Cywilizacja jako proces część 2: Kryzys idei
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTECywilizacja jako proces część 2: Kryzys idei
Data publikacji: 11.2022
The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series, 2022, 16 (2/2022), s. 27 - 46
https://doi.org/10.4467/24506249PJ.22.008.16831Autorzy
Cywilizacja jako proces część 2: Kryzys idei
Civilization as a Process: The Crisis of the Idea
The article presents the history of the notion of civilization at the stage of emerging civilizational pluralism. This presentation offers a critical reconstruction of civilizational essentialism, at least partially racist in character, which at the turn of the 20th century became the basic method for civilizational studies. In order to fully reveal the grounds upon which civilizational studies adopted “scientific” racism in the middle of the 19th century the text discusses the history of this research paradigm beginning from when the term “civilization” became prominent not only in moral but also historical and sociological analysis. On the one hand, this throws a clear light on the uncomfortable heritage of the discipline in terms of its mission to “civilize,” one that civilizational studies have faced until the present day. On the other, the article shows that the direction they chose in the times of social darwinism’s cultural triumph was not inevitable. In its shadow there have existed alternative civilizational studies with Norbert Elias as their early proponent. In order to develop them further one must not forget the history of the paradigm and hence this article is devoted to discovering the causes of the crisis in the colonial era of the Enlightenment idea of civilization, so important for Elias.
Arendt, Hannah. 2012. Korzenie totalitaryzmu, przeł. Mariola Szawiel, Daniel Grinberg. Warszawa: Łośgraf.
Bailey, Christian. 2015. „Germany: Redrawing of Civilizational Trajectories”. W Civilizing Emotions. Concepts in Nineteenth-Century Asia and Europe, Margrit Pernau, Helge Jordheim (eds.), 83‒103. Oxford: Oxford University Press.
Bowden, Brett. 2009. The Empire of Civilization. The Evolution of an Imperial Idea. Chicago‒London: Chicago University Press.
Chase, Allan. 1977. The Legacy of Malthus. The Social Costs of the New Scientific Racism. New York: Alfred A. Knopf.
Conklin, Alice L. 1997. A Mission to Civilize. The Republican Idea of Empire in France and West Africa. Stanford: Stanford University Press.
Durkheim, Émile. 2011. O podziale pracy społecznej, przeł. Krzysztof Wakar. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Działoszyński, Bartosz. 2018. Cywilizacja. Szkice z dziejów pojęcia w XVIII i XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Elias, Norbert. 2011. O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne, przeł. Tadeusz Zabłudowski, Kamil Markiewicz. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
Febvre, Lucien. 1973. „Civilisation: evolution of a word and a group of ideas”. W A New Kind of History from the Writings of Febvre, Peter Burke (ed.), trans. K. Folca, 219‒257. London: Routledge & Kegan Paul.
Fischer-Tiné, Harald i Michael Mann, eds. 2004. Colonialism as Civilizing Mission: Cultural Ideology in British India. London: Anthem Press.
Foucault, Michel. 2011. Narodziny biopolityki. Wykłady w Collège de France 1978‒1979, przeł. Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gong, Gerrit W. 1984. The Standard of Civilization in International Society. Oxford: Clarendon Press.
Guizot, François. 1842. Dzieje cywilizacyi europejskiéj od upadku Cesarstwa Rzymskiego zachodniego do rewolucyi francuzkiéj, przeł. Feliks Bentkowski. Warszawa: J. Dietrich.
Kant, Immanuel. 2005a. „Idea powszechnej historii w aspekcie kosmopolitycznym”. W Immanuel Kant, Rozprawy z filozofii historii, przeł. Tomasz Kupś et al., 31‒43. Kęty: Antyk.
———. 2005b. „Do wiecznego pokoju”. W Rozprawy z filozofii historii, przeł. Tomasz Kupś et al. Kęty: Antyk.
Kieniewicz, Jan. 1986. Od ekspansji do dominacji. Próba teorii kolonializmu. Warszawa: Czytelnik.
Mazlish, Bruce. 2005. Civilization and its Contents. Stanford: Stanford University Press.
Naranch, Bradley i Geoff Eley, eds. 2014. German Colonialism in a Global Age. Durham‒London: Duke University Press.
Olzacka, Elżbieta. 2016. Wojna a kultura. Nowożytna rewolucja militarna w Europie Zachodniej i Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pernau, Margrit. 2015. „Great Britain: The Creation of an Imperial Global Order”. W Civilizing Emotions. Concepts in Nineteenth-Century Asia and Europe, Margrit Pernau, Helga Jordheim (eds.), 45‒62. Oxford‒New York: Oxford University Press.
Pernau, Margrit i Helga Jordheim, eds. 2015. Civilizing Emotions. Concepts in Nineteenth-Century Asia and Europe. Oxford‒New York: Oxford University Press.
Rudolph, Susanne Hoeber. 2010. „Four Variants of Indian Civilization”. W Civilizations in World Politics. Plural and Pluralist Perspectives, Peter J. Katzenstein (ed.), 137‒157. London‒New York: Routledge.
Saada, Emmanuelle. 2015. „France: Sociability in the French Republic”. W Civilizing Emotions. Concepts in Nineteenth-Century Asia and Europe, Margrit Pernau, Helge Jordheim (eds.), 63‒82. Oxford: Oxford University Press.
Smith, Adam. 2007. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, przeł. Stefan Wolff, Oswald Einfeld, Zdzisław Sadowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Spengler, Oswald. 2001. Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii uniwersalnej. Skrót dokonany przez Helmuta Wernera, przeł. Józef Marzęcki. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Starobinski, Jean. 1993. „The Word Civilization”. W idem, Blessings in Disguise or, the Morality of Evil, trans. Arthur Goldhammer, 1‒35. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Suzuki, Shogo. 2009. Civilization and Empire. China and Japan’s Encounter with European International Society. London‒New York: Routledge.
Traverso, Enzo. 2011. Europejskie korzenie przemocy nazistowskiej, przeł. Agata Czarnacka, Warszawa: Książka i Prasa.
Tucker, William H. 1991. The Science and Politics of Racial Research. Urbana: University of Illinois Press.
Twells, Alison. 2009. The Civilizing Mission and the English Middle Class, 1792‒1850. The “Heathen” at Home and Overseas. Houndmills, Basingstoke‒New York: Palgrave Macmillan.
Tylor, Edward Burnett. 1896. Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologii, filozofii, wiary, mowy, sztuki i zwyczajów, przeł. Zofia Kowerska, oprac. Jan Karłowicz. Warszawa: Głos.
Tyrała, Radosław. 2005. O jeden takson za dużo. Rasa jako kategoria społecznie problematyczna. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Watt, Carey A. i Michael Mann, eds. 2011. Civilizing Missions in Colonial and Postcolonial South Asia: From Improvement to Development. London‒New York: Anthem Press.
Źródła internetowe
Web 01 – Adam Ferguson. 1782. An Essay on the History of Civil Society. Fifth Edition. London: T. Cadell. https://oll.libertyfund.org/title/ferguson-an-essay-on-the-history-of-civil-society. Dostęp: 20.02.2022.
Web 02 – Ebeling, Richard M. 2016. Economic Ideas: Adam Ferguson and Society as Spontaneous Order. https://www.fff.org/explore-freedom/article/economic-ideas-adam-ferguson-society-spontaneous-order/. Dostęp: 20.02.2022.
Web 03 ‒ Mill, John Stuart. 1836. Civilization. https://www.laits.utexas.edu/poltheory/jsmill/diss-disc/civilization/civilization.html. Dostęp: 20.02.2022.
Web 04 – Hund, Wulf D. Racism in White Sociology: from Adam Smith to Max Weber. https://www.academia.edu/9469753/Racism_in_White_Sociology_From_Adam_Smith_to_Max_Weber. Dostęp: 20.02.2022.
Web 05 ‒ Osterhammel, Jürgen. 2006. Europe, „the West” and the Civilizing Mission. The 2005 Annual Lecture. London: German Historical Institute. https://www.ghil.ac.uk/fileadmin/redaktion/dokumente/annual_lectures/AL_2005_Osterhammel.pdf. Dostęp: 20.02.2022.
Informacje: The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series, 2022, 16 (2/2022), s. 27 - 46
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Cywilizacja jako proces część 2: Kryzys idei
Civilization as a Process: The Crisis of the Idea
Katedra Porównawczych Studiów Cywilizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków
Publikacja: 11.2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski