Żydowskie osadnictwo wiejskie w świetle ankiety włościańskiej 1814 roku: postrzeganie Żydów a rzeczywistość społeczno-gospodarcza na początku XIX wieku
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEŻydowskie osadnictwo wiejskie w świetle ankiety włościańskiej 1814 roku: postrzeganie Żydów a rzeczywistość społeczno-gospodarcza na początku XIX wieku
Data publikacji: 12.2022
Studia Judaica, 2022, Nr 2 (50), s. 235 - 268
https://doi.org/10.4467/24500100STJ.22.010.17180Autorzy
Żydowskie osadnictwo wiejskie w świetle ankiety włościańskiej 1814 roku: postrzeganie Żydów a rzeczywistość społeczno-gospodarcza na początku XIX wieku
Jewish Rural Settlements in the Light of the Peasant Survey of 1814: The Perception of Jews and the Socio-Economic Reality at the Beginning of the Nineteenth Century
In 1814 the government launched the Peasant Survey, aimed at collecting local elites’ opinions on the best ways of improving the living conditions of peasants. The 140 responses, almost all of them containing comments on Jews, are a rich source of knowledge about the rural Jews of that period. This paper analyzes the Jewish theme in the survey: the predominant critical perception of Jews and various accusations against them as well as proposed reforms. The comparison with the results of the 1819 census of rural Jews in the Kraków voivodeship, including their occupational structure, demonstrates the gap between the elites’ judgement and the reality.
1. Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Kielcach: Rząd Gubernialny Radomski, Acta generalia tyczące się: Żydów trudniących się rzemiosłem, rolnictwem itd., sygn. 21/1/0/4019.
Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego: Lidia Jerkiewicz, „Kwestia żydowska” w Królestwie Polskim w latach 1815–1830, mps nieopublikowanej pracy doktorskiej, Uniwersytet Wrocławski 2014.
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie: Wykaz czyli sumariusz pism nadesłanych do komitetu w materii polepszenia bytu włościan polskich, t. 1, sygn. 5234V; t. 2, sygn. 5235 IV.
2. Źródła opublikowane
„Dziennik Departamentowy Krakowski” (1814), no. 123.
Maruszewski Feliks, Uwagi w materii wydobycia włościan z teraźniejszego ich stanu, czyli odpowiedź na punkta podane w tej materii od Szanownego Komitetu Księstwa Warszawskiego, Warszawa 1815.
Radwański Felix, Myśli tyczące się punktów ku wyprowadzeniu ludu wiejskiego ze stanu podległości przez J. O. Księcia Jmci Lubeckiego Zastępcę Ministra Spraw Wewnętrznych Księstwa Warszawskiego, urzędom administracyjnym i innym krajowym władzom i ciałom politycznym do odpowiedzi podanych na prętce zebrana, Kraków 1814.
Sołtykowicz Józef, O przyczynach wewnętrznych i najbliższych tudzież zewnętrznych i dalszych nędzy naszych włościan z wyłożeniem sposobów zniszczenia tychże przyczyn i skutków, Kraków 1814.
3. Opracowania
Burszta Józef, Wieś i karczma. Rola karczmy w życiu wsi pańszczyźnianej, Warszawa 1950.
Butterwick-Pawlikowski Richard, Jews in the Discourses of the Polish Enlightenment, [w:] Jews in the Kingdom of Poland, 1815–1918, red. Glenn Dynner, Antony Polonsky, Marcin Wodziński, Oxford 2015.
Dynner Glenn, Yankel’s Tavern: Jews, Liquor, and Life in the Kingdom of Poland, New York 2014.
Grossman Henryk, Struktura społeczna i gospodarcza Księstwa Warszawskiego na podstawie spisów ludności 1808 i 1810 roku, „Kwartalnik Statystyczny” 2 (1925), z. 1.
Kirkor-Kiedroniowa Zofia, Włościanie i ich sprawa w dobie organizacyjnej i konstytucyjnej Królestwa Polskiego, Kraków 1912.
Mahler Raphael, Hasidism and the Jewish Enlightenment: Their Confrontation in Galicia and Poland in the First Half of the Nineteenth Century, Philadelphia 1985.
Oniszczuk Aleksandra, Pod presją nowoczesności. Władze Księstwa Warszawskiego wobec Żydów, Warszawa 2021.
Penkalla Adam, Żydowska ludność wiejska województwa krakowskiego w świetle spisu z 1819 roku, „Biuletyn ŻIH” (1978), nr 1.
Podraza Antoni, Żydzi i wieś w dawnej Rzeczypospolitej, [w:] Żydzi w dawnej Rzeczypospolitej, red. Andrzej Link-Lenczowski, Tomasz Polański, Wrocław 1991.
Rożenowa Halina, Produkcja wódki i sprawa pijaństwa w Królestwie Polskim 1815–1863, Warszawa 1961.
Szczepaniak Marian, Karczma, wieś, dwór. Rola propinacji na wsi wielkopolskiej od połowy XVII do schyłku XVIII wieku, Warszawa 1977.
Wodziński Marcin, „Cywilni chrześcijanie”. Spory o reformę Żydów w Polsce, 1789–1830, [w:] Kwestia żydowska w XIX wieku. Spory o tożsamość Polaków, red. Grażyna Borkowska, Magdalena Rudkowska, Warszawa 2004.
Wodziński Marcin, Reforma i wykluczenie. Wizje reformy społeczności żydowskiej u schyłku polskiego oświecenia, „Pamiętnik Literacki” 101 (2010), nr 4.
Wodziński Marcin, Władze Królestwa Polskiego wobec chasydyzmu. Z dziejów stosunków politycznych, Wrocław 2011.
Informacje: Studia Judaica, 2022, Nr 2 (50), s. 235 - 268
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Żydowskie osadnictwo wiejskie w świetle ankiety włościańskiej 1814 roku: postrzeganie Żydów a rzeczywistość społeczno-gospodarcza na początku XIX wieku
Jewish Rural Settlements in the Light of the Peasant Survey of 1814: The Perception of Jews and the Socio-Economic Reality at the Beginning of the Nineteenth Century
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 12.2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 634
Liczba pobrań: 534