Stanisław Majerski i jego wkład w likwidację zniszczeń spowodowanych Wielką Wojną na terenie Galicji

Bartosz  Podubny

Stanisław Majerski i jego wkład w likwidację zniszczeń spowodowanych Wielką Wojną na terenie Galicji

Data publikacji: 12.2021

Rocznik Przemyski. Historia, 2021, 1 (26) 2021, s. 147 - 178

https://doi.org/10.4467/24497347RPH.21.006.14729

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Stanisław Majerski i jego wkład w likwidację zniszczeń spowodowanych Wielką Wojną na terenie Galicji

Abstrakt

Stanisław Majerski and his contribution to removing First World War destruction in Galicia

The author presents the so far unexplored scope of work of the architect from Przemyśl, Stanisław Majerski (1872–1926) regarding his employment at the National Headquarters for Economic Reconstruction of Galicia, branch in Przemyśl, during the First World War. The 1914–1915 warfare caused enormous destruction in Galicia, particularly in the Przemyśl region; after the hostilities had ceased, estimation of the losses and reconstruction began. Based on the materials from the National Archive in Kraków the article outlines Majerski’s work at the construction branch in Przemyśl. Majerski’s work on the reconstruction of destroyed churches in Gorlice, Nisko, Stara Sól, Tamanowice and Żurawica is discussed as well.

Keywords: Stanisław Majerski, Stanisław Pollak, First World War, reconstruction, Gorlice, Nisko, Stara Sól, Tamanowice, Żurawica

Słowa kluczowe

I wojna światowa, odbudowa, Gorlice, Nisko, Stara Sól, Tamanowice, Żurawica, Stanisław Majerski, Stanisław Pollak

First World War, reconstruction, Gorlice, Nisko, Stara Sól, Tamanowice, Żurawica, Stanisław Majerski, Stanisław Pollak

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła archiwalne:

Archiwum Archidiecezji Przemyskiej:

TPS 118/1 Nisko Fara, bpgn.

TDS II/1 Przemyski Zamiejski

TDS XXV/2 Rudnicki

Archiwum Narodowe w Krakowie:

C.K. Namiestnictwo Centrala Krajowa dla gospodarczej odbudowy Galicji we Lwowie, sygn. 31, 33, 34, 60

Wydział Rewindykacyjny na b. zabór austriacki w Krakowie, sygn. 13, 18, 41

Archiwum Państwowe w Przemyślu:

Kapituła greckokatolicka, sygn. 284, S. Majerski, Pomysł na odbudowanie folwarku w Hruszawicach,

Archiwum Państwowe w Rzeszowie Oddział w Sanoku:

Akta miasta Gorlice, sygn. 1024, 1044

Archiwum autora:

Fotografia Stanisława Majerskiego w mundurze wojskowym (kopia ze zbiorów Stanisława Bruna Majerskiego, syna Stanisława Majerskiego)

Centralnyj Derżawnyj Istorycznyj Archiw Ukrainy m. Lwiw:

fond 616, opis 1, sprawa 98.

Lwiwska Naukowa Biblioteka Nacjonalnoj Akademii Nauk Ukrajiny im. W. Stefanyka:

fond 26 Urząd Konserwatorski Województwa Lwowskiego, rkps 51, cz. 2,

Muzeum Narodowe w Krakowie:

wykaz projektów J. Gałęzowskiego do kościoła i plebanii w Gorlicach

Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej:

S. Majerski, Plan odbudowy wieży w Żurawicy 1921 r. MP-PA-108

Narodowe Archiwum Cyfrowe:

Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji

sygn. 3/1/0/9/4307/1 Fotografia „Nisko. Kościół parafialny”

sygn. 3/1/0/9/1285/1 Pocztówka „Gorlice. Panorama miasta” (1915)

sygn. 3/1/0/9/1335/1 Fotografia „Gorlice. Zniszczony kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny”

sygn. 3/1/0/9/1335/2 Fotografia „Gorlice. Zniszczony kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny”

sygn. 3/1/0/9/1340/1 Fotografia „Gorlice. Zniszczony kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny”

sygn. 3/1/0/9/1341/1 Fotografia „Gorlice. Zniszczony kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny”

sygn. 3/1/0/8/3372/1 Fotografia „Most na Ropie w Gorlicach”

