„Na ratunek dzieciom” – ochronka przy lubelskim Związku Kobiet Żydowskich w świetle lubelskiej prasy jidysz z okresu międzywojennego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 31.07.2024
Studia Judaica, 2024, Nr 1 (53), s. 53 - 76
https://doi.org/10.4467/24500100STJ.24.003.19896Autorzy
„Na ratunek dzieciom” – ochronka przy lubelskim Związku Kobiet Żydowskich w świetle lubelskiej prasy jidysz z okresu międzywojennego
Previous research regarding the culture and history of the Jewish community in Lublin in the interwar period only to a small extent covered issues related to the nurseries for Jewish children. Since little archival documentary material is available, texts published in Lublin’s Yiddish press in the 1920s and 1930s serve as a valuable source. The article discusses particular aspects regarding the nursery run by the Zionist Association of Jewish Women which had its headquarters at 41 Krawiecka Street, in the middle of the Podzamcze Jewish district of Lublin. Analyzing articles written by Bela Dobrzyńska, a local Zionist activist who was also a co-founder of the nursery, as well as other texts, the author discusses issues regarding educational work carried out by this institution. A broader interpretative and comparative context for the analysis is provided by press articles regarding the orphanage for Jewish children at 11 Grodzka Street run by the Jewish community, as well as by studies on pedagogical ideas developed in the nineteenth and early twentieth centuries.
Źródła wydane
[Anonim], 18 jesojmim wern arojsgwarfn fun der ochrone, „Lubliner Sztyme” 2 (1929), nr 30.
[Anonim], Di belibte kinder-ansztalt in gefar, „Lubliner Tugblat” 16 (1933), nr 228.
[Anonim], Wos tut zich fort in der ochrone?, „Lubliner Sztyme” 4 (1931), nr 29.
Dobrzyńska Bela, Es muz geratewet wern dos kind, „Lubliner Tugblat” 16 (1933), nr 45.
Dobrzyńska Bela, Noch a sztim wegen der kinder-hejm, „Lubliner Tugblat” 13 (1930), nr 123.
Goldschmidt [Goldszmit] Józef, Ochronka dla dziewcząt izraelskich w Lublinie, „Izraelita” (1866), nr 24, s. 206–207; przedruk w: Goldszmit Józef, Goldszmit Jakub, O prawo do szacunku. Wybór pism, oprac. Bożena Wojnowska, współpr. Marlena Sęczek, Warszawa 2017.
Gutholc A., Cwiszn kinder, „Lubliner Tugblat” 13 (1930), nr 114.
Homo Novus, Jesojmim hojz oder a tfise?, „Lubliner Sztyme” 1 (1928), nr 24.
Landau H. [Stupnicki Szaul Icchok], A bazuch in kinderhejm, „Lubliner Tugblat” 13 (1930), nr 100.
Neumanowicz [Najmanowicz] Naftali Herc, Lublin w Marcu 1883, „Izraelita” 18 (1883), nr 12, s. 94, za: Izraelita lubelski. Wybór pism i korespondencji z Lublina do warszawskiego tygodnika „Izraelita” z lat 1866–1906, red. Piotr Nazaruk, Lublin 2022.
Nisenbaum Jakub, Di dercijung in der ochrone, „Lubliner Tugblat” 13 (1930), nr 183.
W. B. [Warman Bolesław?], Lublin, 27 Marca [18]95 r., „Izraelita” 30 (1895), nr 14, s. 114, za: Izraelita lubelski. Wybór pism i korespondencji z Lublina do warszawskiego tygodnika „Izraelita” z lat 1866–1906, red. Piotr Nazaruk, Lublin 2022.
Życie żydowskie w świetle „Lubliner Tugblat”, [w:] Księga pamięci żydowskiego Lublina, wstęp, wybór i oprac. Adam Kopciowski, Lublin 2011.
Opracowania
Adamczyk Mieczysław, Prasa regionalna i jej wartości poznawcze, „Notatki Płockie” 36 (1991), nr 4.
Bilewicz-Kuźnia Barbara, Zabawa życiem dziecka – aplikacja teorii Froebla do praktyki przedszkolnej XXI wieku, „Forum Pedagogiczne” 8 (2018), nr 2.
Bobrowska-Nowak Wanda, Zarys dziejów wychowania przedszkolnego. Materiały pomocnicze dla zakładów kształcenia nauczycieli przedszkoli, Warszawa 1978.
Bołdyrew Aneta, Źródła do badań nad ochronkami jako instytucjami opiekuńczo-wychowawczymi w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku, „Studia Paedagogica Ignatiana” 19 (2016), nr 2.
Brodacka-Adamowicz Ewa, Opieka nad dzieckiem w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego, [w:] Rodzinne formy opieki zastępczej. Teoria i praktyka, red. Agnieszka Roguska, Małgorzata Danielak-Chomać, Beata Kulig, Warszawa–Siedlce 2011.
Chmielewski Jakub, Likwidacja getta w Lublinie (marzec–kwiecień 1942), „Studia Żydowskie” 4 (2014), nr 4.
Czajkowski Tomasz, Czasoprzestrzeń pamięci. Na tropach Krawieckiej 41, „Scriptores” 11 (2003), nr 2, z. 21.
Czajkowski Tomasz, Związek Kobiet Żydowskich i Ochronka–Przychodnia „Ognisko”, „Scriptores” 11 (2003), nr 2, z. 21.
Domańska Joanna, Dobroczynność względem sierot na ziemiach polskich do 1918 roku, „Biuletyn Historii Wychowania” 27 (2011).
Doroszewski Jerzy, Życie oświatowe społeczeństwa żydowskiego w Lublinie w latach 1918–1939, [w:] Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. Tadeusz Radzik, t. 1, Lublin 1995.
Gładysz Izabela, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Lublinie w latach 1918–1939, [w:] Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. Tadeusz Radzik, t. 1, Lublin 1995.
Jakubiak Krzysztof, Początki polskiej pedagogiki przedszkolnej, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 10 (2015), nr 4.
Kicińska Magdalena, Niestemplowe, [w:] Przecież ich nie zostawię. O żydowskich opiekunkach w czasie wojny, red. Magdalena Kicińska, Monika Sznajderman, Wołowiec 2018.
Klimowicz Teresa, Dobrzyńska Bela (Bajla), [w:] Sylwetki Żydów lubelskich. Leksykon, red. Adam Kopciowski, Andrzej Trzciński, Sławomir J. Żurek, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin 2019.
Kopciowski Adam, Stupnicki Szaul Icchok, [w:] Sylwetki Żydów lubelskich. Leksykon, red. Adam Kopciowski, Andrzej Trzciński, Sławomir J. Żurek, Monika Adamczyk-Garbowska, Lublin 2019.
Kopciowski Adam, Wos hert zich in der prowinc? Prasa żydowska na Lubelszczyźnie i jej największy dziennik „Lubliner Tugblat”, Lublin 2015.
Kuwałek Robert, Żydowska Gmina Wyznaniowa w Lublinie w latach 1821–1914. Funkcjonowanie instytucji samorządu religijnego i narodowościowego, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Zygmunta Mańkowskiego w Zakładzie Historii Najnowszej UMCS, Lublin 1999 (maszynopis).
Lewandowski Jan, Społeczność żydowska Lublina w czasie I wojny światowej, [w:] Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. Tadeusz Radzik, t. 1, Lublin 1995.
Pachuta-Madejska Bożenna, Pamięć o opiekunkach Ochronki w lubelskim getcie na podstawie dokumentów archiwalnych i relacji, praca licencjacka napisana pod kierunkiem dr hab. Marty Kubiszyn, UMCS, Lublin 2022 (maszynopis).
Partyka Wiesław, Ochronki w Królestwie Polskim w świetle akt Rady Głównej Opiekuńczej (1832–1870), „Roczniki Pedagogiczne” 13 [49] (2021), nr 1.
Raczkowska Jadwiga, Dom dziecka, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. Wojciech Pomykało, Warszawa 1997.
Radzik Tadeusz, Lubelska dzielnica zamknięta, Lublin 1999.
Radzik Tadeusz, W okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, [w:] Lublin. Dzieje miasta, t. 2: XIX i XX wiek, red. Tadeusz Radzik, Wiesław Śladkowski, Grzegorz Wójcikowski, Włodzimierz Wójcikowski, Lublin 2000.
Sandler Bella, System Froebla w Galicji, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2 (1959), nr 2.
Sprawozdanie Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Lublinie za rok 1938, tłum. Monika Adamczyk-Garbowska, [w:] Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. Tadeusz Radzik, t. 2, Lublin 1998.
Surdacki Marian, Działalność charytatywna zakonów żeńskich w Polsce nowożytnej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 103 (2015).
Surdacki Marian, Szpitale w służbie dawnego społeczeństwa polskiego. Próba typologizacji, „Medycyna Nowożytna” 23 (2017), nr 1.
Walasek Stefania, Przedszkola żydowskie na terenie lwowskiego i wileńskiego Kuratorium Okręgu Szkolnego w latach Drugiej Rzeczypospolitej, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” 2 (2014), nr 2.
Weryho[-Radziwiłłowiczowa] Maria, Strzemeska Justyna, Wychowanie przedszkolne. Podręcznik dla wychowawców, Warszawa 1895.
Wilgocka-Okoń Barbara, Przedszkole, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. Wojciech Pomykało, Warszawa 1993.
Wróblewska Urszula, Wychowanie przedszkolne w Drugiej Rzeczypospolitej. Między teorią, praktyką i niedocenionym dziedzictwem pedagogicznym, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika” 41 (2021), nr 1.
Informacje: Studia Judaica, 2024, Nr 1 (53), s. 53 - 76
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
“To Save the Children”: A Nursery Run by the Lublin Branch of the Association of Jewish Women as Portrayed in Lublin Yiddish Press from the Interwar Period
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin
Publikacja: 31.07.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 184
Liczba pobrań: 143