FAQ

„Quo vadis?” Dwa kazania Sebastiana Piskorskiego z okazji święceń kapłańskich, obłóczyn i profesji zakonnej potomków Franciszka Szembeka – struktura i problematyka

Data publikacji: 12.2021

Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2021, 2 (25) 2021, s. 15 - 34

https://doi.org/10.4467/24497363RPLJ.21.002.14625

Autorzy

Michał Kuran
Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0002-0378-2453 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

„Quo vadis?” Dwa kazania Sebastiana Piskorskiego z okazji święceń kapłańskich, obłóczyn i profesji zakonnej potomków Franciszka Szembeka – struktura i problematyka

Abstrakt

“Quo vadis?” Two sermons by Rev. Sebastian Piskorski on the occasion of ordination, vesture and taking vows of Franciszek Szembek’s children – the structure and main issues

This study is devoted to two sermons by Rev. Sebastian Piskorski delivered during the ceremonies of the first mass of Michał Szembek and taking the veil and religious vows by Teresa Franciszka Szembekówna, Nun of the Visitation – both children of Franciszek Szembek. The paper analyzes the roles of particular elements of the sermons in creating a persuasive message whose aim is to accompany the young in their rites of passage. The preacher shows them what the way they have chosen will look like. He makes them realize the significance of the mission they undertake as well as possible difficulties; he introduces them into the special nature of the clergy, showing them what they give up and what they let themselves in for. Those deliberations, referring to the motifs of mystical meal and mystical way, are supposed to assist them in making a free and conscious decision. What is remarkable is the exceptional skill of the preacher, who has based his discussion on Gospel pericopes devoted to certain days of the liturgical calendar. The invention base for the sermons is the Bible and the writings of the Church Fathers. What is also important is estate-related factors: the significance and consequences of the vows taken and the mission Michał and Teresa Franciszka are to undertake once they become part of the clergy. Time showed that it was particularly Teresa Szembekówna that fulfilled her task, as a promoter of the worship of the Heart of Jesus in Poland; her zeal contributed to Pope Clement XIII sanctioning the worship.

Keywords: Sebastian Piskorski, Franciszek Szembek, Michał Szembek, Teresa Szembekówna, sermon at taking religious vows, sermon at First Mass

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła
Św. Augustyn, De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej, wstęp i koment. J. Sulowski, Warszawa 1989.
Św. Augustyn, Wyznania, tłum. S. Stabryła, Kraków 2020.
Aurelius Augustinus, De Sancta Virginitate, Salisburgi 1845.
Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r., transkrypcja typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy ks. J. Frankowski, wyd. 3, Warszawa 2000.
De virginitate opuscula sanctorum doctorum Ambrosii, Hieronymi et Augustini, apud Paulum Manutium, Aldi F., Romae 1562.
Dicta. Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów, powiedzeńz indeksem osobowym i tematycznym, zebrał, oprac. i zred. C. Michalunio, Kraków 2005.
S. Piskorski, Basilicus iactus in primi lapidis positione…, Cracoviae 1666. S. Piskorski, Quo vadis albo Kazanie przy profesyjej ślubów zakonnych Wielmożnej Jej Mości Panny
Teresy z Słupowa Szembekówny, kasztelanki sanockiej, a teraz Wielebnej w Chrystusie Panu siostry Franciszki, w konwencie W[ielebnych] Panien Zakonnych Nawiedzenia Najświętszej Matki Boskiej przy Krakowie. W niedzielęczwartąpo Wielkiejnocy, Kraków 1686.
S. Piskorski, Wesołe uraczenie Chrystusa. Sztuka ryby pieczonej i plastr miodu. PierwsząofiarąPańskąW[ielebnego] J[ego] M[ości] Ks[iędza] Michała z Słupowa Szembeka, kanonika przemyskiego, i przyjęciem habitu zakonnego W[ielmożnej] Jej M[o]ści Panny Teresy z Słupowa Szembekówny, kasztelan[iców] sanockich w klasztorze W[ielebnych] Panien Zakonnych Nawiedzenia Naświętszej Matki Boskiej przy Krakowie w dzieńwtorkowy wielkanocny…, Kraków 1686.
Postylla polska, to jest lekcyje, epistoły i ewanjelije przez cały rok, Kraków 1577.
Publius Vergilius Maro, Aeneidos, lib. I, dostępne online: https://www.thelatinlibrary.com/vergil/aen1.shtml [dostęp: 15 V 2021].
Publiusz Wergiliusz Maro, Eneida, tłum. T. Karyłowski, oprac. S. Stabryła, wyd. 3, Wrocław 1981.
S. Twardowski, Władysław IV, król polski i szwedzki, wyd. R. Krzywy, Warszawa 2012 („Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 40).
Opracowania
W. Baczkowska, Piskorski Sebastian Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 26, Wrocław 1981, s. 559.
M. Borkowska, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 2: Polska Centralna i Południowa, Warszawa 2005.
Bractwo Kapłańskie Świętego Piotra. Duszpasterstwo wiernych Liturgii Łacińskiej. Polska, dostępne online: https://www.fssp.pl/articles/574 [dostęp: 10 V 2021].
Catholic-hierarchy.org, Bishop Mikołaj Oborski †, http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bobors.html [dostęp: 14 V 2021].
J. Daranowska-Łukaszewska, Szembekówna Teresa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 48, Warszawa–Kraków 2012–2013, s. 126.
K. Estreicher, Bibliografia polska, t. 24, Kraków 1912, s. 319–328.
R. Grześkowiak, J. Niedźwiedź, Nieznane polskie subskrypcje do emblematów religijnych Ottona van Veen i Hermana Hugona. Przyczynek do funkcjonowania zachodniej grafiki religijnej w kulturze staropolskiej, „Terminus” 2012, z. 1, s. 47–68.
J. Gwioździk, Kultura pisma i książki w żeńskich klasztorach dawnej Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Katowice 2015.
Hasło: Oborski Mikołaj, [w:] Encyklopedia Krakowa, red. A.H. Stachowski, Warszawa–Kraków 2000, s. 680.
K. Kaczor-Scheitler, „Wieniec białoczerwony lilijowy…”. Staropolskie epitalamium nabożne Stanisława Teodora Piotrkowczyka, [w:] „Fons omnis honesti”. O literaturze w służbie wartości: tradycja antyczna, kultura ziemiańska, encyklopedyzm i komunikacja. Studia ofiarowane Profesor Marii Wichowej w 70. rocznicęurodzin i 45. rocznicępracy naukowej i dydaktycznej, red. M. Kuran, Łódź2020 („Analecta Literackie i Językowe”, t. 14), s. 181–197.
A. Kozak, Związki literacko-obrazowe w utworze S. Piskorskiego „Flores Vitae B. Salomeae”, [w:] Słowo i obraz. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Nieborów, 29 września – 1 października 1977 r., red. A. Morawińska, Warszawa 1982, s. 115–128.
R. Krzywy, Pestańskie róże i równe szczęście. Rozważania na temat objaśnieńdo tekstu staropolskiego, „Terminus” 2007, z. 2(17), s. 123–140.
M. Kuran, Drukowane oracje na obłóczyny i profesje zakonne dominikanek lwowskich w XVIII w. – adresatki, autorzy, walory literackie, funkcje społeczne i kulturowe, [w:] „Arma nostrae militiae”. Kultura książki i pisma Zakonu Kaznodziejskiego na ziemiach polskich, red. I. Pietrzkiewicz, M. Miławicki OP, Poznań2019 („Studia i Źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie”, t. 20), s. 313–334.
