FAQ

Ku transgraniczności przestrzeni religijnej. Projekty na polsko-niemieckim obszarze przygranicznym

Data publikacji: 2014

Peregrinus Cracoviensis, 2013, Numer 24 (4), s. 117 - 135

https://doi.org/10.4467/20833105PC.13.007.3225

Autorzy

Alexander Tölle
Polsko-Niemiecki Instytut Badawczy, Collegium Polonicum ul. Kościuszki 1 PL 69-100 Słubice
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Ku transgraniczności przestrzeni religijnej. Projekty na polsko-niemieckim obszarze przygranicznym

Abstrakt

Towards a religious cross-border space. Projects along the Polish-German border

The Polish-German borderland, located along the rivers Oder and Neisse, is an area characterized over the decades by two ethnic groups – though living side by side – at the same time separated from one another by a hermetically sealed border. The same was true in the area of religion, with the society on the East German side being predominantly Protestant and over the years increasingly secular, while on the Polish side, society was always Catholic. The fall of the Iron Curtain in 1989 meant the start of a cross-border integration process, which affected the socioeconomic, cultural, and religious spheres, the latter being often neglected in the field of border studies. There emerged places that had an impact on the new cross-border environment – sacred sites that gained additional cross-border functions, post-sacred sites that acquired new religious or non-religious cross-border functions, as well as new religious cross-border sites. Examples include the reconstruction of St. Mary’s Church in Chojnie as a place of ecumenical worship and Polish-German reconciliation, restoration of the Parish Church in Gubin as a landmark highlighting the symbolic center of the Polish-German city of Guben-Gubin as well as its region, conversion of the Church of Peace in Frankfurt-upon-Oder into a ” European Ecumenical Center ”, establishment of a new Catholic Student Center as a Polish-German joint venture in a former municipal bathhouse in Słubice, and the rediscovery of the historic Way of St. James in the Polish-German borderland. An analysis of such projects gives evidence to the claim that a religious cross-border space is emerging in the Polish-German borderland, a geographic space that reflects values such as reconciliation and understanding between Poles and Germans following the horrors of World War II, a feeling of solidarity and belongingness between residents on both sides of the border, tolerance, and ecumenism.

Bibliografia

Bielinis-Kopeć B., Burzliwe losy zabytków sakralnych na Ziemiach Odzyskanych w powojennej Polsce przykładem wpływu polityki na „ trudne ” dziedzictwo kulturowe, [ w : ] Fundacja „ Fara Gubińska – Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich ”  ( red. ), Ruiny zabytków sakralnych – ochrona i adaptacja do nowych funkcji. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Gubin 6 – 8. listopada 2008, Gubin.

Bremer T., 2006, Kulturelle Prägung und kulturelle Grenzen im neuen Europa [ Kulturowe piętno i kulturowe granice w nowej Europie ], „ Una Sancta ”, z. 1 ( tłumaczenie na język polski przez autora ).

Froese P., Pfaff S., 2009, Religious Oddities : Explaining the Divergent Religious Markets of Poland and East Germany, [ w : ] G. Pickel, O. Müller ( red. ), Church and Religion in Contemporary Europe. Results from Empirical and Comparative Research, VS, Wiesbaden ( tłumaczenie na język polski przez autora ).

Garand M., Kowala-Stamm K., 2003, Percepcja przestrzenna granicy i obszaru przygraniczego na przykładzie Słubfurtu, [ w : ] B. Breysach, A. Paszek, A. Tölle ( red. ), Grenze – Granica. Prace interdyscyplinarne o podobieństwach, barierach i horyzontach myślowych z perspektywy polsko-niemieckiej, Logos, Berlin.

Göpfert M., 1998, Welchen Gott haben wir in die Räume der Stadt eingeschrieben ? Religion und Stadtentwicklung [ Którego Boga wpisaliśmy w przestrzenie miasta ? Religia i rozwój miast ], [ w : ] H. W. Dannowski, G. Gross, W. Grünberg ( red. ), Gott in der Stadt. Analysen – Konkretionen – Träume, EB-Verlag, Hamburg.

Grajewski A., 2003, Kościół katolicki w Polsce i N R D. Podobieństwa i różnice, [ w : ] B. Kerski, A. Kotula, K. Wóycicki ( red. ), Przyjaźń nakazana? Stosunki między N R D i Polską w latach 1949 – 1990, Instytut Niemiec i Europy Północnej w Szczecinie, Szczecin.

Hainz M., 2008, Die religiöse Landschaft in Deutschland. Zwischen schrumpfender Kirchlichkeit und spirituellen Neuaufbrüchen [ Krajobraz religijny w Niemczech. Między kurczącą się kościelnością a nowymi duchowymi inicjatywami ], „ Stimmen der Zeit ”, z. 6.

Hawrysz M., Zavaree S., 2008, Jakobswege östlich und westlich der Oder. Auf den Spuren der mittelalterlichen Pilger in der Woiwodschaft Lebuser Land [ Szlaki św. Jakuba na wschód i zachód od Odry. Śladami średniowiecznych pielgrzymów w województwie lubuskim ], [ w : ] B. Vogenbeck, J. Tomann, M. Abraham-Diefenbach ( red. ),Terra Transoderana. Zwischen Neumark und Ziemia Lubuska, be.bra, Berlin.

Heimeshoff J., 2008, Die Bedeutung der Kirchengebäude für die Stadt [ Znaczenie budynków kościelnych dla miasta ], „ Die Alte Stadt ”, z. 3.

Hengelhaupt U., 2008, Dziedzictwo kultury a poczucie tożsamości na Śródkowym Nadodrzu i w dolnym biegu Odry, [ w : ] K. Schlögel, B. Halicka ( red. ), Odra-Oder. Panorama europejskiej rzeki, Wydawnictwo Instytutowe IES, Skórzyn.

Hoffmann-Tauschwitz M. et al., 2006, Kirchen – Häuser Gottes für die Menschen. Einladung zum lebendigen Gebrauch von Kirchengebäuden [ Kościoły – domy Boga dla ludzi. Zaproszenie do aktywnego użytkowania budowli kościelnych ], Evangelische Kirche Berlin-Brandenburg-schlesische Oberlausitz, Berlin.

Hoheisel K., 1985, Geographische Umwelt und Religion in der Religionswissenschaft [ Środowisko geograficzne a religia w religioznawstwie ], [ w : ] M. Büttner et al. ( red. ), Grundfragen der Religionsgeographie. Mit Fallstudien zum Pilgertourismus, Dietrich Reimer, Berlin.

Jackowski A., 2003, Święta przestrzeń świata. Podstawy geografii religii, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Jackowski A, Sołjan I., 2007, Pielgrzymki jako przejaw solidarności międzyludzkiej, „ Peregrinus Cracoviensis ”, z. 18.

Jusiak R. O., 2007, Sanktuarium religijne w kontekście środowiska lokalnego i społecznego, „ Peregrinus Cracoviensis ”, z. 18.

Karg D., 2008, Określenie miejsca – ruiny kościołów jako profanacja, którą należy zachować? [ w : ] Fundacja „ Fara Gubińska – Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich ”  ( red. ), Ruiny zabytków sakralnych – ochrona i adaptacja do nowych funkcji, Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Gubin 6 – 8. listopada 2008, Gubin.

Lisiecki S., 1996, Słubice jako miasto pogranicza, [ w : ] M. Rutowska ( red. ), Słubice 1945 – 1995, Bajt, Poznań.

Ludwig M., 2008, Powstające z ruin … Nowe użytkowanie zniszczonych lub podupadłych kościołów w Niemczech, [ w : ]  Fundacja „ Fara Gubińska – Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich ”  ( red. ), Ruiny zabytków sakralnych – ochrona i adaptacja do nowych funkcji, Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Gubin 6 – 8. listopada Gubin.

Lütke-Daldrup E., 2008, Kirchen im öffentlichen Raum – aktuelle Herausforderungen [ Kościoły w przestrzeni publicznej – aktualne wyzwania ], [ w : ] M. Keller, K. Vogel ( red. ), Erweiterte Nutzung von Kirchen – Modell mit Zukunft, Lit, Berlin ( tłumaczenie na język polski przez autora ).

Matzig G., 1997, Kirchen in Not. Über den profanen Umgang mit sakralen Denkmälern [ Kościoły w potrzebie. O laickim traktowaniu zabytków sakralnych ], Deutsches Nationalkomitee für Denkmalschutz, Bonn 19 ( tłumaczenie na język polski przez autora ).

Obirek S., 2007, Odnajdywanie jedności – religie w dialogu z miastem w tle, [ w : ] M. Staniszewski ( red. ), Miasto postępu, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań.

Schmook R., 2007, Doświadczenia przy odbudowie Kościoła Mariackiego w Chojnie – Königsberg / Neumark – polsko-niemiecki projekt fundacyjny, [ w : ] W. Michalka, R. Schmook ( red. ), Trudni sąsiedzi? 300 lat polsko-niemieckiego sąsiedztwa, Verlag für Berlin-Brandenburg, Berlin, s. 307 – 313.

Schultz H., 2003, Trudne sąsiedztwo na Odrze i Nysie, [ w : ] B. Breysach, A. Paszek, A. Tölle ( red. ), Grenze – Granica. Prace interdyscyplinarne o podobieństwach, barierach i horyzontach myślowych z perspektywy polsko-niemieckiej, Logos, Berlin

Stryjakiewicz T. , Kaczmarek T., 2003, Transborder cooperation and development in the conditions of great socio-economic disparities : the case of the Polish-German border region, [ w : ] J. J. Parysek, T. Stryjakiewicz ( red. ), Polish economy in transition : spatial perspectives, Bogucki, Poznań.

Tomaszewski A., 2001, Wspólne dziedzictwo kultury Polaków i Niemców w Europie i jego wspólna ochrona, [ w : ] Grupa Robocza Polskich i Niemieckich Historyków Sztuki „ Wspólne Dziedzictwo ”  ( red. ), Wspólne dziedzictwo. Polsko-niemiecka współpraca konserwatorska 1970 – 2000, Warszawa s. 11 – 30.

Tölle A., 2007, Cross-border governance in the twin cities of Frankfurt-upon-Oder and Słubice, Quaestiones Geographicae, z. 26 B.

Weiss C., 1995, Kulturpolitik und städtische Identität [ Polityka kulturowa a tożsamość miejska ], [ w : ] H. W. Dannowski et al. ( red. ), Kirchen – Kulturorte der Urbanität, EB-Verlag, Hamburg ( tłumaczenie na język polski przez autora ).

Informacje

Informacje: Peregrinus Cracoviensis, 2013, Numer 24 (4), s. 117 - 135

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Ku transgraniczności przestrzeni religijnej. Projekty na polsko-niemieckim obszarze przygranicznym

Angielski:

Towards a religious cross-border space. Projects along the Polish-German border

Autorzy

Polsko-Niemiecki Instytut Badawczy, Collegium Polonicum ul. Kościuszki 1 PL 69-100 Słubice

Publikacja: 2014

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Alexander Tölle (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski