Sterowana promocja miasta. O politycznym rodowodzie „Ptolemeuszowej Kalisii”
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESterowana promocja miasta. O politycznym rodowodzie „Ptolemeuszowej Kalisii”
Data publikacji: 2021
Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2021, Nr 21, s. 138 - 166
https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.21.007.17591Autorzy
Sterowana promocja miasta. O politycznym rodowodzie „Ptolemeuszowej Kalisii”
Autorka szeroko analizuje okoliczności polityczne i społeczne, towarzyszące obchodom „XVIII wieków Kalisza”. W efekcie podjętych działań propagandowych Kalisz w l960 r. stał się „najstarszym miastem w Polsce”, bądź miastem „o najstarszej metryce pisanej”. Głębszy sens tych działań odkrywają archiwalia, teksty gazetowe oraz lektura powojennych przewodników. Precyzyjnie zorganizowany jubileusz był w istocie radykalnym gestem odcięcia, budowanym w drastycznej opozycji do międzywojennej historii i narracji o mieście. Wątkami składowymi są manipulacje pamięcią społeczną, rozumianą jako narzędzie polityki państwowotwórczej. Jubileusz zaowocował najróżniejszymi inicjatywami, których znaczenie jest nie do przecenienia. Siłę jego oddziaływania można porównywać jedynie do przedwojennych działań miasta oraz ówczesnych kreacji pamięci oficjalnej. Choć wtedy – mimo podejmowanych prób – nie udało się doprowadzić do ścisłej współpracy z władzami centralnymi. W efekcie narracja powojenna ciągle dominuje w oficjalnej retoryce, choć wybrzmiewa na tle śródmieścia niemal w całości odbudowanego w okresie II RP.
Archiwum Państwowe w Kaliszu, Spuścizna Tadeusza Martyna, sygn. 2783, sygn. 918, sygn. 920 (Jubileusz XVIII wieków Kalisza – dokumenty).
Książnica Pedagogiczna im. Alfonsa Parczewskiego w Kaliszu, Zbiory Specjalne, kolekcja Władysława Kościelniaka (Jubileusz XVIII wieków Kalisza – dokumenty).
Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, Michał Drewko, list do Heleny Hieropolitańskiej, [niedatowany, II poł lat 50.] rkps., nr inw. MOZK/H/6543.
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 25 lutego 1958 r. w sprawie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego (M.P. z 1958 r., nr 16, poz. 98), dostęp online: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wmp19580160098
Waliś, Grzegorz, opr.. 2017. Materiały źródłowe do dziejów legionistów internowanych w Szczypiornie w 1917 roku. Kalisz: Archiwum Państwowe w Kaliszu.
Arnold, Stanisław. 1965-1967. „Miasta polskie w okresie międzywojennym (1918- 1939)”. W: Miasta polskie w Tysiącleciu, t. 1, red nauk. Mateusz Siuchniński, 145-164. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo.
Biliński, Bronisław. 1961. „Dwa świadectwa antyczne Kalisza Ptolemeusza (Geografia II 11,13) i Halisii Tacyta (Germania 43, 2)”. W: Osiemnaście wieków Kalisza, t. 2, red. Aleksander Gieysztor, 7-41. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Baranowski, Tadeusz. „Dwie rocznice w Kaliszu (1960-1966): Osiemnaście Wieków Kalisza i Tysiąclecie Polski”, Przegląd Archeologiczny 65 (2017): 89-98.
Baranowski, Tadeusz. 2016. „Badania, postacie i odkrycia. 60 lat placówki archeologicznej PAN w Kaliszu”. W: Wokół początków Kalisza. 60 lat stacji archeologicznej Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Kaliszu , red. Adam Kędzierski, 11-27. Warszawa-Kalisz: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Baranowski, Tadeusz. 2007. „Kalisz przed lokacją” [podrozdział „Kalisia celtycka czy rzymska?”]. W: 750 lokacji Kalisza. Materiały sesji popularnonaukowej, Kalisz, 10 października 2007, red. Danuta Wańka, Tadeusz Baranowski, 57-61. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Baranowski, Tadeusz. „Krzysztof Dąbrowski – Indiana Jones kaliskich starożytników”, Kalisia Nowa 5-6 (2008): 14-15.
Baranowski, Tadeusz. 2010. „Kalisia. Dlaczego można identyfikować Kalisię Ptolemeusza z Kaliszem nad Prosną?”. W: Od Kalisii do Kalisza. Skarby doliny Prosny, katalog wystawy, Zamek Królewski w Warszawie, 30 kwietnia 2010-30 maja 2010, kuratorzy wystawy Adam Kędzierski (IAiE PAN), Leszek Ziąbka (MOZK), Michał Zawadzki (Zamek Królewski w Warszawie), red. Stanisław Suchodolski, Michał Zawadzki, 95-99. Warszawa: brak jednoznacznej informacji o wydawcy; na stronie Zamku Królewskiego w W-wie nie znalazłam.
Baranowski, Tadeusz. 1998. „Krzysztof Dąbrowski (1931-1979)”. W: Słownik Wielkopolski Południowo-Wschodniej Ziemi Kaliskiej, t. 1, red. Hanna Tadeusiewicz, 78-79. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Baranowski, Tadeusz. „Krzysztof Dąbrowski, archeolog Kalisza (1931-1979)”, Rocznik Kaliski 22 (1990): 47-59.
Bronowicz, Wiktor. „Sprawa wyższej uczelni na Sesji Tysiąclecia”, Ziemia Kaliska 4 (1959): 1, 3.
Buko, Andrzej. 2005. „Dwie dekady powojenne: zbliżające się milenium i badania nad początkami państwa polskiego”. W: tegoż, Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, 21-23. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Buko, Andrzej. 2005. „Skąd pochodzili Piastowie?”, W: tegoż, Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, 175-176. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Buko, Andrzej. 2005. „Gród na bursztynowym szlaku”, W: tegoż, Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, 220-224. Warszawa: Wydawnictwo TRIO. 160
[brak autora], „Chaire Kalisia”, Ziemia Kaliska 2 (32): 1960, s. 1.
[brak autora], „Ciekawostki jubileuszowe”, Ziemia Kaliska 4 (1960): 5.
Chrzanowski, Ryszard. „Społem – neony – Społem”, Ziemia Kaliska 8 (1960): 16.
„Dalsze badania archeologiczne”. Rozmowa z Krzysztofem Dąbrowskim, adiunktem Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN, Ziemia Kaliska 4 (1958): 9
Dąbrowska, Iwona. „Badania archeologiczne na Zawodziu w Kaliszu w latach 1961- 1964”, Rocznik Kaliski 1 (1968): 350-372.
Dąbrowska, Iwona. 1960. „Grodzisko na Zawodziu w Kaliszu. Pierwsze sprawozdanie z prac wykopaliskowych (1958)”. W: Osiemnaście wieków Kalisza, t.1, red. Aleksander Gieysztor, 29-69. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Dąbrowska, Iwona, Ryta Kozłowska, „IV Walny Zjazd i Sesja naukowa P.T.A.”, Ziemia Kaliska 1 (1957): 16.
Dąbrowski, Krzysztof. „Zmierzch legend”, Ziemia Kaliska 9 (1959): 1.
Dąbrowski, Krzysztof. „Archeologia”, Ziemia Kaliska 7 (1959): 6.
Dąbrowski, Krzysztof , Stanisław Suchodolski. „Słuszkowskie skarby”, Ziemia Kaliska 1 (1959): 6.
Dąbrowski, Krzysztof. „Referat o wykopaliskach kaliskich na V Międzynarodowym Kongresie Archeologicznym w Hamburgu”, Ziemia Kaliska 8 (1958): 9.
Dąbrowski, Krzysztof. 1962. „Badania archeologiczne na Zawodziu (1959-1960)”. W: Osiemnaście wieków Kalisza, t. 3, red. Aleksander Gieysztor, 53-91. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Delura, Jolanta.„Strażnicy pamięci”, Kalisia Nowa 5-6 (2008): 38-39.
[brak autora], „Gdy jeszcze Polski nie było”, Gawędy Kaliskie 5 (1937): 6-7.
Gurba, Jan. „Doc. Michał Drewko (22 X 1887 – 4 IV 1964)”, Rocznik Lubelski 6 (1963): 277-278.
Hellwig, Jan. „Studium Nauczycielskie w Kaliszu (1960-1975)”, Rocznik Kaliski 10 (1977): 233-255.
Ignasiak, Katarzyna. „Tego jeszcze nie było!” (Program wielkiego jubileuszu 1850-lecia Kalisza), Kalisia Nowa 1-2-3 (2010): 10.
