Plany uruchomienia komunikacji tramwajowej w Kaliszu w latach 1900-1914

Remigiusz  Grochowiak

Plany uruchomienia komunikacji tramwajowej w Kaliszu w latach 1900-1914

Data publikacji: 2021

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2021, Nr 21, s. 88 - 104

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.21.004.17588

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Plany uruchomienia komunikacji tramwajowej w Kaliszu w latach 1900-1914

Abstrakt

W opracowaniu opisano plany uruchomienia linii tramwajowych w Kaliszu na początku XX wieku. Przedstawiono zarówno próby budowy kolejki elektrycznej jeszcze przed uruchomieniem kolei warszawsko-kaliskiej, jak również inicjatywy pojawiające się w ciągu kilku następnych lat od jej powstania, kończąc na planach odbudowy miasta po zniszczeniach wojennych w 1914 roku. Tematyka ta nie była dotychczas szerzej podejmowana w literaturze naukowej, czego następstwem jest stosunkowo skromnie rozpoznany materiał źródłowy. W pracy wykorzystano archiwalia znajdujące się w zbiorach Archiwum Państwowego w Łodzi, opracowania historyczne zajmujące się problematyką gospodarczą, urbanistyczną i społeczną miasta w badanym okresie, prasę, jak również przewodniki i plany miasta. Znajdujące się tam informacje często były jednak niekompletne lub niepełne, stąd niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do tematyki badawczej.

Plans for opening tramway lines in Kalisz were first discussed at the beginning of the XX century. Electric narrow gauge, horse tram and electric trams later on should have connected the main railroad station with city centre and public utilities. First proposal came even before the opening of the newly constructed Warsaw – Kalisz railway (1901). Another project of town cable cars was proposed a few years later, but with no result. Following decades of the XX century saw redirection of ideas towards urban public transport, when cable-car proposals were finally replaced by a bus connection. To prepare this study, presenting an historical outline of the abovementioned, never materialized projects, author used the documents gathered in the State Archive in Łódź, studies concerning the economic, urban and social situation of the city, press reports and local guides and plans from the period under examination. Offering a brief overview of the topic, this work aims at promoting a need for detailed historical studies on this issue in Kalisz.

Słowa kluczowe

Królestwo Polskie, Kalisz, dwudziesty wiek, tramwaj, autobus, komunikacja miejska

Królestwo Polskie, Kalisz, twentieth century, tramway, cable-car, bus, public transport

Bibliografia

Pobierz bibliografię

ARCHIWALIA I ZBIORY

Archiwum Państwowe w Łodzi, Rząd Gubernialny Kaliski, sygn. 3853, Ob ustrojstve v gorode Kališe električeskogo tramvaja, 1900-1902.

Archiwum Państwowe w Łodzi, sygn. 4198, Ob ustrojstve električeskogo tramvaja v gorode Kališe, 1908-1909.

CZASOPISMA

„Gazeta Kaliska”, roczniki 1899-1914.

PRZEWODNIKI

Verdmon-Jacques, Leonard, Graeve Stanisław. 1912. Przewodnik po Guberni Kaliskiej. Warszawa: Stanisław Graeve.

Kilarski, Jan. 1936. Kalisz i Gołuchów. Przewodnik. Poznań.

Szachówna, Maryla. 1927. Kalisz i jego okolica. Kalisz: Drukarnia Wydawnicza.

OPRACOWANIA NIEPUBLIKOWANE

Górzyński, Makary. Miasto, społeczeństwo, przyszłość: architektura i przestrzenie nowoczesności Kalisza przełomu XIX – XX wieku. Warszawa: rozprawa doktorska, Uniwersytet Warszawski 2019.

OPRACOWANIA

Jelonek, Adam. 1927. Liczba ludności miast i osiedli w Polsce w latach 1810-1955. Warszawa: IGiPZ PAN, seria Dokumentacja Geograficzna, z. 5.

Kowalczyk, Ryszard. „Gospodarcze aspekty rozwoju kolejnictwa w Królestwie Polskim do 1914 roku”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 54 (2009), nr 2, 37-62.

Leszkowicz, Witold. 1970. „Kolej kaliska – budowa – eksploatacja – znaczenie dla przemysłowego rozwoju”. W: Studia do dziejów kolei żelaznych w Królestwie Polskim (1840-1914), red. Ryszard Kołodziejczyk, 145-186. Warszawa: IH PAN.

Popiołek, Małgorzata. 2016. “German Kalisz: plans for reconstruction 1914-1918”. W: Reconstructions and modernizations of historic towns in Europe in the first half of the twentieth century, red. Iwona Barańska, Makary Górzyński, 285-292. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Zarębska, Teresa. „Sprawa odbudowy zabytkowego centrum Kalisza po zniszczeniu w 1914 roku”, Rocznik Kaliski, 10 (1977): 121-178.

XX lecie komunikacji w Polsce Odrodzonej. 1939. Warszawa.

Rusiński Władysław, red. 1977. Dzieje Kalisza. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Zimowski, Lech. 1972. Geneza i rozwój komunikacji pocztowych na ziemiach polskich. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności.

Zaborowski, Łukasz. Tramwaj dla polskich miast. Warszawa: Instytut Sobieskiego, 2018.

Informacje

Informacje: Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2021, Nr 21, s. 88 - 104

DOI: https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.21.004.17588

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Plany uruchomienia komunikacji tramwajowej w Kaliszu w latach 1900-1914

Angielski:

Plans for Establishment of Cable-Cars in Kalisz Between 1900 and 1914

Autorzy

Remigiusz Grochowiak

https://orcid.org/0000-0003-3625-9420

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Remigiusz Grochowiak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 300

Liczba pobrań: 310

<p> Plany uruchomienia komunikacji tramwajowej w Kaliszu w latach 1900-1914</p>

Pobierz xml