M. Kuran, Kazania upamiętniające przyjęcie święceńduchownych przez synów i córki szlachty związanej ze Wschową(wybrane przykłady z rodzin Gurowskich i Mycielskich), [w:] Rycerze – szlachta – ziemianie. Szlachetnie urodzeni na ziemi wschowskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim, red. P. Klint, M. Małkus, K. Szymańska, Wschowa–Leszno 2014, s. 315–332.
M. Kuran, Kazanie na mszy prymicyjnej Józefa Bernarda Gurowskiego opata przemęckiego – ku chwale rodu, w służbie ojczyźnie i Kościołowi, [w:] Reformacja i tolerancja. Jednośćw różnorodności? Współistnienie różnych wyznańna ziemi wschowskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim, red. M. Małkus, K. Szymańska, Wschowa–Leszno 2015, s. 319–336.
M. Kuran, Konwencja pożegnania osoby zmarłej z żywymi w staropolskich kazaniach pogrzebowych – model i jego modyfikacje, [w:] Dawna i współczesna kultura funeralna, red. I. Steczko, R. Dźwigoł, Kraków 2018 („Dialog z Tradycją”, t. 6), s. 325–354.
M. Kuran, Tryumf Taidy ogłoszony. O diariuszu obłóczyn u dominikanek lwowskich księżnej Teofili Wiśniowieckiej w 1753 roku, „Tematy i Konteksty” 2014, nr 4(9): Piśmiennictwo zakonne, s. 269–291.
M. Kurzej, „Generosa proles Almae Parentis Sarmaticae”. Ryciny alegoryczne w zbiorach stemmatów ku czci nowych doktorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, [w:] „Velis quod possis”. Studia z historii sztuki ofiarowane profesorowi Janowi Ostrowskiemu, red. A. Betlej et al., Kraków 2016, s. 303–309.
M. Kurzej, Ksiądz Sebastian Piskorski a sztuka i historia, [w:] Sztuka po Trydencie, red. K. Kuczman, ks. A. Witko, Kraków 2014, s. 415–428.
A. Link-Lenczowski, Szembek Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 48, Warszawa–Kraków 2012–2013, s. 115–122.
B. Natoński SJ, Piskorski Sebastian, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 3, Warszawa 1982, s. 373–374.
P. Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, przedm. H. Gulbinowicz, Warszawa 2000.
T. Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2: L–Ż, Olsztyn 1988.
J. Pasiecznik, Kościółi klasztor reformatów w Krakowie, Kraków 1978.
J. Pelc, Słowo i obraz na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002.
B. Puchalska-Dąbrowska, Potrydencki ideałżycia zakonnego na przykładzie staropolskich żywotów św. Teresy od Jezusa, „Rocznik Teologii Katolickiej” 2015, t. 14/1, s. 177–191.
Z. Ruta, Nauczyciele kolonii akademickich Uniwersytetu Krakowskiego w XVIII wieku, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie” 1968, z. 32: Prace Historycznoliterackie 4, s. 95–167.
M. Sokalski, Szembek Franciszek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 48, Warszawa–Kraków 2012–2013, s. 45.
B. Szady, Prałatury i kanonie Kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie w II połowie XVIII wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2006, t. 86, s. 331–354.
M. Trębska, „Odważna Judyt” i mężna „w Bogu Amazonka”, czyli o walce duchowej w staropolskich oracjach obłóczynowych, [w:] Wojny, bitwy, potyczki w kulturze staropolskiej, red. W. Pawlak, M. Piskała, Warszawa 2011, s. 373–386.
M. Trębska, Świeckie mowy obłóczynowe a ceremoniały zakonne w XVII wieku, „Napis” 2010, t. 1 (16), s. 123–137.
H. Wojtyska, Potrydenckie przemiany w koncepcji żeńskiego życia zakonnego, „Studia Warmińskie” 2001, t. 38, s. 179–184.

Informacje

Informacje: Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2021, 2 (25) 2021, s. 15 - 34

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

„Quo vadis?” Dwa kazania Sebastiana Piskorskiego z okazji święceń kapłańskich, obłóczyn i profesji zakonnej potomków Franciszka Szembeka – struktura i problematyka

Angielski:

“Quo vadis?” Two sermons by Rev. Sebastian Piskorski on the occasion of ordination, vesture and taking vows of Franciszek Szembek’s children – the structure and main issues

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-0378-2453

Michał Kuran
Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0002-0378-2453 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź

Publikacja: 12.2021

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC-BY-NC-SA  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Michał Kuran (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski