FAQ

Teatr dla wszystkich? Spór o rolę Teatru Miejskiego na tle dyskusji społeczno-politycznych w Kaliszu lat trzydziestych XX wieku – zarysowanie problematyki

Data publikacji: 2021

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2021, Nr 21, s. 122 - 137

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.21.006.17590

Autorzy

Anna Tabaka
Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej
Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
https://orcid.org/0000-0002-5910-3034 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Teatr dla wszystkich? Spór o rolę Teatru Miejskiego na tle dyskusji społeczno-politycznych w Kaliszu lat trzydziestych XX wieku – zarysowanie problematyki

Abstrakt

Jaki społeczno-polityczny komunikat zakodowano w neoklasycznej architekturze teatru kaliskiego (proj. Czesław Przybylski) kryjącej funkcjonalistyczne rozwiązania wnętrz (proj. Juliusz Żórawski)? Jaki obraz wykształconego Polaka starano się zbudować w prowincjonalnym mieście o typowej dla II RP wielonarodowościowej strukturze? Kto zasiadał na tej widowni, a kogo oczekiwano? Autorka skupia się na pytaniach narosłych wokół czwartego teatralnego gmachu w Kaliszu, odbudowanego w latach międzywojennych (1919-1936). Na podstawie wyrywkowo podanych opinii z lokalnych gazet zwraca ona uwagę na ważny, a dotychczas szczegółowo nieanalizowany przez badaczy wątek nacjonalistyczno- szowinistyczny przewijający się w dyskusjach dotyczących teatru i jego roli w miejskiej przestrzeni. Przedstawiony tekst zarysowujący problematykę jest wstępem do szerszych badań.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
ARCHIWALIA I ZBIORY

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Zespół Akta Miasta Kalisza, Teatr Miejski w Kaliszu - gł. różne kosztorysy wykończenia przebudowy gmachu, pożyczka z Funduszu Pracy, oszacowanie wartości z 1940 r., sygn. 210.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Zespół Akta Miasta Kalisza, Teatr Miejski w Kaliszu - gł. dokumentacja dotycząca wykończenia wnętrz budynku, sygn. 212.

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, Uroczystość poświęcenia pod budowę ratusza w Kaliszu 19 (17). 10. 1920, album fotograficzny, nr inw. MOZK/H/3301.

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, Złota Księga Towarzystwa Miłośników Sceny w Kaliszu, nr inw. MOZK/H/659.

ŹRÓDŁA DRUKOWANE

[Wydawnictwo Magistratu Miasta Kalisza]. 1919. Sprawozdanie ze zjazdu przedstawicieli ministerstw w dniu 15 i 16 sierpnia 1919 roku w sprawie odbudowy miasta Kalisza. Kalisz: Wydawnictwo Magistratu Miasta Kalisza.

Noty prasowe (podaję w kolejności chronologicznej):

Chodyński, Adam. „Teatr w Kaliszu”, Gazeta Kaliska 169 (1900): 1.

„Z Rady Miejskiej”, Gazeta Kaliska z 22. 12. 1918 r.

„Odbudowa Teatru Miejskiego”, Gazeta Kaliska 87 (1919).

„Narada magistratu z przedstawicielami rządu. Postanowienia w sprawie odbudowy teatru i ratusza”, Gazeta Kaliska 188 (1919): 3.

„Poświęcenie fundamentów pod teatr”, Gazeta Kaliska 65 (1920): 3.

[M.T.J.] „Ratujmy teatr w Kaliszu”, ABC Kaliskie 36 (1927): 6.

Gazeta Kaliska 79 (1930): 2.

„Teatr w Kaliszu”, Gazeta Kaliska 71 (1930): 2.

„Teatr w Kaliszu”, ABC Kaliskie 303 (1930): 8.„Otwarcie Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu”, Gazeta Kaliska 316 (1936): 8.

„Posiedzenie Komisji Teatralnej”, Gazeta Kaliska 53 (1938): 8.

