Polacy i Żydzi, dzieci i dorośli. Kto jest kim w Kotce Brygidy Joanny Rudniańskiej i Bezsenności Jutki Doroty Combrzyńskiej-Nogali

Maciej  Skowera

Polacy i Żydzi, dzieci i dorośli. Kto jest kim w Kotce Brygidy Joanny Rudniańskiej i Bezsenności Jutki Doroty Combrzyńskiej-Nogali

Publication date: 2014

Konteksty Kultury, 2014, Volume 11, Issue 1, pp. 57 - 72

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.005.1751

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Polacy i Żydzi, dzieci i dorośli. Kto jest kim w Kotce Brygidy Joanny Rudniańskiej i Bezsenności Jutki Doroty Combrzyńskiej-Nogali

Abstract

Artykuł jest analizą powieści Joanny Rudniańskiej Kotka Brygidy i utworu Doroty Combrzyńskiej-Nogali Bezsenność Jutki pod kątem zaprezentowania w obu tekstach stosunków między Polakami a Żydami oraz między dziećmi a dorosłymi podczas II wojny światowej. Autor rozpatruje te dzieła m.in. w kontekście problemów związanych z prozą historyczną skierowaną do czytelnika niedorosłego oraz topiki holokaustowej. Przedstawia nakładające się na siebie relacje na linii Polak-Żyd i dziecko-dorosły w obu tekstach, zwracając uwagę na zastosowanie perspektywy dziecka, dzięki której obnażona zostaje absurdalność faszystowskiego procederu klasyfikowania ludzi na Żydów i nie-Żydów. Omawiane dzieła zostają uznane za dokumenty mentalne, które nie stanowią zgodnych ze zdarzeniami historycznymi świadectw czasu Zagłady, lecz mają budzić w odbiorcach wrażliwość i empatię.

The article is an analysis of the novel Kotka Brygidy [Brygida’s Cat] byJoanna Rudniańska and Bezsenność Jutki [Jutka’s Sleeplessness] by Dorota Combrzyńska-Nogala with regard to the way both texts present the relations between Poles and Jews as well as between children and adults during World War II. The author examines these works, among others, in the context of problems connected with historical prose for non-adultreaders and the Holocaust topics. He shows the overlapping Pole-Jew and child-adult relations in both texts, paying attention to the use of a child’s perspective helping to denounce the absurd of the Nazi practice of classification of people as Jewish and non-Jewish. The works under discussion are considered to be mental documents which are not historically faithful accountsof the time of the Shoahbut are intended to raisesensitivity and empathy in readers.

Keywords

dzieci, dorośli, literatura dziecięca, getto, Holokaust, Polacy, Żydzi, II wojna światowa

children, adults, children’s literature, ghetto, Holocaust, Poles, Jews, World War II

References

Download references

Literatura podmiotu

Combrzyńska-Nogala D., Bezsenność Jutki, Łódź 2012. Rudniańska J., Kotka Brygidy, Lasek 2007.

Literatura przedmiotu

Assmann J., Kultura pamięci, tłum. A. Kryczyńska-Pham [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.

Borzęcka M., Morwa, kotka i bardzo ważne sprawy, „Ryms” 2007, nr 2.

Buryła S., Topika Holocaustu. Wstępne rozpoznanie, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski” 2012, nr 9.

Chmielewska K., Klęska powieści? Wybrane strategie pisania o Szoa [w:] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski, Kraków 2005.

Engelking B., Jest taki piękny słoneczny dzień... Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa 2012.

Gilman S., The Jew’s Body, Nowy Jork–Londyn 1991.

Głowiński M., Wprowadzenie [w:] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski, Kraków 2005.

Kowalska-Leder J., Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego, Wrocław 2009.

Kowalska-Leder J., Dzieciństwo czasu Zagłady. Przeciwstawne projekty prawdy, pamięci i zapisu tego doświadczenia, „Studia Judaica” 2005, nr 1–2.

Leszczyński G., Bunt czytelników. Proza inicjacyjna netgeneracji, Warszawa 2010.

Saryusz-Wolska M., Wprowadzenie [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.

Skotnicka G., Barwy przeszłości. O powieściach historycznych dla dzieci i młodzieży 1939–1989, Gdańsk 2008.

Skowera M., Dorota Combrzyńska-Nogala. Bezsenność Jutki [Jutka’s Insomnia] [w:] Polish Litera- ture for Children & Young Adults Inspired by Classical Antiquity. A Catalogue, red. K. Marciniak, E. Olechowska, J. Kłos, M. Kucharski, Warszawa 2013.

Stańczak-Wiślicz K., Abramka Koplowicza „Utwory własne”. Wzory poezji dziecięcej a doświadczenie getta [w:] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. M. Głowiński, K. Chmielew- ska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski, Kraków 2005.

Wieczorkiewicz A., Monstruarium, Gdańsk 2009.

Information

Information: Konteksty Kultury, 2014, Volume 11, Issue 1, pp. 57 - 72

DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.005.1751

Article type: Original article

Titles:

Polish: Polacy i Żydzi, dzieci i dorośli. Kto jest kim w Kotce Brygidy Joanny Rudniańskiej i Bezsenności Jutki Doroty Combrzyńskiej-Nogali

English: Poles and Jews, children and adults. Who is who in Kotka Brygidy by Joanna Rudniańska and Bezsenność Jutki by Dorota Combrzyńska-Nogala

Authors

Maciej Skowera

https://orcid.org/0000-0002-0299-3515

University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland

Published at: 2014

Article status: Open

Licence: None

Percentage share of authors:

Maciej Skowera (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 3272

Number of downloads: 3078

Poles and Jews, children and adults. Who is who in <em>Kotka Brygidy</em> by Joanna Rudniańska and <em>Bezsenność Jutki </em>by Dorota Combrzyńska-Nogala

Download xml