Hydro-sztuka w Polsce z perspektywy błękitnej humanistyki jako tratwy ratunkowej wobec katastrofy ekologicznej

Ewelina  Jarosz

Hydro-sztuka w Polsce z perspektywy błękitnej humanistyki jako tratwy ratunkowej wobec katastrofy ekologicznej

Data publikacji: 30.06.2021

Przegląd Kulturoznawczy, 2021, Numer 2 (48) Błękitna humanistyka, s. 284 - 318

https://doi.org/10.4467/20843860PK.21.020.14077

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Hydro-sztuka w Polsce z perspektywy błękitnej humanistyki jako tratwy ratunkowej wobec katastrofy ekologicznej

Abstrakt

Hydro-art in Poland from the Perspective of the Blue Humanities as a Life Raft in the Face of Ecological Catastrophe

The aim of my article is to analyze the contemporary diversified notion of practices in the field of visual arts, performative arts, and artivism as related to the care of the aquatic ecosystems. I also intend to introduce the hydro-art in Poland as the category of the blue humanities – relatively recent branch of the new humanities, conceptualized in the Western academies and still little know in the Polish context of Central-Eastern Europe. I apply the navigating tools offered by the blue humanities are to argue for a visually non-obvious and discoursively experimental narrative, sensitive to the areas of ignorance and embarrassing truths hidden behind colors. The following examples of artistic or artivist projects form Poland are included to broaden the narrative of the blue humanities: Ewa Ciepielewska’s artistic and ethnographic drift on the Vistula River, the artistic residency FLOW/Przepływ; the hydrofeminist collectives such as Cecylia Malik and Sister Rives, and Bojka Diving Collective, the paintings of hydro-ecotopia by Małgorzata Wielek, and Justyna Górowska’s WetMeWild. The article also announces the transnational cooperation – the hydrofeminist artistic research project, Anti-Monument to a Shrimp, which I intend to implement together with Górowska, and the American ecosexual artists, Annie Sprinkle and Beth Stephens.

Słowa kluczowe

blue humanities, hydro-art, hydrofeminism, blue media, hydro-ecotopy, digital blue archeology, global water crisis, ecosexuality

Bibliografia

Pobierz bibliografię

„Format P. Magazyn humanistyczny” #7 2013, red. S. Cichocki, Fundacja BĘC Zmiana, Warszawa.

„Teksty Drugie” 2014, nr 5: Historia ratownicza, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Abeliovich R., Seroussi E. (eds.), Borderlines: Essays on Mapping and the Logic of Place, Sciendo, Warsaw 2019.

Adorno T., Przemysł kulturalny. Wybrane eseje o kulturze masowej, red. T. Maślanka, R. Wiśniewski, przeł. M. Bucholc, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2019.

Alaimo S., Introduction: Science Studies and the Blue Humanities, „Configurations” 2019, vol. 27, no. 4 (Fall).

Andrulewicz E., Kruk-Dowgiallo L., Osowiecki A., An Expert Judgement Approach to Designating Ecosystem Typology and Assessing the Health of the Gulf of Gdansk, „Managing the Baltic Sea: Coastline Reports 2” 2004.

Åsberg C., A Sea Change in Environmental Humanities, „Ecocene: Cappadocia Journal of Environmental Humanities” 2020, vol. 1, no. 1 (June).

Barclay S., The Ultimate Guide to Sea Monkeys, Street Saint Pubs 2002.

Bińczyk E., Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

Braverman I., Johnoson E.R. (eds.), Blue Legalities: The Life & Laws of the Sea, Duke University Press, Durham 2020.

Burnett D.G., The Sounding of the Whale: Science and Cetaceans in the Twentieth Century, University of Chicago Press, Chicago 2012.

Campagnolo K.M., Spiral Jetty Through the Camera’s Eye, „Archives of American Art Journal” 2008, vol. 47, no. 1/2.

Carson R., The Sea Around Us, Oxford University Press, Oxford 1951.

Ciepielewska E., Podróż ‘Damy z łasiczką’ flisem wiślanym, Wydawnictwo Volans, Kraków 2011.

