FAQ
Logo Uniwersyteti Jagiellońskiego w Krakowie

Marian Grużewski and the “Homocratic Movement” in the Archives of the Polish Communist Department of Security

Data publikacji: 31.05.2023

The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series, 2023, 17 (1/2023), s. 117 - 140

https://doi.org/10.4467/24506249PJ.23.008.19001

Autorzy

Tomasz Krok
Institute of National Remembrance, Poland
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Marian Grużewski and the “Homocratic Movement” in the Archives of the Polish Communist Department of Security

Abstrakt

This paper concerns Marian Grużewski (1885–1963), a spiritist painter, psychic medium and occultist associated with the Polish Metapsychic Society, who created homocracy, a socio-political movement based on occult and esoteric foundations, after the Second World War. The article discusses and analyses the most important features and standpoints of homocracy through materials (internal statutes and personal notes) confiscated by the Polish communist Security Service. The paper also describes a secret investigation against Grużewski and his supporters, which resulted in their arrest and conviction on charges of attempting to overthrow the People’s Republic of Poland.

Bibliografia

Archival resources

Archives of the Institute of National Remembrance in Warsaw (Archiwum Instytutu Pamię- ci Narodowej w Warszawie) The Ministry of Internal Affairs (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych)

AIPN (1951–1973). 00231/48, “Polskie Towarzystwo Teozoficzne”.

AIPN (1976–1989). 02042/726 vol 1. Akta personalne funkcjonariusza kpt. Wiesława: Jad- wiga Dobkowska.

AIPN (1949–1952). 00170/917 vol 1. Teczka pracy agenta informatora/tajnego współpracow- nika pseudonim “Stanisław Pielewski”: Jerzy Mieczysław Krasnowolski.

AIPN (1948–1955). 00170/917 vol 3. Teczka pracy agenta informatora/tajnego współpracown- ika pseudonim “Stanisław Pielewski”, “Stefan”: Jerzy Mieczysław Krasnowolski.

AIPN (1954–1990a). 01222/3048. Materiały dotyczące masonerii działającej pod nazwą “Ośrodek Homokratyczny”.

AIPN (1954–1990b). 01251/21. Tyborowski Ludwik. AIPN (1954–1990c). 01251/22. Krasnowolski Jerzy.

AIPN (1977). 0189/50. Charakterystyka organizacji: Tymczasowy Homarchiczno-Królewski Rząd Rzeczpospolitej Narodów Polskich.

AIPN (1952–1978). 0330/67 vol 1. Akta śledztwa w sprawie przekazywania za granicę wiado- mości stanowiących tajemnicę państwową przeciwko: Ewelina Karaś.

AIPN (1952). 1068/171 vol 1. Grużewski Marian i inni skazani za organizowanie na terenie Łodzi spotkań o charakterze antypaństwowym.

AIPN (1952–1957). 1068/171 vol 2. Grużewski Marian i inni skazani za organizowanie na terenie Łodzi spotkań o charakterze antypaństwowym.

 

Legal acts

Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r., Poz. 192. In Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 lipca 1946 r., no. 30.

Kodeks Karny Wojska Polskiego, Poz. 27. In Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 września 1944 r., no. 6.

 

Press materials and scholarly studies

Anon. 1935. “Bracia Grużewscy uniewinnieni”. Ilustrowana Republika 333, 3 December.

Anon. 1922. “Obrazy Grużewskiego”. Kresy. Pismo ilustrowane niezależne i bezpartyjne 10, 19 November.

Anon. 1935. “Sądowy epilog ‘państwa św. Ewangelii’”. Dzień Pomorski 282, 5 December.

Anon. 1936. “Światła i cienie. Państwo św. Ewangelji przed sądem”. Wolnomyśliciel Polski IX (7), 20 February.

Bombicki, Maciej Roman. 1994. Zbrodnie prawa. Wyroki sądów wojskowych w latach 1944–1954. Tom 2, Poznań: Polski Dom Wydawniczy Ławica.

Chajn, Leon. 1984. Polskie wolnomularstwo 1920–1938. Warszawa: Czytelnik.

