Anatomia deizmu

Stefan  Klemczak

Anatomia deizmu

Data publikacji: 08.2021

Studia Religiologica, 2021, Tom 54, Numer 2, s. 95 - 108

https://doi.org/10.4467/20844077SR.21.011.14202

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Anatomia deizmu

Abstrakt

An Anatomy of Deism

This article surveys a seemingly straightforward topic: seventeenth- and eighteenth-century deism. It is approached from a historical and philosophical standpoint, chiefly via the analyses of Wayne Hudson. An in-depth study of Hudson’s work indicates that we are dealing with an unexpected diversity of views, as outlined in works such as The English Deists. His remarks concerning various concepts which pass for deist would seem to spoil the fun of those who would seek to create simple visions of history and of a range of analytical philosophers. These investigations into deism also take a broader perspective, showing it as a characteristically modern rendition of non-religious divinity, expressed by the term “the god of philosophers”. The history of the travails of the separation of philosophical concepts of divinity from religious beliefs is important for at least two reasons. For one, it highlights a philosophical tendency to present a structure of reality independent of traditional religious imaginings, and for another it allows us to consider human historically-conditioned expectations and claims through the variety of ways of portraying “the divine”.

Słowa kluczowe

deizm, nowożytność, semantyka historyczna, niereligijne koncepcje boskości, historyczno-filozoficzna rewizja deizmu / deism, modernity, historical semantics, non-religious divinity, historical-philosophical revision of deism

deism, modernity, historical semantics, non-religious divinity, historical-philosophical revision of deism

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Antognazza M.R., Leibniz, przeł. Z. i Ł. Lamżowie, Kraków 2018.

Bacon F., Księga pierwsza aforyzmów, [w:] idem, Novum Organum, przeł. J. Wikarjak, Warszawa 1955.

Blumenberg H., Paradygmaty dla metaforologii, przeł. B. Baran, Warszawa 2017.

Cassirer E., Filozofia Oświecenia, przeł. T. Zatorski, Warszawa 2010.

Capone Braga G., Bosco D., Deismo, [w:] Enciclopedia filosofica, Milano 2006, t. 3, s. 2616.

Champion J., Republican Learning: John Toland and the Crisis of Christian Culture 1696–1722, Manchester 2003.

Coste P., Charakter Pana Locke opisany w liście Pana Pierre’a Coste do autora Nouvelles de la Republique des Lettres, „Studia z Historii Filozofii” 2020, nr 1 (11).

Cyceron, O naturze bogów, [w:] idem, Pisma filozoficzne, t. 1, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1960.

Greenblatt S., Zwrot. Jak zaczął się renesans, przeł. M. Słysz, Warszawa 2012.

Dawkins R., Dennett D., Harris S., Hitchens Ch., Jak się zaczęła ateistyczna rewolucja, przeł. P.J. Szwajcer, Warszawa 2019.

Dehnel P., Antynomie rozumu, Wrocław 1998.

Diderot D., O wystarczalności religii naturalnej, [w:] Wybór pism filozoficznych, przeł. J. Rogoziński, J. Hartwig, Warszawa 1953.

Fernádez-Armesto F., Pionierzy. Powszechna historia eksploracji, przeł. A. Kunicka, Warszawa 2020.

Galilei G., Waga probiercza, przeł. T. Sierotowicz, Kraków 2009.

Gribbin J., Naukowcy i ich odkrycia XVI–XX wiek, przeł. D. Adamek, A. Jasica, Kraków 2019.

Hadot P., Plotyn albo prostota spojrzenia, przeł. P. Bobowska, Kęty 2004.

Hazard P., Myśl europejska XVIII stulecia, przeł. H. Suwała, Warszawa 1972.

Hudson W., Atheism and Deism Demythologized, [w:] Atheism and Deism Revalued. Heterdox Religious Identities in Britain 1650–1800, W. Hudson, D. Lucci, J.R. Wigelsworth (red.), Farnham 2014.

Hudson W., The English Deists, London 2009.

Hume D., Dialogi o religii naturalnej, przeł. A. Hochfeldowa, Warszawa 1962.

Hume D., Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. J. Łukasiewicz, K. Twardowski, Warszawa 1997.

Kant I., Krytyka czystego rozumu, t. 2, Dzieła zebrane, przeł. M. Żelazny, Toruń 2013.

Klemczak S., Deus ex metaphora, Kraków 2019.

Klemczak S., Ordo temporis. Sekularyzacja jako kategoria historiozoficzna, „Studia Religiologica” 2007, nr 40, s. 171–215.

Koselleck R., Dzieje pojęć, przeł. J. Merecki, W. Kunicki, Warszawa 2009.

Koyré A., Bóg dnia powszedniego i Bóg szabasu. Newton i Leibniz, [w:] idem, Od zamkniętego świata do nieskończonego wszechświata, przeł. O. i W. Kubińscy, Gdańsk 1998.

Lactantius, De ira Dei, red. L. Gasparri, Milano 2011.

Leibniz G.W., Teodycea, przeł. M. Frankiewicz, Warszawa 2001.

Lukian, Rada bogów, [w:] idem, Dialogi, t. 3, przeł. W. Madyda, Wrocław 2006.

Marquard O., Rozstanie z filozofią pierwszych zasad, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994.

Marquard O., Wątki teodycei w filozofii nowożytnej, [w:] idem, Apologia przypadkowości, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994.

Pascal B., Myśli, przeł. T. Boy-Żeleński, Gliwice 2019.

Pascal B., Rozprawy i listy, przeł. T. Żeleński-Boy, M. Tazbir, Warszawa 1962.

Rossi P., Filozofowie i maszyny, przeł. A. Kreisberg, Warszawa 1978.

Rossi P., I segni del tempo, Milano 2003.

Rowe W., Boska wolność, [w:] Teizm, ateizm i religia, P. Gutowski, M. Iwanicki (red.), przeł. P. Białek, Lublin 2019.

Tipler F.J., Wszechświat Projektanta!, przeł. B. Baran, [w:] Czy przed Wielkim Wybuchem był Bóg?, T.D. Wabbel (red.), Warszawa 2007.

Voltaire, Elementy filozofii Newtona, przeł. H. Konczewska, Warszawa 1956.

White H., Przeszłość praktyczna, przeł. A. Czarnocka, [w:] idem, Przeszłość praktyczna, E. Domańska (red.), Kraków 2014.

Wolff Ch., O świecie, O Bogu, przeł. A. Banaszkiewicz, Łódź 2020.

Ziemińska R., Historia sceptycyzmu, Toruń 2013.

Zill R., Substruturen des Denkens, [w:] Begriffsgeschichte, Diskursgeschichte, Metapherngeschichte, H.E. Bödeker (red.), Götingen 2002.

Informacje

Informacje: Studia Religiologica, 2021, Tom 54, Numer 2, s. 95 - 108

DOI: https://doi.org/10.4467/20844077SR.21.011.14202

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Anatomia deizmu

Angielski:

An Anatomy of Deism

Autorzy

Stefan Klemczak

https://orcid.org/0000-0003-1147-9005

Instytut Religioznawstwa, Uniwersytet Jagielloński, ul. Grodzka 52 31-044 Kraków

Publikacja: 08.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Stefan Klemczak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 920

Liczba pobrań: 2205

<p> Anatomia deizmu</p>

Pobierz xml