Colman F., Affective Entropy: Art as Differential Form, „Angelaki: Journal of the Theoretical Humanities” 2006, vol. 11, no. 1 (April).

Czego nauczyła mnie ośmiornica, reż. P. Ehrlich, J. Reed, RPA, 2020.

de Grey A., Rossiter J., The Next Step: Exponential Life, BBVA-Open Mind, Bilbao, Spain 2017.

Earle S.A., The Ocean Is Blue: How Our Fate and the Ocean Are One, National Geographic, Washington, DC 2009.

El Gamal M.M., Respiration of ‘Artemia Franciscana’ Cultured under Different Salanities, „Animal Biology” 2011, no. 61.

Gillis J., The Blue Humanities: In Studying the Sea, We Are Returning to Our Beginnings, „Humanities” 2013, vol. 34, no. 3.

Gilroy P., The Black Atlantic Modernity and Double Consciousness, Harvard University Press, Cambridge, MA 2013.

Głowiński Z., Nowak J. (red.), Polska Czerwona Księga Zwierząt – Bezkręgowce, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, https://www.iop.krakow.pl/pckz/ opis5e74.html?id=244&je=pl.

Gumbs P.A., Undrowned: Black Feminist Lessons from Marine Mammals, AK Press, Chico, CA 2020.

Haraway D., Staying with a Trouble: Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, Durham 2016.

Innovative Bill Protects Whanganui River With Legal Personhood, 2017, New Zealand Parliament, https://www.parliament.nz/en/get-involved/features/innovative-bill-protects-whanganui-river-with-legal-personhood/.

Jarosz E., Mleczna droga w służbie społecznej, 2018, „Czas Kultury”, http://czaskultury.pl/ czytanki/mleczna-droga-w-sluzbie-spolecznej/.

Jarosz E., Spiral Jetty. Project of the Anti-Monument to a Shrimp, 2020, https://underwateractivism.com/spiral.

Juchacz O., Woda jest Tobą! Podcasty w ramach Malta Festiwal Poznań i programu Generator Malta 2021, https://open.spotify.com/show/6BqfNJYQYZwReZV4jYLUKy.

Jue M., Blue Media. Thinking Through Sea Waters, Duke University Press, Durham–London 2020.

Krauss R., Optyczna podświadomość, przeł. M. Bryl, „Artium Quaestiones” 2005, nr XVI.

Levy T.E., Schneider T., Propp W.H.C (eds.), Israel’s Exodus in Transdisciplinary Perspective: Text, Archeology, Culture, and Geoscience, Spring, Cham–New York 2015.

Łomniewski K., Mańkowski W., Zaleski J. (red.), Morze Bałtyckie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.

Markowska A., Bio-formy i burleska. „Wokół Biomorfizmu w sztuce XX wieku” Andrzeja Turowskiego recenzja książki, „Kalejdoskop Kultury” 2021, nr 1 (numer w przygotowaniu).

Markowska A., Komedia sublimacji. Granica współczesności a etos rzeczywistości w sztuce amerykańskiej, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2010.

Marzec A., Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021.

Mentz S., At the Bottom of Shakespeare’s Ocean, Continuum, New York 2009.

Mermaids Syrenki (Ewelina Jarosz, Zofia Nierodzińska), https://mermaidsyrenki.org/.

Morgan E., Pochodzenie kobiety, wstęp. M. Adamiak, przeł. M. Donicka-Kosut, Anadiomene, Warszawa 2007.

Morton T., Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence, Columbia University Press, New York 2016.

Nacher A., Media lokacyjne. Ukryte życie obrazów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.

Neimanis A., Hydrofeminizm, czyli stawanie się ciałem wodnym, przeł. S. Królak, „Dwutygodnik” 2020, nr 03, wyd. 277, https://www.dwutygodnik.com/artykul/8805-hydrofeminizm-czyli-stawanie-sie-cialem-wodnym.html.

Neimanis A., The Bodies of the Water: Posthuman Feminist Phenomenology, Bloomsbury Academic, London 2017.

Nowacki J., Jarosz E., The Hydrological and Hydrochemical Division of the Surface Waters in the Gulf of Gdańsk, „Oceanografia” 1998, no. 40 (3).

Nowak Shelton A., Learning from the Rivers: Toward a Relational View of the Anthropocene, „English Language Notes” 2019, no. 57 (1).

Polit P., Żwir w miejsce podmiotu. O wczesnych pracach Roberta Smithsona, „ER(R)GO. Teoria – Literatura – Kultura” 2020, nr 2 (5).

Reed J.J., In Pursuit of Social Justice at the Postmodern Turn: Intersectional Activism through the Lens of the Ecosexual Movement, The Graduate College The University of Nevada, Las Vegas 2019.

Rezerwat miasto, red. M. Niedośpiał, A. Rostkowska. Publikacja dostępna online: http://www. cecyliamalik.pl/rezerwatMiasto.html.

Robert Smithson: The Collected Writings, J. Flam (ed.), University of California Press, Berkeley–Los Angeles 1996.

Roorda E.P. (ed.), The Ocean Reader, Duke University Press, Durham–London 2020.

Rosenblum R., Modern Painting and the Northern Romantic Tradition: Friedrich to Rothko, Harper & Row, New York 1975.

Siostry Rzeki, reż. Cecylia Malik, Polska, 2021.

Sprinkle A., Stephens B., Klein J., Assuming the Ecosexual Position: The Earth as Lover, University of Minnesota Press, Minneapolis–London 2021.

Steinberg P., Peters K., Wet Ontologies, Fluid Spaces: Giving Depth to Volume through Oceanic Thinking, „Environment and Planning D: Society and Space” 2015, no. 33 (2).

Striking a Balance on Great Salt Lake, 2016, „Union Pacific”, https://www.up.com/aboutup/community/inside_track/causeway-6-14-2016?fbclid=IwAR2ecqEsiU3yQq6uLlLZnR4tlfTHqDQWXraA8QQ8-XNsA-GjQt3-0MMSztc.

The Baltic Sea: Media Project, https://ourbalticsea.com/2019-threats-hope.

Uroskie A.V., La Jetée En Spirale: Robert Smithson’s Stratigraphic Cinema, „Grey Room”, 2005, no. 19.

W dzikiej kochamy się Wiśle. Wywiad Karola Radziszewskiego, „Przekrój” 2020, nr 3570, https://przekroj.pl/kultura/w-dzikiej-kochamy-sie-wisle-karol-radziszewski.

Wielek-Mandrela M., http://www.wielekmandrela.pl/.

Winkiel L., Introduction, „English Language Notes” 2019, issue on Hydro-criticism, no. 57 (1).

Wolska A., Ciurlej A., Kowalik Sz., Wykorzystanie surowca naturalnego w wystroju wnętrza Gmachu Głównego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, „Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego” 2018, nr 472.

Z czystej przyjemności bycia razem. Z Ewą Ciepielewską rozmawia Zofia nierodzińska, „Magazyn RTV” #9, http://magazynrtv.com/wydanie-9/wywiady/z-czystej-radosci-i-przyjemnosci-bycia-razem/.

Żyjemy w ciele dzikiego zwierzęcia. Rozmowa z Garym Snyderem. Wywiad Jana Stejskala, „Dzikie Życie” 2008, nr 3/165, https://dzikiezycie.pl/archiwum/2008/marzec-2008/zyjemy-w-ciele-dzikiego-zwierzecia-rozmowa-z-garym-snyderem.

Informacje

Informacje: Przegląd Kulturoznawczy, 2021, Numer 2 (48) Błękitna humanistyka, s. 284 - 318

DOI: https://doi.org/10.4467/20843860PK.21.020.14077

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Hydro-sztuka w Polsce z perspektywy błękitnej humanistyki jako tratwy ratunkowej wobec katastrofy ekologicznej

Angielski:

Hydro-art in Poland from the Perspective of the Blue Humanities as a Life Raft in the Face of Ecological Catastrophe

Autorzy

Ewelina Jarosz

https://orcid.org/0000-0002-1964-4303

Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska

Publikacja: 30.06.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Ewelina Jarosz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1026

Liczba pobrań: 1203

<p> Hydro-sztuka w Polsce z perspektywy błękitnej humanistyki jako tratwy ratunkowej wobec katastrofy ekologicznej</p>

Pobierz xml