Historia pewnej garbarni. Meandry awansu społeczno-towarzyskiego kaliskiej burżuazji w I poł. XIX w.

Sławomir  Przygodzki

Historia pewnej garbarni. Meandry awansu społeczno-towarzyskiego kaliskiej burżuazji w I poł. XIX w.

Data publikacji: 2022

Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2022, Nr 22, s. 142 - 151

https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.22.011.18008

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Historia pewnej garbarni. Meandry awansu społeczno-towarzyskiego kaliskiej burżuazji w I poł. XIX w.

Abstrakt

Celem niniejszej pracy jest naszkicowanie dróg awansu społecznego zamożnego mieszczaństwa pochodzenia niemieckiego pod koniec XIX w. i pierwszej połowie wieku XIX. Dzięki protekcyjnej polityce rządu Królestwa Polskiego w pierwszych dziesięcioleciach XIX w. znacząco wzrosły tendencje migracyjne. Napływ licznej rzeszy rzemieślników i fabrykantów przyspieszył proces modernizacji przemysłu Kalisza i okolic. Właściciele fabryk i manufaktur, dzięki inspiracjom czerpanym z religijnego (protestanckiego) etosu pracy, posiadanej wiedzy, umiejętnościom organizacyjnym szybko zyskiwali sukces finansowy, uznanie i prestiż w swojej grupie zawodowej. Zamożność pozwalała na wejście do kręgu nielicznej, elitarnej grupy kaliskiej burżuazji. Podejmowanie przez burżuazję zaskakujących decyzji życiowych było podyktowane troską o utrzymanie firmy, zapewnienie stabilności finansowej rodziny, a w dalszej perspektywie przekazaniem manufaktury następcom.

The aim of the present work is to outline the paths of the social advancement of the wealthy bourgeoisie of the German origin at the end of the nineteenth century and in the first half of the twentieth century. Thanks to the protective policy of the government of the Kingdom of Poland in the first decades of the 19th century, there was a significant rise of migrational tendencies. The flow of a large number of craftspeople and manufacturers speeded up the process of the modernization of the industry in Kalisz and the area. The owners of the factories and workshops, thanks to the inspirations taken from the religious (Protestant) ethos of work, the possessed knowledge and the organisational skills, gained profit in an extremely fast way, as well as recognition, credit and prestige in their profession. Wealthiness allowed to join the circle of the elite group of Kalisz bourgeoisie. Taking surprising life decisions was caused by the concern about the preservation of the factory, sustaining the financial stability of the family and, in the long term, passing the business to their successors.

Słowa kluczowe

historia, historia przemysłu, garbarstwo, migracje, Kalisz XIX/XX w., etos pracy, burżuazja

history, the history of industry, tanning, migrations, XIX/XX Kalisz, the ethos of work, bourgeoisie

Bibliografia

Pobierz bibliografię

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Naczelnik Powiatu i Obwodu Kaliskiego 1817-1866 [1867], sygn. 613.

Towarzystwo Kredytowe Miasta Kalisza 1886-1949 [1954], sygn. 168.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta not. E. Ordona, sygn. 6.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta not. F. Nowosielskiego, sygn. 14, 27, 42.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta not. A. Bogusławskiego, sygn. 11.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta not. F. Bajera, sygn. 8, 10, 14.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta not. P. Szrubarskiego, sygn.10.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta not. N. Wojciechowskiego, sygn. 10.

Archiwum Państwowe w Kaliszu, Akta not. J. Jezierskiego, sygn. 5.

Sąd Rejonowy w Kaliszu, Wydział Ksiąg Wieczystych, Kalisz, Księga Wieczysta nr 366.

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Akta stanu cywilnego Parafii Ewangelickiej Kalisz 1808-1874.

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE DRUKOWANE

Dziennik Urzędowy Województwa Kaliskiego, 1833, nr 40, s. 826.

OPRACOWANIA

Encyklopedja handlowa Orgelbranda, 1914, T. 1, A-O. Warszawa: Tow. Akc. S. Orgelbranda Synów.

Jankowski, Tomasz. 2015, „Małżeństwa Żydów w Piotrkowie Trybunalskim w latach 1808- 1870”, Przeszłość Demograficzna Polski, 37, nr 3 (2015): 39-91.

Kočka, Jurgen. 1997. O historii społecznej Niemiec. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Kunicki, Bogumił. 1991. Ballady kaliskie. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Lisak, Agnieszka. 2009. Miłość, kobieta i małżeństwo w XIX w. Warszawa: Bellona.

Makowski, Krzysztof, 1992. Rodzina poznańska w I połowie XIX wieku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Mikołajczyk, Marcin. 2018. Grecka wspólnota w Kaliszu, Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Pavlowitch, Stevan Kosta. 2009. Historia Bałkanów (1804-1954), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Siennicka, Mariola. 1997. „Rola „pani domu” w kręgach burżuazji warszawskiej w drugiej połowie XIX w”. W: Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX. Zbiór studiów, red. Anna Żarnowska, Andrzej Szwarc, T. 5, 317-333.Warszawa: DIG.

Turnau, Irena. 1983. Polskie skórnictwo. Wrocław: Ossolineum.

Woźniak, Krzysztof Paweł. 2018. „Religijny wymiar aktywności społecznej w protestanckim środowisku łódzkich przemysłowców w XIX w. na przykładzie rodzin Scheiblerów, Herbstów i Geyerów”. Studia Europaea Gnesnensia, 18 (2018): 435-451.

Żurawska-Chaszczewska Jowita. 2010. Słownictwo rzemiosł skórzanych w polszczyźnie historycznej, Poznań (praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Elżbiety Skorupskiej-Raczyńskiej na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM.

NETOGRAFIA

https://www.mbp.kalisz.pl/art,1075,podpisz-sie-jak-wiktoria-lewandowiczowna [dostęp: 28.12.2022].

Informacje

Informacje: Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2022, Nr 22, s. 142 - 151

DOI: https://doi.org/10.4467/26578646ZKNT.22.011.18008

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Historia pewnej garbarni. Meandry awansu społeczno-towarzyskiego kaliskiej burżuazji w I poł. XIX w.

Angielski:

The story of a tannery. Meanders of social advancement of the Kalisz bourgeoisie in the first half of the 19th century

Autorzy

Sławomir Przygodzki

Uniwersytet Kaliski im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego
Polska

Publikacja: 2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Sławomir Przygodzki (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 268

Liczba pobrań: 336

<p> Historia pewnej garbarni. Meandry awansu społeczno-towarzyskiego kaliskiej burżuazji w I poł. XIX w.</p>

Pobierz xml