Dietz, Sarah. 2015. British Entrepreneurship in Poland: A Case Study of Bradford Mills at Marki near Warsaw. Dorchester: Ashgate Publishing.

Grzybowski Przemysław. 1999. Opowieści spirytystyczne: mała historia spirytyzmu. Katowice: Kos.

Kotkowska (Hess), Karolina Maria. 2020. Polska myśl teozoficzna a idee światowego Towarzystwa Teozoficznego w latach 1905–1939. Krytyczna analiza wybranych wątków filozoficznych. PhD dyss. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Krok, Tomasz. 2015. “Działalność antymasońskiej komórki Episkopatu Polski w dokumentach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego”. Hermaion 4.

———. 2018. Antymasońska komórka Episkopatu Polski (1946–1952). Łomianki: Wydawnictwo LTW.

———. 2019. “Przypadek dezercji dowódcy oddziału radiotelegraficznego w I Korpusie Pol- skim w Rosji Zygmunta Włodzimierza Tarły-Mazińskiego”. Przegląd Historyczno-Wojskowy 2.

Łagosz, Zbigniew. 2017. Czesław Czyński. Czarny adept. Warszawa: Okultura.

Łukawska, Alicja. 2018. Duchy Kresów Wschodnich. Radzymin: Wydawnictwo Von Borowiecky.

Meller, Arkadiusz. 2013. “Myśl polityczna polskich synarchistów w okresie międzywojennym”. Pro Fide Rege et Lege 1 (71).

Mikołejko, Anna. 2013. “Anthropos w świecie Mariana Grużewskiego”. Hermaion 2.

Piotrowski, Paweł. 2008. “Służba Bezpieczeństwa w latach 1975–1990”. In Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza. Tom III. 1975–1990, Paweł Piotrowski (ed.). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Na- rodowi Polskiemu.

Podręczny rejestr handlowy. 1926. Łódź: Wydawnictwo Księgi Prawomocnych Podpisów Przemysłu, Handlu i Finansów.

Pytlas, Stefan. 1994. Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864–1914. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Rybka, Ryszard and Kamil Stepan. 2006. Rocznik oficerski, 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego.

Sieradzan, Przemysław and Monika Rzeczycka. 2019. “Błażej Włodarz – zapomniany Mistrz ze Złotokłosa”. In Polskie tradycje ezoteryczne 1890–1939, vol. 2, Formacje, ludzie, idee, Monika Rzeczycka, Izabela Trzcińska (eds.). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Sołowianiuk, Paulina. 2014. Jasnowidz w salonie, czyli spirytyzm i paranormalność w Polsce międzywojennej. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.

Stefański, Lech Emfazy. 2008. Ars Magica, czyli sztuka psychotroniki. Białystok: Studio Astropsychologii.

Szmurło, Prosper. 1925. “Seanse z p. M. Grużewskim”. Zagadnienia Metapsychiczne. Czasopismo Kwartalne Poświęcone Badaniom Nadnormalnych Objawów z Duchowych i Fizycznych Dziedzin Bytu” 7–8, December.

Tomasiewicz, Jarosław and Przemysław Sieradzan. 2019. “Włodzimierz Tarło-Maziński – ezoteryczny indywidualista”. In Polskie tradycje ezoteryczne 1890–1939, vol. 2, Formacje, ludzie, idee, Monika Rzeczycka, Izabela Trzcińska (eds.). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Tomaszewski, Patryk. 2006. “Działalność i ideologia Związku Synarchicznego w latach 1924–1939”. In Historia i Polityka, vol. IV, Hubert Stys (ed.). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Wawer Pola. 1993. Poza gettem i obozem. Warszawa: Volumen.

Informacje

Informacje: The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series, 2023, 17 (1/2023), s. 117 - 140

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Angielski:

Marian Grużewski and the “Homocratic Movement” in the Archives of the Polish Communist Department of Security

Polski:

Marian Grużewski and the “Homocratic Movement” in the Archives of the Polish Communist Department of Security

Autorzy

Institute of National Remembrance, Poland

Publikacja: 31.05.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Tomasz Krok (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski