1919–1947)”. Kwartalnik Prawa Prywatnego 1, iss. 1–4 (1992): 9–29.

Grzybowski, Stefan. Podzielność małżeństwa jako zagadnienie kodyfikacyjne. Kraków: Drukarnia Głosu Narodu, 1935 [A copy from Przegląd Sądowy 8 (1935): 1–24].

Grzybowski, Stefan and Różański, Ignacy. Prawo małżeńskie. Komentarz. Wyciągi z motywów Komisji Kodyfikacyjnej – tezy polityczne – wzory. Kraków: Księgarnia Powszechna, 1946.

Jaglarz, Jerzy. “Projekt prawa małżeńskiego”. In Jerzy Jaglarz, Problem kodyfikacji prawa małżeńskiego w Polsce, 47–71. Poznań: Drukarnia Dziennika Poznańskiego, 1934.

Jaglarz, Jerzy. Uwagi do kodyfikacji prawa małżeńskiego w Polsce. Włocławek: Drukarnia Diecezjalna, 1931.

Jaworski, Władysław Leopold. “Zasady prawa małżeńskiego”. In Gołąb, Stanisław. „Zasady prawa małżeńskiego (z obrad sekcji prawa cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej)”. Palestra 2, iss. 2 (1925): 595-7.

Karłowski, Kazimierz. Uwagi o projekcie prawa małżeńskiego Komisji Kodyfikacyjnej ze szczególnem uwzględnieniem jego motywów. Poznań: Nakładem Związku Kapłanów Unitas, 1932.

Kasprzyk, Piotr. Separacja prawna małżonków. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.

Krasowski, Krzysztof. Episkopat katolicki II Rzeczypospolitej. Myśl o ustroju państwa – postulaty – realizacja. Warszawa–Poznań: Dom Wydawniczy Ławica, 1992.

Krasowski, Krzysztof. “Próby unifikacji osobowego prawa małżeńskiego w II Rzeczypospolitej”. Kwartalnik Prawa Prywatnego 3, iss. 3 (1994): 467–87.

Krzywobłocka, Bożena. Chadecja 1918–1937. Warszawa: Książka i Wiedza, 1974.

Lisowski, Zygmunt. Prawo małżeńskie (Projekt ustawy). Poznań: nakładem autora, 1934.

Lutostański, Karol, oprac. Zasady projektu prawa małżeńskiego uchwalonego przez Komisję Kodyfikacyjną w dniu 28 maja 1929. Warszawa: Wydawnictwo urzędowe Komisji Kodyfikacyjnej, 1931.

Lutostański, Karol. “Odczyt o projekcie nowego prawa małżeńskiego”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 12, iss. 1 (1932): 226–31.

Pociej, Władysław. “Juliusz Sas-Wisłocki (1909–1973). Biografia”. Palestra 18, iss. 2 (1974): 87–88.

“Przemówienie prof. X. Fiericha Prezydenta Komisji Kodyfikacyjnej na zebraniach u Prezydenta Rzeczypospolitej i u Marszałka Sejmu w d. 18 i 19 lutego 1925”. Gazeta Sądowa Warszawska 9 (1925): 135–40.

Sas-Wisłocki, Juliusz. “Wytyczne przyszłego polskiego prawa małżeńskiego”. Współczesna Myśl Prawnicza 5, iss. 5 (1939): 8–13.

Trzeciak, Stanisław. Talmud, bolszewizm i „Projekt prawa małżeńskiego w Polsce”. Warszawa: Drukarnia Archidiecezjalna, 1932.

Trzeciak, Stanisław. Żyd jako obrońca ślubów cywilnych i rozwodów dla katolików. Warszawa: Księgarnia Przeglądu Katolickiego, 1932.

Wąsowicz, Marek. “Juliusz Makarewicz – uczony i kodyfikator”. Studia Iuridica 26 (1993): 111–31.

Wisłocka-Sieprawska, Katarzyna, “Adwokat dr Juliusz Sas-Wisłocki w 30-tą rocznicę śmierci”. Palestra 48, iss. 11–12 (2003): 315–318.

Witecki, Jan, ed. Prawo małżeńskie. Dekret z dnia 25 września 1945 r. i przepisy wprowadzające prawo małżeńskie. Z komentarzem. Łódź: Spółdzielnia Wydawnicza Prawo, 1946.

Zarzycki, Zdzisław. “Obrońca węzła małżeńskiego w Projekcie prawa małżeńskiego Jerzego Jaglarza z 1934 roku na tle ówczesnego prawa kanonicznego”. In Semper Fidelis. Prace dedykowane pamięci Profesora Janusza Sondla legendzie krakowskiego fakultetu prawniczego, eds. Dorota Malec, Łukasz Marzec and Tomasz Palmirski, 529–45. Kraków: Poligrafia Salezjańska, 2017.

Zarzycki, Zdzisław. Rozwód w świetle akt Sądu Okręgowego w Krakowie w latach 1918–1945. Studium historyczno-prawne. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2010.

“Zjazd ludzi z epoki kamiennej w Warszawie”. Wolnomyśliciel Polski 5, iss. 2 (1932).

Information

Information: Cracow Studies of Constitutional and Legal History, Volume 15 (2022), Volume 15, Issue 2, pp. 261 - 273

DOI: https://doi.org/10.4467/20844131KS.22.018.15721

Article type: Original article

Titles:

English:

Attempts to Codify Personal Matrimony Law in the Second Polish Republic. A Fiasco or Perhaps a Success?

Authors

Zdzisław Zarzycki

https://orcid.org/0000-0002-4013-886X

Jagiellonian University in Kraków

Published at: 30.06.2022

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Article financing:

The project ‘Continuity and Discontinuity of Pre-war Legal Systems in Post-war Successor States (1918–1939)’ is co-financed by the Governments of Czechia, Hungary, Poland and Slovakia through Visegrad Grants from International Visegrad Fund. The mission of the fund is to advance ideas for sustainable regional cooperation in Central Europe. Visegrad Grant No. 22030159.

Percentage share of authors:

Zdzisław Zarzycki (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

English

View count: 728

Number of downloads: 391

<p>Attempts to Codify Personal Matrimony Law in the Second Polish Republic. A Fiasco or Perhaps a Success?</p>

Download xml