Centrale syjonistyczne w Krakowie (1919–1939)

Wojciech Jaworski

Centrale syjonistyczne w Krakowie (1919–1939)

Publication date: 2021

Krakowski Rocznik Archiwalny, 2017, XXIII, pp. 135 - 157

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.17.005.14659

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Centrale syjonistyczne w Krakowie (1919–1939)

Abstract

Władze Organizacji Syjonistycznej Małopolski Zachodniej (od 1920 r. Organizacji Syjonistycznej Małopolski Zachodniej i Śląska) pełniły od 1919 r. rolę dzielnicowej centrali syjonistycznej w Krakowie. Obejmowała ona początkowo swym działaniem byłą Galicję Zachodnią po rzekę San na wschodzie. W 1920 r. obszar działania centrali powiększył się o część przyłączonego do Polski Śląska Cieszyńskiego, a w 1922 r. część Górnego Śląska. Początkowo skupiała ona wszystkie nurty żydowskiego ruchu narodowego z wyjątkiem partii robotniczej Poalej Syjon-Prawicy. Decydującą rolę w działalności centrali do 1936 r. odgrywał postępowy rabin Ozjasz Abraham Thon, choć od 1926 r. ulegała ona osłabieniu. W 1925 r. powstała samodzielna dzielnicowa struktura władzy ortodoksyjno-syjonistycznej partii Mizrachi, a w 1927 r. lewicowej Hitachduth, co dało początek odrębnym centralom. W 1926 r. ujawniła się w ramach Organizacji Syjonistycznej Małopolski Zachodniej i Śląska grupa syjonistów-rewizjonistów, która w 1931 r. przekształciła się w samodzielną partię z własną centralą dzielnicową. Wobec słabości obu partii lewicowych Hitachduth i Poalej Syjon-Prawicy w latach 1934–1936 nastąpiło ich połączenie.

The authorities of the Zionist Organisation of Western Malopolska (from 1920 the Zionist Organisation of Western Malopolska and Silesia) fulfilled the role from 1919 of Zionist headquarters in Krakow. Initially, its activities covered the area of Western Galicia to the River San in the east. In 1920, the area of activity was enlarged to include the part of Cieszyn Silesia added to Poland, and in 1922 part of Upper Silesia. In the beginning, it focused on all Jewish national movements, with the exception of the Poalej Zion-Right workers’ party. Rabbi Abraham Ozjasz Thon played a central role in the activities of the headquarters until 1936, although after 1926 his position was weakened. In 1925, an independent regional leadership structure was established for the Mizrachi Orthodox-Zionist party, and in 1927 for the left-wing Hitachduth party, which led to the beginning of separate headquarters. In 1926, a group of Zionist-revisionists appeared within the Zionist Organisation of Western Malopolska and Silesia, which in 1931 transformed into an independent party with its own headquarters. Due to the weakness of both left-wing parties, Hitachduth and Poalej Zion-Right in the years 1934–1936, their merger took place.

Keywords

syjonizm, centrale syjonistyczne, Kraków, 1918–1939

Zionism, Zionist headquarters, Krakow, 1918–1939

References

Download references

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie, sygn. 961, 962, 1062.

Archiwum Narodowe w Krakowie, Starostwo Grodzkie Krakowskie, sygn. 29/218/108 (dawna sygn. StGKr 108), 29/218/133 (dawna sygn. StGKr 133), 29/218/134 (dawna sygn. StGKr 134).

Archiwum Narodowe w Krakowie, Urząd Wojewódzki Krakowski, sygn. 29/206/534 (dawna sygn. UWKr 265), 29/206/535 (dawna sygn. UWKr 266), 29/206/540 (dawna sygn. UWKr 271), 29/206/541 (dawna sygn. UWKr 272), 29/206/544 (dawna sygn. UWKr 275), 29/206/546 (dawna sygn. UWKr 277), 29/206/548 (dawna sygn. UWKr 279), 29/206/551 (dawna sygn. UWKr 282), 29/206/554 (dawna sygn. UWKr 285), 29/206/556 (dawna sygn. UWKr 287), 29/206/559 (dawna sygn. UWKr 290), 29/206/561 (dawna sygn. UWKr 292), 29/206/562 (dawna sygn. UWKr 293).

Prasa

„Nasz Przegląd” 1924, nr 266.

„Nowy Dziennik” 1919, nr 79, 86–88, 93; 1921, nr 84, 87, 104, 292, 293; 1924, nr 161, 212, 277–279; 1925, nr 59, 118, 121, 125, 126; 1926, nr 4–6, 140, 146, 166, 245, 247–249; 1927, nr 68, 290, 308; 1928, nr 6, 294–298, 302; 1929, nr 149, 153, 298; 1930, nr 8–13, 25–27, 289; 1931, nr 56, 59, 60, 340, 341; 1932, nr 8, 9, 14, 15, 21; 1933, nr 128, 134; 1934, nr 18, 38, 51, 52, 62, 63; 1935, nr 42, 43, 46; 1936, nr 47–52, 55–57, 59, 66, 312; 1937, nr 46, 48, 55; 1938, nr 3, 87, 112; 1939, nr 86, 87, 97.

„Trybuna Narodowa” 1934, nr 4, 5; 1936, nr 25; 1937, nr 40.

Opracowania

Friedman Filip: Rozwój żydowskiego ruchu narodowego w Galicji i walka o prawa narodowe. W: Żydzi w Polsce odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, t. 1. Red. Ignacy Schiper, Arjeh Tartakower, Aleksander Hafftka. Warszawa: Żydzi w Polsce Odrodzonej [1932], s. 396–399.

Friedman Filip: Żydowski ruch robotniczy w Galicji. W: Żydzi w Polsce Odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa, kulturalna, t. 1. Red. Ignacy Schiper, Arjeh Tartakower, Aleksander Hafftka. Warszawa: Żydzi w Polsce Odrodzonej [1932], s. 399–401.

Jaworski Wojciech: Struktura i wpływy syjonistycznych organizacji politycznych w Polsce w latach 1918–1939. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1996.

Jaworski Wojciech: Syjoniści wobec rządu polskiego w okresie międzywojennym. Sosnowiec: Wojciech Jaworski, 2002.

Mendelsohn Ezra: Zionizm in Poland. The formative years 1915–1926. New Haven–London: Yale University Press, 1981.

Schiper Ignacy: Dzieje syjonizmu na ziemiach polskich (do 1918 r.). W: Żydzi w Polsce Odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa, kulturalna, t. 1. Red. Ignacy Schiper, Arjeh Tartakower, Aleksander Hafftka. Warszawa: Żydzi w Polsce Odrodzonej [1932], s. 518–530.

Schiper Ignacy: Żydzi galicyjscy w ostatnim roku pożogi wojennej. W: Żydzi w Polsce Odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa, kulturalna, t. 1. Red. Ignacy Schiper, Arjeh Tartakower, Aleksander Hafftka. Warszawa: Żydzi w Polsce Odrodzonej [1932], s. 419–422.

Walicki Jacek: Ruch syjonistyczny w Polsce w latach 1926–1930. Łódź: Uniwersytet Łódzki. Centrum Badań Żydowskich, 2005.

Information

Information: Krakowski Rocznik Archiwalny, 2017, XXIII, pp. 135 - 157

DOI: https://doi.org/10.4467/12332135KRA.17.005.14659

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Centrale syjonistyczne w Krakowie (1919–1939)

English:

Zionist headquarters in Krakow (1919–1939)

Authors

Wojciech Jaworski

Published at: 2021

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Wojciech Jaworski (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 394

Number of downloads: 603

<p> Zionist headquarters in Krakow (1919–1939)</p>

Download xml