Österreichisches Staatsarchiv, Allgemeine Vervaltungsarchiv:

Kultus, Neuer Kultus, Signatur: AT-OeStA/AVA Kultus NK Kath Akten 621.1 (Pfarren in Galizien), Titel: Signatur 47: Go-Gw

Zbiory Dąbrowskich z Żołyni:

S. Majerski, Gorlice. Projekty

Źródła drukowane:

Sprawozdanie C.K. Namiestnictwa Centrali Krajowej dla Gospodarczej Odbudowy Galicji za czas od czerwca 1916 do lutego 1917, Kraków 1917.

Czasopisma:

„Czas” 1915

„Echo Przemyskie” 1916

„Głos Narodu” 1916

„Kronika Diecezji Przemyskiej” 1901, 1915–1917, 1919

„Kurier Lwowski” 1917

„Nowa Reforma” 1916

„Ziemia Przemyska” 1918–1919, 1921–1922, 1925–1926, 1928

Opracowania:

Album Inżynierów i Techników w Polsce, t. 1, cz. 1 Politechnika Lwowska. Rys historyczny, informacje, Lwów 1932.

J. A. Barański, J. Ogiński, Nisko na starych pocztówkach, Stalowa Wola 2012.

S. Bartmiński, Krasiczyn. Dzieje parafii i społeczności naszkicowane przez starego proboszcza, t. 1, Krasiczyn-Przemyśl 2010.

A. Betlej, Kościół parafialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa i kaplica grobowa Drohojowskich w Tamanowicach, [w:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red. J. K. Ostrowski, cz. 1 Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 7, Kraków 1999, s. 343-350.

B. Bylinowska, Droga św. Józefa. Sanktuarium i parafia Św. Józefa w Nisku, Sandomierz 2003

A. Dziadzio, M. Matniak, Namiestnictwo galicyjskie (1854–1914). Organizacja i zadania „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” R. 2018, nr 11 (1).

M. Florek, Zniszczenia okolic Niska i Rudnika nad Sanem w czasie Wielkiej Wojny 1914–1918, [w:] I wojna nad Sanem, red. A. Granaty, Stalowa Wola, 2014, s. 81-91.

A. Ćmiech, Gorlice dzieje miasta, Gorlice 2015.

K. Irzykowski, Brama zwycięstwa. (Ciąg dalszy) II. „Nowa Reforma”, R. 34, 1915, nr 436, s. 2.

T. Kargol, Odbudowa Galicji ze zniszczeń wojennych w latach 1914–1918, Kraków 2012

P. Krasny, Kościół parafialny p.w. Św. Michała Archanioła w Starej Soli, [w:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red. J. K. Ostrowski, cz. 1, t. 5, Kraków 1997, s. 249-259.

J. Kupczewska, Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara „Mój życiorys”, [w:] Święty Józef Sebastian Pelczar (1842–1924). Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego i biskup przemyski, red. A. Kubiś, J. Wołczański, Kraków 2005, „Studia do Dziejów Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego”, t. 17, s. 21-206.

A. Laskowski, Odkrywanie „ukrytego”. O witrażach gorlickiej fary, [w:] Witraże. Sztuka wciąż odkrywana, red. B. Fekecz- Tomaszewska, M. Ławicka, Kraków, Legnica 2020, s. 69-88.

Z. Lasocki, Powiat niżański po inwazji, „Nowa Reforma” R. 34, 1915, nr 420, s. 2.

B. Lejman, T. Torbus, Gorlice, [w:] Zabytki Sztuki w Polsce, Małopolska, red. W. Bałus i D. Popp, Warszawa 2016, s. 395.

K. Osiński, Ś. p. Stanisław Majerski „Ziemia Przemyska” R. 12, 1926, nr 8, s. 2.

B. Podubny, Majerski Ferdynand Gerard, [w:] Przemyski słownik biograficzny, t. 2, red. L. Fac, T. Pudłocki, A. Siciak, Przemyśl 2011, s. 66-74.

B. Podubny, Majerski Stanisław Kostka, [w:] Przemyski słownik biograficzny, t. 2, red. pod red. L. Fac, T. Pudłocki, A. Siciak, Przemyśl 2011, s. 74-82.

B. Podubny, Majerski Stanisław Kostka, [w:] Słownik biograficzny twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski południowo-wschodniej. Suplement, red. K. Szmyd, Rzeszów 2015, s. 91-93.

B. Podubny, Majerscy dla katedry przemyskiej. Historia restauracji katedry przemyskiej obrządku łacińskiego w kontekście działalności Ferdynanda i Stanisława Majerskich, Przemyśl 2020.

S. Pollak, Odbudowa wsi w powiecie przemyskim, „Odbudowa Kraju” R. 1, 1917, nr 5, s. 423-428.

K. Ruszała, Wielka Wojna w małym mieście. Gorlice w latach 1914–1918, Kraków 2015.

E. Sawula, Historia budowy oraz wyposażenia wnętrza kościoła parafialnego p.w. Niepokalanego poczęcia NMP w Żurawicy, [w:] Dzieje Żurawicy. Studia i materiały, t. 1, red. L. Fac, Żurawica 2010, s. 105-126.

S. Stępień, Przedmowa, [w:] H. z Seifertów Jabłońska, Dziennik z oblężonego Przemyśla (1914–1915), oprac. S. Stępień, Przemyśl 2017, s. 7-68.

T. Sudoł, Działania wojenne na ziemi rudnickiej i niżańskiej w czasie I wojny światowej, [w:] I wojna nad Sanem, red. A. Granaty, Stalowa Wola 2014, s. 67-80.

T. Szydłowski Die verheerungen des krieges an kunstdenkmälern in Galizen „Mitteilungen der K.K. Zentral-Kommission zur Erforschung und Erhaltung der Kunst- und Historischen Denkmale”, Band 14, 1915, nr 10-11, s. 217-224.

T. Szydłowski, Ruiny Polski: opis szkód wyrządzonych przez wojnę w dziedzinie zabytków sztuki na ziemiach Małopolski i Rusi Czerwonej z 227 rycinami i mapką orientacyjną, Warszawa, Kraków 1919.

A. Szczupak, Greckokatolicka diecezja przemyska w latach I wojny światowej, Kraków 2015.

Zobrazowanie działalności Krajowego Urzędu Odbudowy za czasów austryackich. Cz. ogólna., Lwów 1919.

J. Wilk, Kościół parafialny w Gorlicach, Gorlice 2000.

Strony internetowe:

B. Podubny, Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP w Gorlicach, [w:] Corpus Vitrearum Polska. Witraże z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokatolickich Metropolii Krakowskiej i Przemyskiej, http://cvp.baza-witrazy.uj.edu.pl/Detail/objects/1191 (dostęp: 23.03.2021)

Gorlice i okolice na starej pocztówce http://www.widokowki.gorlice.pl/ (m.in. pocztówki „Gorlice.Ratusz i C.K.Poczta” (ok. 1900); „Gorlice. Kościół parafialny” (ok. 1930).

Informacje

Informacje: Rocznik Przemyski. Historia, 2021, 1 (26) 2021, s. 147 - 178

DOI: https://doi.org/10.4467/24497347RPH.21.006.14729

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Stanisław Majerski i jego wkład w likwidację zniszczeń spowodowanych Wielką Wojną na terenie Galicji

Angielski:

Stanisław Majerski and his contribution to removing First World War destruction in Galicia

Autorzy

Bartosz Podubny

https://orcid.org/0000-0002-9418-3842

Publikacja: 12.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC-BY-NC-SA

Udział procentowy autorów:

Bartosz Podubny (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 343

Liczba pobrań: 590

<p> Stanisław Majerski i jego wkład w likwidację zniszczeń spowodowanych Wielką Wojną na terenie Galicji</p>

Pobierz xml