Strajk sierpniowy i Solidarność (1980–1981) widziane z gdańskich męskich domów zakonnych
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEStrajk sierpniowy i Solidarność (1980–1981) widziane z gdańskich męskich domów zakonnych
Data publikacji: 2020
Wolność i Solidarność, 2019-20, nr 11-12, s. 35 - 55
https://doi.org/10.4467/25434942WS.20.004.15008Autorzy
Strajk sierpniowy i Solidarność (1980–1981) widziane z gdańskich męskich domów zakonnych
Strajk robotników w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w sierpniu 1980 roku oprócz znacznego poparcia społecznego spotkał się z uznaniem, wsparciem oraz pomocą ze strony jedynej niezależnej od władz komunistycznych organizacji w PRL, Kościoła katolickiego. Wśród jego przedstawicieli nie zabrakło duchownych „zza klasztornej furty” – zakonników, których na terytorium diecezji gdańskiej nie brakowało. Gdańscy dominikanie, franciszkanie konwentualni, jezuici, pallotyni, reformaci, oblaci i wielu innych w różnym zakresie oraz stopniu zaangażowania włączyli się w działania na rzecz NSZZ „Solidarność”. Działania te dotyczyły związku zawodowego oraz rodzącego się przy Solidarności ruchu społecznego. Związek i ruch otrzymały wsparcie zakonników nie tylko poprzez opiekę duszpasterską, ale również przez organizowane na ich rzecz zbiórki pieniężne, współudział oraz organizację niezależnego życia artystycznego, pisarskiego, wydawniczego czy pomoc represjonowanym członkom Solidarności i ich rodzinom.
Abstract
Apart from considerable public support, the workers’ strike at the Lenin Gdańsk Shipyard in August 1980 received recognition and help from the only organization independent of the communist authorities in the Polish People’s Republic: the Catholic Church. Among its representatives there were some monastery clergymen – monks, of whom there were quite a few in the Gdańsk diocese. Dominican friars of Gdańsk, Conventual Franciscans, Jesuits, Pallottines, Reformists, Oblates and many others joined the activities of NSZZ (Independent Self-Governing Trade Union) “Solidarity” and were involved in one way or another. Their activities concentrated on the trade union and the social movement that was emerging around “Solidarity”. The union and the movement received the support of the monks not only through pastoral care, but also through fundraising, organization, and participation in independent artistic, writing and publishing life, as well as through the help given to the repressed members of “Solidarity” and their families.
Keywords: Gdańsk, monasteries, Gdańsk Shipyard, strike, workers, Jesuits, Pallottines, Conventual Franciscans, Reformists, Saletinians, Salesians, Resurrectionists, Oblates, Capuchins, Discalced Carmelites, Cistercians, missionary priests
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych:
sygn. 133/18.
Archiwum Państwowe w Gdańsku:
sygn. 2375/1790.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Gdańsku:
sygn. 468/1.
sygn. 468/2.
sygn. 468/4/2.
Archiwum Klasztoru Ojców Dominikanów w Gdańsku:
Kronika klasztoru dominikanów Gdańsk 1979–1992.
Archiwum Klasztoru Franciszkanów w Gdańsku:
Kronika.
Archiwum Domu Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Gdańsku:
Kronika Domu, t. 2: 1976–1984.
Archiwum Klasztoru Ojcu Cystersów w Gdańsku-Oliwie:
Kronika 1945–2013 (odtworzona).
Archiwum Parafii Niepokalanego Serca Marii w Gdańsku-Wrzeszczu:
Kronika parafialna (1970–1980).
Archiwum Klasztoru Reformatów w Nowym Porcie:
Kronika 01.
Archiwum Domu Zakonnego Ojców Oblatów w Gdańsku:
Kronika domu. Gdańsk 1978–1995.
Archiwum Salezjańskiej Inspektorii Pilskiej:
Teczka: Gdańsk-Orunia: Kronika działalności Pomocników Salezjańskich przy kościele Najśw. Serca Pana Jezusa w Oruni.
Źródła drukowane, wspomnienia
Bereś W., Burnetko K., Duchowny niepokorny. Rozmowy z księdzem Stanisławem Musiałem, Warszawa 2006.
Geninazzi G., Czerwona Atlantyda. Upadek komunizmu w Europie Wschodniej, przeł. A. Gołębiowska, Kraków 2014.
Klimiński E., Do niego należy czas. Pamiętnik duszpasterza, Warszawa 2007.
Ksiądz Eugeniusz Dutkiewicz SAC. Ojciec ruchu hospicyjnego w Polsce, zbiór i oprac. P. Krakowiak i A. Stolarczyk, Gdańsk 2007.
Kryptonim „Klan”. Służba Bezpieczeństwa wobec NSZZ „Solidarność” w Gdańsku”, t. 1: wrzesień 1980 – wrzesień 1981, wstęp S. Cenckiewicz, wybór i oprac. M. Kruk, R. Żydonik, współpraca S. Cenckiewicz, Warszawa–Gdańsk 2012.
Pałyga J., Takie to było życie, Ząbki 2000.
Schematyzm Diecezji Gdańskiej rok 1980, Gdańsk 1980.
Wiśniewski L., Nigdy nie układaj się ze złem. Pięćdziesiąt lat zmagań o Kościół i Polskę, Kraków–Rzeszów 2018.
Opracowania
Bierncki L., Kazański A., NSZZ „Solidarność” Region Gdański, [w:] NSZZ Solidarność 1980–1989, t. 3: Polska północna, pod red. Ł. Kamińskiego i G. Waligóry, Warszawa 2010.
Bogdanowicz S., Lech Kaczmarek. Biskup Gdański, Gdańsk 1994.
Bogdanowicz S., Kościół gdański pod rządami komunizmu 1945–1984, Gdańsk 2000.
Brzuszek B., O. Dominik Norbert Kabattek OFM. Duszpasterz portowców w Gdańsku-Nowym Porcie w latach 1980–1989, „Studia Franciszkańskie” 2017, nr 17.
Czas przełomu. Solidarność 1980–1981, pod red. W. Polaka, P. Ruchlewskiego, V. Kmiecik, J. Kufla, Gdańsk 2010.
Dudek A., PRL bez makijażu, Kraków 2008.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
Friszke A., Rewolucja Solidarności 1980–1981, Kraków 2014.
Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu. 1939–1989, Warszawa 2003.
Grubka M., Działania władz państwowych i kościelnych wobec gdańskiego duszpasterstwa akademickiego o. Sławomira Słomy OP (1979–1985), [w:] Komunistyczny aparat represji wobec Polskiej Prowincji Dominikanów, pod red. M. Miławickiego i M. Wenklara, Kraków 2015.
Gucewicz D., W cieniu Komitetu Wojewódzkiego. „Wroga” działalność pallotynów z kościoła św. Elżbiety w Gdańsku przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, [w:] Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1989), pod red. R. Łatki, Warszawa 2019.
Gucewicz D., „Przestrzeń wolności” w Trójmieście. Dzieje gdańskiego Klubu Inteligencji Katolickiej (do 1990 r.), [w:] Kluby Inteligencji Katolickiej jako przestrzeń działań niezależnych w latach osiemdziesiątych XX wieku, pod red. K. Białeckiego, Warszawa–Poznań 2014.
Kozłowski T., Anatomia rewolucji. Narodziny ruchu społecznego „Solidarność” w 1980 roku, Warszawa 2017.
Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo – Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Warszawa 2019.
Łatka R., Rada Główna Episkopatu Polski a stan wojenny, „Glaukopis” 2017, nr 34.
Łatka R., Polityka władz PRL wobec Kościoła katolickiego w województwie krakowskim w latach 1980–1989, Kraków 2016.
Marecki J., Państwo a Kościół katolicki w latach 1945–1989. Walka o „rząd dusz”, [w:] Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1945–1989, pod red. T. Ceynowy i P. Knapa, Szczecin 2010.
Mazgaj M.S., Church and State in Communist Poland. A History, 1944–1989, Jefferson–London 2010.
Michalski K., Działalność Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski 1980–1989, Warszawa 2012.
Nocny W., Nowy Port. Pierwsza brama Gdańska, Gdańsk 2005.
Paczkowski A., Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce 13 XII 1981 – 22 VII 1983, Warszawa 2006.
Pawłowicz Z., Kościół i Państwo w PRL 1944–1989, Gdańsk 2004.
Puciłowski J., Portrety imienne i bezimienne. Polscy dominikanie a bezpieka 1945–1989, Kraków 2017.
Szarszewski A., Szarszewska A., Przełożeni domu zakonnego Braci Mniejszych Kapucynów w Gdańsku, [w:] Między Gdańskiem a Santiago. 600-lecie konsekracji kościoła św. Jakuba fundacji szyprów w Gdańsku, pod red. B. Sieka, A. Szerszewskiego, P. Paluchowskiego, Gdańsk 2015.
Zamiatała D., Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945–1989, t. 2: Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945–1989, Warszawa 2012.
Żaryn J., Kultura niezależna w Kościele katolickim w Polsce 1981–1989. Szkic do portretu, [w:] Kościół i kultura w latach osiemdziesiątych XX wieku. Doświadczenia warszawskie, pod red. W.A. Niewęgłowskiego, współpraca M. Romańska, Katowice–Warszawa 2014.
Informacje: Wolność i Solidarność, 2019-20, s. 35 - 55
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Strajk sierpniowy i Solidarność (1980–1981) widziane z gdańskich męskich domów zakonnych
Strajk sierpniowy i Solidarność (1980–1981) widziane z gdańskich męskich domów zakonnych
Muzeum Gdańska
Publikacja: 2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 327
Liczba pobrań: 484