HASŁA SŁOWNIKOWE

Andrzej Androchowicz, Pajzderski Sylwester (1876-1953), w: Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej ziemi kaliskiej, t. III, red. Danuta Wańka (Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2007). 309-310.

Grzegorz Waliś, Bzowski Stanisław Gerwazy (1862-1936), w: Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej ziemi kaliskiej, t. III, red. Danuta Wańka (Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2007). 83-84.

Grzegorz Waliś, Chrystowski Ignacy Władysław (1882-1938), Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej ziemi kaliskiej, t. III, red. Danuta Wańka (Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2007). 90-91.

Grzegorz Waliś, Wardęski Witold Antoni Stanisław (1888-1974), Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej ziemi kaliskiej, t. III, red. Danuta Wańka (Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2007). 430-431.

OPRACOWANIA

Barańska, Iwona. 2002. Architektura Kalisza w dobie Królestwa Kongresowego. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Bieniecki, Ryszard, Celer, Bogumiła. 2014. Katastrofa kaliska 1914. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Błaszczyk, Arkadiusz. 2014. Miasto ponad ogień i czas: echa kaliskiego Sierpnia 1914 roku w literaturze, grafice i filmie. Kalisz: Miejska Biblioteka Publiczna im. A. Asnyka.

Błaszczyk, Dariusz. 2010. Juliusz Żórawski - przerwane dzieło modernizmu. Warszawa: Wydawnictwo: salix alba.

BłaszczykDariusz. 2016. Architektura Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. Architecture of the Wojciech Bogusławski Theatre in Kalisz. Kalisz: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego.

Bruś-KosińskaJoanna. 2007. Budynki teatralne Kalisza. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Cała, Alina. 2012. Żyd – wróg odwieczny? Antysemityzm w Polsce i jego źródła. Warszawa: Nisza.

Czechowska, Barbara. 2010. Kaliskie Korso. Architektura i urbanistyka Alei Wolności w XIX i XX wieku. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Drewicz, Maciej. 2014. Wypadki kaliskie 1914. Reinterpretacja obrazu zdarzeń. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Gołdyn, Piotr. 2013. Sławomir Czerwiński (1885-1931). Minister oświaty, przyjaciel Kalisza, seria: Kaliszanie. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Górzyński, Makary. „Architekt Józef Chrzanowski. Przyczynek do studiów nad kultura architektoniczną Kalisz końca XIX wieku”, Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 12 (2011): 76-97.

Górzyński, Makary. „Dziewiętnastowieczny park miejski w Kaliszu. Historia, władza i komercja w przestrzeni kultury popularnej”, Kultura popularna 3 (37) (2013): 46-60.

Górzyński, Makary. 2014. Dziewiętnastowieczny ratusz w Kaliszu. Architektura i niezrealizowany projekt nowoczesności. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Górzyński, Makary. 2017. Dziewiętnastowieczny Teatr Miejski w Kaliszu. Architektura i polityki kulturowe na peryferiach imperium. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Górzyński, Makary. 2019. Dziewiętnastowieczny Park Miejski w Kaliszu. Ogród cywilizacji. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Janicka, Elżbieta, Tomasz Żukowski. 2016. Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Jonkajtys-Luba, Grażyna. 1996. Czesław Przybylski, seria: Architektura i architekci świata współczesnego. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.

Kaczmarek, Zygmunt, Karol Pawlak, „Endecja w Wielkopolsce Wschodniej w okresie międzywojennym”, Rocznik Wielkopolski Wschodniej 4 (1976): 31-65.134

Kaszyński, Stanisław. 1972. Teatralia kaliskie: materiały do dziejów sceny kaliskiej (1800-1970). Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Kozłowska, Iga. 2005. Teatr w Kaliszu w okresie II Rzeczpospolitej. Kalisz: Towarzystwo Miłośników Kalisza.

Krzywiec, Grzegorz. 2009. Szowinizm po polsku (1886-1905). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN.

Kurzyński, Andrzej. „Odbudowa Kalisza ze zniszczeń wojennych w latach 1914- 1929”, Rocznik Kaliski 31 (2005): 59-89.

Lasiński, A. L. [imiona nieznane]. „Sprawa Teatru”, Ziemia Kaliska 6-7 (1930): 191-205.

Michalski, Maciej. 2014. „Iwo Gall. Dwadzieścia miesięcy w Kaliszu”. W: Iwo Gall - redutowiec, artysta teatru, red. Anna Wypych-Gawrońska, Elżbieta Wróbel, Joanna Warońska, 227-236. Częstochowa: Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie.

Omilanowska, Małgorzata. „Odbudowa Kalisza po zburzeniach 1914 roku”, Biluletyn Historii Sztuki 4 (2016): 663-687.

Pakentreger, Aleksander. 1988. Żydzi w Kaliszu w latach 1918-1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Przygodzki, Sławomir. 2012. Kalisz wielokulturowy. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Pszczółkowski, Michał. 2014. Architektura użyteczności publicznej II Rzeczpospolitej 1918-1939. Forma i styl. Łódź: Księży Młyn.

Raszewska, Jarosława. „Rozwój zaludnienia miasta Kalisza w latach 1793-1939”, Rocznik Kaliski 2 (1969): 8 -67.

Splitt, Jerzy, Aleksander. 2001. „Aktorowie w podróży. Tradycje teatralne Kalisza do 1939 r.”. W: 200 lat sceny nad Prosną, red. Joanna Chojka, 9-27. Kalisz: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, Studio ConTEXT.

Tabaka, Anna, Maciej Błachowicz, „Jak kaliszanie budowali teatr”, Życie Kalisza 19 (2013): 26.

Tabaka, Anna, Maciej Błachowicz, „Jaki teatr dla Kalisza?”, Życie Kalisza 20 (2013): 26.

Tabaka, Anna. „Teatr modernistów”, Kalisia Nowa 4-6 (2014): 8-10

Tabaka, Anna. 2016. „Dwieście kufrów dekoracji. Kilka uwag o ”. W: Region i książka. Szkice z dziejów książki regionalnej, red. Ewa Andrysiak, Elżbieta Steczek-Czerniawska, 237-247. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Tabaka, Anna. 2016. Ignacy Adam Nieściuszko-Bujnicki (1891-1939). Prezydent Kalisza, budowniczy elektrowni kaliskiej, seria: KaliszanieKalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Tabaka, Anna, Maciej Błachowicz. 2013. Pałac Chrystowskich w Tłokini Kościelnej. Tłokinia Kościelna: APM Event.

Walczak, Krzysztof, Ewa Andrysiak, Ewa Obała. 2014. Józef Radwan (1858-1936). Prawnik, wydawca i działacz społeczny, seria: Kaliszanie. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Woźniak, Arkadiusz Mieczysław. 2015. Kalisz 1914. Pogrom miasta. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Zarębska, Teresa. „Sprawa odbudowy zabytkowego centrum Kalisza po zniszczeniach w 1914 roku”, Rocznik Kaliski 10 (1977): 121-179.135

STRONY INTERNETOWE [dostęp zweryfikowany: 18 IX 2021]:

Monika Pokrzycka- Pokora, Iwo Gallhttps://culture.pl/pl/tworca/iwo-gall.

Małgorzata Kitowska-Łysiak, Roman Schneiderhttp://culture.pl/pl/tworca/roman-schneider.

Narodowego Archiwum Cyfrowego: Premier Wincenty Witos wraz z osobami towarzyszącymi przed gmachem Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego, https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/59606/.

Informacje

Informacje: Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2021, Nr 21, s. 122 - 137

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Teatr dla wszystkich? Spór o rolę Teatru Miejskiego na tle dyskusji społeczno-politycznych w Kaliszu lat trzydziestych XX wieku – zarysowanie problematyki

Angielski:

Theatre for All? A Clash Over the Role of Municipal Theatre in Kalisz Framed Within the Socio-Political Discussions of the 1930s. A Reconnaissance

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-5910-3034

Anna Tabaka
Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej
Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
https://orcid.org/0000-0002-5910-3034 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej

Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Anna Tabaka (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski