Przekład i kontemplacja. Prace literackie Elżbiety z Potockich Szczuczyny
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 31.12.2024
Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 227 - 240
https://doi.org/10.4467/24497363RPLJ.24.017.20543Autorzy
Przekład i kontemplacja. Prace literackie Elżbiety z Potockich Szczuczyny
This article presents an overview of the person and translation work of Elżbieta née Potocka Szczuczyna (ca. 1700–1766), previously known only for her translation of Jean Crasset’s La douce et sainte mort. Through closer research, it was possible to reconstruct her biography and determine that during her widowhood she also translated three other extensive works, including Henri-Marie Boudon’s Les saintes voies de la Croix, Jerome Gonnelieu’s De la présence de Dieu qui renferme tous les principes de la vie intérieure, as well as Thomas de Andrada’s Os trabalhos de Jesus. Additionally, Szczuczyna edited the sermons of two of her confessors (Jakub Filipowicz and Kasper Balsam) and wrote her own spiritual journal, fragments of which can be found in the biography written by the Jesuit Józef Płochocki on the occasion of her death anniversary. As can be seen from Szczuczyna’s literary interests, she was greatly influenced by the French school of spirituality and the Jesuit confessors. Her literary activities are particularly noteworthy as an example of women’s active participation in the Jesuit apostolate in Poland-Lithuania.
Andrada Th. de, Boleści Pana naszego Jezusa Chrystusa przez W[ielebnego] O[jca] Tomasza od Pana Jezusa zakonu pustelników ś[w.] Augustyna językiem portugalskim opisane, potym francuskim językiem przez ks. Alleaume S.J. przetłomaczone. Teraz na polski język przełożone, [tłum. E. Szczuczyna], cz. 1–3, Drukarnia Collegium SJ, Poznań 1761–1764.
Boudon H.-M., Bóg a nic innego, albo Złoty związek dusz nabożnych uczyniony na to, aby przy Bogu tylko i jego samego Boskich interesach szczególnie stawały, tłum. W. Tylkowski, Drukarnia Collegium SJ, Poznań 1698.
Boudon H.-M., Święte drogi krzyża, gdzie rzecz jest o wielu utrapieniach wewnętrznych i powierzchownych, i o sposobach, któremi je po chrześcijańsku znosić trzeba, […] w francuskim języku ukazane. Teraz od osoby w tych święt[ych] krzyża drogach kochającej się w rodowitym języku odkryte, [tłum. E. Szczuczyna], Drukarnia Collegium SJ, Poznań 1760.
Crasset J., Przygotowanie do śmierci, tłum. W. Tylkowski, Drukarnia Collegium Scholarum Piarum, Warszawa 1693.
Crasset J., Słodka i święta śmierć, [tłum. E. Szczuczyna], Drukarnia Collegium SJ, Lwów 1741.
Crasset J., Uwagi chrześcijańskie albo rozmyślania krótkie. Na wszytkie dni roku i święta uroczyste. Dla pożytku dusz krwią Chrystusową odkupionych. Na wygnaniu w Dreźnie przetłumaczone, cz. 1–2, [tłum. Anonim], Drukarnia Collegium SJ, Braniewo 1707–1708.
Crasset J., Zabawy nabożne koło Najświętszego Sakramentu, [tłum. Aleksandra Lanckorońska], Drukarnia Józefa Golczewskiego, Lwów 1749.
Echo nieśmiertelnych żalów na szczukowskich górach smutno jęczące, przy publicznym pogrzebie nieśmiertelnej pamięci […] Marcina Szczuki, starosty wąwolnickiego, wiekszańskiego, usłyszane a […] pani Elżbiecie z Potockich Szczuczyny […] od fundatorskiego szczuczyńskiego Collegium Schol[arum] Piaru[m] żałosnym piórem doniesione, Drukarnia Scholarum Piarum, Warszawa 1728.
Filipowicz J., Kazania na niedziele całego roku, Drukarnia Collegium SJ, Lwów 1725.
Filipowicz J., Kazania na święta całego roku, Drukarnia Collegium SJ, Lwów 1723.
Gonnelieu J., O obecności Boskiej, która zamyka w sobie początki życia wnętrznego […] dla wielkiego w duszach pożytku i łatwiejszego ćwiczenia się w cnotach a uchronienia się wszelkiej niedoskonałości przez ustawiczną pamięć na obecność Boską z francuskiego na polski język przetłumaczona, [tłum. E. Szczuczyna], Drukarnia Akademicka, Kraków 1761.
Janocki J.D., Polonia litterata nostri temporis, t. 1, Drukarnia Johanna Jacoba Korna, Wrocław 1750.
Płochocki J., Żałobna pochwała na roczną i wieczną pamiątkę […] pani Elżbiety z Potockich Szczuczyny, starościny wiekszniańskiej, dnia 27 stycznia roku 1766 zmarłej, Drukarnia Collegium SJ, Poznań 1767.