Kalisia Nowa 6 (2000), okładka.
[J.K.], „Pisownia kalisianów”, Ziemia Kaliska 6 (1959): 5.
Klepandy, Wacław. „Blaski i cienie kaliskiego muzeum”, Ziemia Kaliska 8 (1959): 7.
Kozłowska, Ryta. „Uroczystości 1000-lecia Państwa Polskiego i XVIII wieków Kalisza”, Rocznik Kaliski 1 (1968): 395-397.
Kozłowska, Ryta. „Sesje naukowe w Kaliszu (1956-1960)”, Rocznik Kaliski 1 (1968): 394-396.
Kraśny, Jan. „Seminarium uczonych zagranicznych w Kaliszu”, Gazeta Poznańska 216 (1959): 1.
Krzemińska, Agnieszka. „Kalisz z Ptolemeusza”, Polityka 24 (2010): 70-72.
Kwiatkowski, Władysław. „Wspomnienia”, Ziemia Kaliska 1 (1957): 5.
[L], Obiektywem po zakładzie: „Kaliskie Zakłady Tworzyw Sztucznych”, Ziemia Kaliska 1 (1959): 3
Leń, Mieczysław. „W hołdzie Marii Konopnickiej”, Ziemia Kaliska 20 (1960): 7.
Lorentz, Stanisław. 1966. „Ochrona zabytków i muzealnictwo”. W: Kultura Polski Ludowej, red. Tadeusz Galiński, 286-287. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
A. Łącz. „Kalisz, miasto zabytków i miasto przyszłości”, Kurier Kaliski (Świat. Ilustrowany tygodniowy dodatek do Głosu Wielkopolskiego) 216 (1948): 64.
(m). „Badania archeologiczne podstawą jubileuszowych przygotowań”, Ziemia Kaliska 4 (1957): 7.
„Miasto ludzi aktywnych”. Rozmowa z Januszem Pęcherzem, prezydentem Kalisza, rozm. Przemysław Klimek, Kalisia Nowa 1-2-3 (2010): 8-9;
R. M. „Jubileusz K.S. ”, Ziemia Kaliska 14 (1960): 10-11.
Machowicz, Mieczysław. „Krzysztof Dąbrowski: archeolog, którego kochali ludzie”. W: Wokół początków Kalisza. 60 lat stacji archeologicznej Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Kaliszu, red. Adam Kędzierski, 27-37. Warszawa-Kalisz: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
[brak autora], „Na budowę pomnika”, Gawędy Kaliskie 8 (1938): 7-8.
[brak autora], „Nasz jubileusz 150-1960”, Ziemia Kaliska 3 (1957): 2.
„Od Redakcji”, Ziemia Kaliska 1 (1957): 2.
„Od Redakcji”, Rocznik Kaliski 1 (1968): 7.
[brak autora], „Obiekty za 430 mln zł. Poważny plan rozbudowy Kalisza”, Ziemia Kaliska 7 (1958): 5.
Olszewski, Andrzej, Janina Wiercińska. „Zofia Winiarz-Tryzybowicz (1925-1960)”, Biuletyn Historii Sztuki 25 (1963), z. 1: 95.
[brak autora], „Pomnik Asnyka”, Gawędy Kaliskie 7 (1938): 13.
Płociński, Michał. „Potrzeba dobrej rozrywki”, Ziemia Kaliska 2 (1960): 4-5.
[brak autora], „Premier Cyrankiewicz objął patronat nad Jubileuszem 1800-lecia”, Ziemia Kaliska 3 (1958): 4.
[brak autora] „Proletariusze wszystkich krajów łączcie się!”, Ziemia Kaliska 9 (1960): 1.
Pudełko, Edward. „Dziadek z Zawodzia”, Kalisia Nowa 5-6 (2008): 37.
[brak autora], „Radio”, Ziemia Kaliska 7 (1959): 7.
Rodak, Paweł. 2011. „Strzęp człowieka połamany wewnętrznie”. W: tegoż, Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku. Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński, 393-403. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
[brak autora], „Stacja telewizyjna imienia Adama Asnyka”, Ziemia Kaliska 3 (1958): 7.
Strzelecki, F. „Cudze chwalicie”, Ziemia Kaliska 2 (1960): 8.
Szal-Truszkowska, Bożena. „Władysław Kościelniak (21 IX 1916 – 13 XI 2015)”, Rocznik Kaliski 42 (2016): 333-339.
Szenicowa, Wiesława. 1961. „Archeologiczne badania ratownicze na terenie lokacyjnego Kalisza”. W: Osiemnaście wieków Kalisza, t. 2, red. Aleksander Gieysztor. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
[brak autora], „Światowy Zlot b. Wychowanków Szkół Średnich w Kaliszu”; Ziemia Kaliska 4 (1958): 6.
„30 wystaw plastyków, 33 wystawy czasowe, 6 wystaw fotografii”, Ziemia Kaliska 8 (1959): 6.
[brak autora], „Uczczenie pamięci Asnyka”, Gawędy Kaliskie 8 (1938): 7-8.
[brak autora], „Uroczystości jubileuszowe”, Ziemia Kaliska 2 (1960): 1.
[brak autora], „W przededniu wielkiego jubileuszu”, Ziemia Kaliska 1 (1957): 16.
„W ratuszowej przy małej czarnej, rozm. z przewodniczącym prezydium PRN tow. Tadeuszem Włodarczykiem”, Ziemia Kaliska 5 (1959): 10.
„W ratuszowej przy małej czarnej, rozm. z tow. Józefem Kuznowiczem, przewod. Prezydium MRN”, Ziemia Kaliska 4 (1959): 10.
„W Ratuszowej przy małej czarnej”, rozmowa z Edmundem Kwiatkowskim, rozm. Krajan, Ziemia Kaliska 2 (1960): 12.
Werner, Jan. „Od <Świtu> do ”, Ziemia Kaliska 1 (1957): 14.
Węcowski, Piotr. „Tysiąclecie Państwa Polskiego czy Millenium chrztu Polski”, Polityka. Pomocnik historyczny: Narodziny Polski, 8 (2015): 149-154.
„Wyprawa po bursztyn”. Rozmowa z Lechosławem Ochockim, wicedyrektorem Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, pomysłodawcą i koordynatorem projektu „Wyprawa po bursztyn”, Kalisia Nowa 1-2-3 (2010): 24-25.
Zachara, Karina „Podróż do starożytnego świata”, Kalisia Nowa 7-8-9 (2010): 22-23.
Ziemia Kaliska 3 (1960): 1, 3, 5.
Ziemia Kaliska 7 (1959): 1.
Ziemia Kaliska 8 (1959): 6.
Bombicki, Maciej, Roman. 1992. Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu. Poznań: Oficyna Wydawnicza Problemów Polonijnych i Prawno-Ekonomicznych Ławica.
Dąbrowska, Maria. 1996. Dzienniki powojenne 1960-1965, t. IV. Wybór, wstęp i przypisy Tadeusz Drewnowski. Warszawa: Czytelnik.
Dąbrowski, Krzysztof. 1970. Z przeszłości Kalisza. Warszawa: Książka i Wiedza.
Dąbrowski, Krzysztof, Teresa Uzdowska, Marta Młynarska. 1956. Kalisz w starożytności i średniowieczu, seria: Popularnonaukowa Biblioteka Archeologiczna. Warszawa-Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kor-Walczak, Eligiusz. 2002. Baśnie i legendy kaliskie. Kalisz: Libri Wydawnictwo i Antykwariat.
Kościelniak, Władysław. 2010. Wędrówki po moim Kaliszu. Kalisz: Edytor.
Noszczak, Bartłomiej. 2002. Sacrum czy profanum – spór o istotę obchodów Millenium polskiego (1949-1966). Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, IPN, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Pleskot, Patryk Tadeusz P. Rutkowski, red. 2009. Spętana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach władz PRL. Materiały Służby Bezpieczeństwa (1950-1986), t. 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
[praca zbiorowa], Polska. Zarys encyklopedyczny. 1974. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Roth, Anna. 2019. Szczypiorno. Tu rodziła się niepodległość. Kalisz: Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej.
Skorut, Paweł. 2015. Front Jedności Narodu. Od narodzin idei do upadku politycznego pozoru. Kraków: Attyka.
Walczak, Krzysztof, red. 2021. Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Trzydzieści lat działalności 1897-2017. Kalisz, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Woźniak, Mieczysław Arkadiusz. 1995. Kalisz. Pogrom miasta 1914. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Baranowski, Tadeusz, Jerzy Aleksander Splitt, Leszek Ziąbka, Robert Żukowski, (opr.). 2006. Wystawa archeologiczna i zabytków sztuki. Korzenie Kalisza (Wydawnictwo towarzyszące ekspozycji Wystawa archeologiczna i zabytków sztuki – Korzenie Kalisza”). Kalisz: Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej.
Klepandy, Wacław, Mieczysław Leń. 1956. Kalisz, seria: Biblioteka Kaliska, nr 1. Kalisz: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.
Kwiatkowski, Władysław. 1932. Przewodnik po Kaliszu. Kalisz: Kaliski Oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
Michalski, Leon, Marian Starski. 1957. Informator miasta Kalisza na rok 1957. Kalisz: b.w.
Murawska, Agnieszka, Arkadiusz Tabaka, 2010. Skarby średniowieczne Wielkopolski. Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Parandowski, Jan [przedmowa], Kalisz. 1961. Konsultacje archeologiczne Krzysztof Dąbrowski, fotografie Zygmunt Gamski, Stanisław Biniewski, ilustracje, rysunki i drzeworyty Mieczysław Kościelniak, Władysław Kościelniak, Tadeusz Kulisiewicz. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Sobański, Marian. 1954. Kalisz i Ziemia Kaliska. Warszawa: Sport i Turystyka.
Suchodolski, Stanisław, Michał Zawadzki, red., 2010. Od Kalisii do Kalisza. Skarby doliny Prosny, katalog wystawy, Zamek Królewski w Warszawie, 30 kwietnia 2010-30 maja 2010, kuratorzy wystawy Adam Kędzierski (IAiE PAN), Leszek Ziąbka (MOZK), Michał Zawadzki (Zamek Królewski w Warszawie). Stare Babice: Omikron.
Szachówna, Maryla. 1927. Kalisz i jego okolica. Kalisz: Drukarnia Wydawnicza.
Ziąbka, Leszek Adam Kędzierski, Dariusz Wyczółkowski, Michał Zawadzki. 2015. Skarby Doliny Prosny – dzieje Kalisza i okolic. Kalisz: Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej.
Zespół Redakcyjny, 1950. Kalisz, seria: Popularna Biblioteka Krajoznawcza, t. XXXVIII. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”.
Album fotografii [Zbigniewa Kantorskiego] „Turniej Miast Gniezno-Kalisz”, Kalisz, 1969 r., nr inw. MOZK/H/5937: https://www.muzeawielkopolski.pl/szukaj/1/Turniej%20Miast%20Gniezno-Kalisz
Tadeusz Baranowski. „Krzysztof Dąbrowski, archeolog Kalisza (1931-1979)”, RK 22 (1990): http://www.info.kalisz.pl/biograf/dabrowskik.htm
Tadeusz Baranowski, „Dwie rocznice w Kaliszu (1960-1966): Osiemnaście Wieków Kalisza i Tysiąclecie Polski”, Przegląd Archeologiczny 65 (2017): https://rcin.org.pl/Content/63721/WA308_83431_PIII149_Dwie-rocznice-w-Kali_I.pdf.
BH, „Miasto Kalisz – nowa strategia komunikacji”: https://kalisz.naszemiasto.pl/miasto-kalisz-nowa-strategia-komunikacji/ar/c3-4132780
Historia Polskiej Akademii Umiejętności na oficjalnej stronie tejże: http://www.pau.krakow.pl/index.php/pl/akademia/historia
Historia Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk na oficjalnej stronie tegoż, http:// www.ktpn.kalisz.pl/dzieje.html
Agnieszka Krzemińska, „Kalisz z Ptolemeusza”, Polityka 24 (2010): https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1506370,1,kalisz-zptolemeusza.read
Paweł Skorut, Front Jedności Narodu. Od narodzin idei do upadku politycznego pozoru (Kraków: Attyka, 2015): https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/13501/fjn.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 25 lutego 1958 r. w sprawie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego: (M.P. z 1958 r., nr 16, poz. 98): http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wmp19580160098
Jan Walc, Trudny rachunek: http://www.janwalc.pl/view.php?in=D%C4%85browska%20Maria.
Informacje: Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2021, Nr 21, s. 138 - 166
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Sterowana promocja miasta. O politycznym rodowodzie „Ptolemeuszowej Kalisii”
A Manipulated Promotion of a City. From the Political Genealogy of the “Ptolemeo’s Calisia”
Publikacja: 2021
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 271
Liczba pobrań: 330