FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Dramma per musica początku XX wieku – muzyczność powieści Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa w nawiązaniu do filozofii nowej muzyki Theodora Adorno

Data publikacji: 20.05.2010

Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2010, Volume 5, Issue 1, s. 131 - 151

Autorzy

Aleksandra Szramek
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Dramma per musica początku XX wieku – muzyczność powieści Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa w nawiązaniu do filozofii nowej muzyki Theodora Adorno

Abstrakt

Dramma per musica of the Early 20th Century – the Theme of Music in Master and Margarita by Mikhail Bulgakov with Reference to Theodor Adorno’s Philosophy of Modern Music

The aim of the article is to present how musical themes create the artistic space in the novel Master and Margarita by Mikhail Bulgakov. The question „music in literature” became a significant part of discussion in modern literary and tendencies like intertextuality and intersemiotics. With the support of above-mentioned theories and with reference to postulates proposed by representative of New Hermeneutics in music, Theodor Adorno (1903–1969), I aim at proving that music theme not only „beautifies” artistic space (what concerns especially motives of folk and national songs and dances), or co-creates and supplements the plot, but can also imply deep philosophical and historiosophical meaning. According to Adorno, art never can be independent of historical and social changes. Consequently, a quality of an art reflects a moral condition of society. In the novel Master and Margarita especially music themes vividly allude to reality which is devoid of freedom (as if reality in which Bulgakov indeed lived) and also to humankind losing morality at a critical historic moment. „Grotesque” steps, improvisation and deconstruction of time in „forbidden music” (in Soviet times the term included particularly jazz and fokstrot) are the elements of musical composition which enrich novel’s semantics. On the one hand, they correspond with perversion and chaos of new times. On the other hand, they reveal a human desire for freedom.

Apart from historical aspects, the music themes in the text appear together with the names of composers (the most significant among characters-composers are Berlioz and doctor Stravinsky), titles of works or their theme. Music is suggested by structural elements: polyphony, variation, depersonalization, dodecaphony, also by philosophical laugh, crying, gesture and shock. Due to dynamics and expressionism, an atmosphere of the end of old world is created and the lunacy of upcoming one is shown. Meanwhile, a famous new music’s chaos is closed by the revaluation and orderliness. In accordance with the main novel’s truth – „everything will be like it should be, that is how a world is constructed” – sacrum and profanum would finally find its’ place. Suggestive reflection of that truth can be found in metaphor of symphony proposed in the article.

Since the late 1980’s literary critics have noticed a renaissance of sentimental trends in Russian literature. The so-called „new sentimentality” or „new sincerity” seems to be one of the most essential phenomena in contemporary literature in Russia and at the same time one of the less investigated, as the concept of sentimentality itself is not well-defined. In this paper I attempt to present actual possibilities of conceptualizing the sentimentality beyond the framework of historical sentimentalism and develop my own idea, based on the theory of aesthetic modes: idyllic, elegiac and comic ones.

Bibliografia

Adorno, T. Filozofia nowej muzyki, przeł. F. Wayda, Warszawa 1958.

Antokoletz, E., Muzyka XX wieku, przeł. J. Chęsy-Parda, J. Lesiński, A. Kubiak, Inowrocław 2009.

Bułhakow, M. M., Chińska historia [w:] Czarny mag. Rozdziały z powieści. Opowiadania, przeł. K. Tur, Białystok 1992.

Bułhakow, M.., Mistrz i Małgorzata, przeł. I. Lewandowska i W. Dąbrowski, Warszawa 2008.

Drawicz, A., Mistrz i diabeł. Rzecz o Bułhakowie, Warszawa 2002.

Hejmej, A., Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Kraków 2008.

J. Łotman, Zagadnienia przestrzeni artystycznej u Gogola [w:] Semiotyka kultury, E. Janusz, M. Meyenowa (red.), Warszawa 1977.

Łotman, J., Bal [w:] Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybor tekstow, L. Kolankiewicz (red.), Warszawa 2005.

Mann, T., Doktor Faustus. Żywot niemieckiego kompozytora Adriana Leverkuhna, opowiedziany przez jego przyjaciela, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Warszawa 2008.

Meyer, K., Dymitr Szostakowicz i jego czasy, Warszawa 1999.

Puszkin, A., Eugeniusz Oniegin, przeł. M. Jastrun, Katowice 1951.

Sadowski, J., Pomniki „Nowego bytu”. Utopiści o przestrzeni życia [w:] Rewolucja i kontrrewolucja obyczajow. Rodzina, prokreacja i przestrzeń życia w rosyjskim dyskursie utopijnym lat 20. i 30. XX wieku, Łódź 2005.

Schaeffer, B., Dzieje muzyki, Warszawa 1983.

Белобровцева, И., Кульюс, С. , оман М. Булгакова „Мастер и Маргарита”. Комменарий, Москва 2007.

Булгаков, М., Тайному другу [w:] М. Булгаков, Записки покойника. Абтобиографическая проза, сост. В. Лосев, Санкт-Петербург 2006.

Лексис, Г., Атарова, К., Путеводитель по роману Михаила Булгакова „Мастер и Маргарита”, Москва 2007.

Меньшикова, Е., Гротескное сознание. Явление советской культуры, Санкт-Петербург 2009.

Сахаров, В., Михаил Булгаков: загадки и уроки судьбы, Москва 2006.

Informacje

Informacje: Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 2010, Volume 5, Issue 1, s. 131 - 151

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Dramma per musica początku XX wieku – muzyczność powieści Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa w nawiązaniu do filozofii nowej muzyki Theodora Adorno

Angielski:

Dramma per musica początku XX wieku – muzyczność powieści Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa w nawiązaniu do filozofii nowej muzyki Theodora Adorno

Publikacja: 20.05.2010

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Aleksandra Szramek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1648

Liczba pobrań: 3000