Alonso C., Thomas de Jésus (de Andrade), [w:] Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, red. M. Viller et al., t. 15, Paris 1991, szp. 830–834.
Bell A.F.G, A Portuguese Mystic: Frei Thomé de Jesus, „Hispanic Review” 1933, t. 1, nr 1, s. 50–54.
Bilinkoff J., The Many „Lives” of Pedro de Ribadeneyra, „Renaissance Quarterly” 1999, t. 52, nr 1, s. 180–196.
Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 3: Wielkie Księstwo Litewskie i Ziemie Ruskie Korony Polskiej, Warszawa 2008.
Broomhall S., Devoted Politics: Jesuits and Elite Catholic Women at the Later Sixteenth- -Century Valois Court, „Journal of Jesuit Studies” 2015, t. 2, nr 4, s. 586–605.
Derville A., Gonnelieu, Jerome, [w:] Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, red. M. Viller et al., t. 6, Paris 1965–1967, szp. 580–583.
Dębska K., Foremothers: First Women Translators in Poland, „Studia Filologiczne UJK” 2016, t. 29, nr 2, s. 163–172.
Dębska K., O niewidoczności tłumacza raz jeszcze. Na przykładzie tłumaczek w Polsce 1697–1763, „Przekładaniec” 2018, nr 36, s. 60–81.
Dębska K., „O powszechną płci naszej chwałę”: Tłumaczki epoki stanisławowskiej, „Między Oryginałem a Przekładem” 2019, t. 25, nr 2, s. 37–58.
Dębska K., Polskie tłumaczki literackie XIX wieku, Warszawa 2023.
Dudziński T. et al., Tajemnice szczuczyńskich krypt, t. 3, Grajewo – Toruń 2015.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 14, Kraków 1896.
Górczyk W.J., Maria Cecylia Krasińska – wizytka warszawska. Działalność translatorska i wydawnicza klasztoru wizytek warszawskich w drugiej połowie XVII wieku, [w:] Herstoria. Autorki i bohaterki tekstów kultury, red. J. Getka, I. Krycka-Michnowska, Warszawa 2022, s. 79–110.
Gwioździk J., Biblioteka panien benedyktynek łacińskich we Lwowie (XVI–XVIII wiek), Katowice 2001.
Heurtevent R., Boudon, Henri-Marie, [w:] Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, red. M. Viller et al., t. 1, Paris 1932, szp. 1887–1893.
Hufton O., The Prospect Before Her: A History of Women in Western Europe, t. 1: 1500–1800, London 1995.
Hufton O., The Widow’s Mite and Other Strategies: Funding the Catholic Reformation „The Prothero Lecture”, „Transactions of the Royal Historical Society” 1998, t. 8, s. 117–137.
Łukaszewicz J., Marianna Maliszewska i jej „Sejm walny cyterski” z Francesca Algarottiego, „Przekładaniec” 2011, nr 24, s. 34–49.
Olphe-Galliard M., Crasset, Jean, [w:] Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, red. M. Viller et al., t. 2, cz. 2, Paris 1953, szp. 2511–2520.
Popiołek B., Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich, Warszawa 2020.
Popiołek B., Kobieta zaradna. Konstancja Marianna z Potockich Szczukowa, podkanclerzyna litewska, [w:] Słynne kobiety w Rzeczypospolitej XVIII wieku, red. M. Górska, A. Roćko, Warszawa 2017, s. 21–40.
Siemion J., Kościół pw. Imienia Najświętszej Maryi Panny – perła baroku polskiego w Szczuczynie, Szczuczyn 2019.
Sowiński J., O uczonych Polkach, Warszawa 1821.
Informacje: Rocznik Przemyski. Literatura i Język, 2024, 2 (28) 2024, s. 227 - 240
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Publikacja: 31.12.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC-BY-NC-SA
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Mirosława Hanusiewicz-Lavallee – p rofesor i k ierownik K atedry H istorii Literatury Staropolskiej KUL, członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności, autorka licznych prac poświęconych barokowej poezji religijnej i miłosnej oraz komparatystycznym kontekstom literatury dawnej, w tym monografii Świat podzielony. O poezji Sebastiana Grabowieckiego (1994), Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku (1998), Pięć stopni miłości. O wyobraźni erotycznej w polskiej poezji barokowej (2004), W stronę Albionu. Studia z dziejów polsko-brytyjskich związków literackich w dobie wczesnonowożytnej (2017), The Call of Albion: Protestants, Jesuits, and British Literature in Poland-Lithuania, 1567–1775 (2023). Obecnie kieruje zespołowym projektem NPRH Jezuicka kultura przekładu w Pierwszej Rzeczypospolitej, 1564–1820.
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 13
Liczba pobrań: 8