The aim of the study is to determine the role of parish churches and adjacent parish facilities in a city’s spatial structure on the example of southern districts of Warsaw. The research includes a description of the parish structure development and characterisation of urban elements surrounding existing parish churches and architectonic elements of the ecclesial buildings which link them to the exterior space. Within the area analysed, initially rural settlements developed surrounding churches founded by Catholic religious orders or landowners and later have been included within the city limits. New ecclesial buildings were erected in parallel to the new residential area. The churches have an important influence on their urban surrounding form. Their influence often extends beyond their nearest surroundings due to the vertical elements of symbolical character, which are a clear reference point in the urban landscape.

Keywords: church, city, ecclesial building, sacral architecture, urban development

Streszczenie
Celem badań było określenie roli kościołów i towarzyszących im zespołów parafialnych w strukturze przestrzennej miasta na przykładzie dzielnic południowej Warszawy. Przedstawiono rozwój południowej Warszawy na bazie rozwoju struktury parafialnej. Scharakteryzowano elementy struktury miejskiej towarzyszące kościołom oraz elementy budowli sakralnych łączące je z przestrzenią zewnętrzną. Na badanym obszarze początkowo struktura osadnicza o charakterze wiejskim rozwijała się wokół kościołów fundowanych przez klasztory i właścicieli ziemskich, a później włączona została w granice miasta. Nowe kościoły wznoszono wraz z budową osiedli mieszkaniowych. Kościoły mają istotny wpływ na formę ich urbanistycznego otoczenia. Ich obszar oddziaływania sięga często dalej niż przestrzeń miejska przylegająca do świątyni dzięki elementom symbolicznym o charakterze wertykalnym, które są czytelnymi punktami odniesienia.

The aim of the study is to determine the role of parish churches and adjacent parish facilities in a city’s spatial structure on the example of southern districts of Warsaw. The research includes a description of the parish structure development and characterisation of urban elements surrounding existing parish churches and architectonic elements of the ecclesial buildings which link them to the exterior space. Within the area analysed, initially rural settlements developed surrounding churches founded by Catholic religious orders or landowners and later have been included within the city limits. New ecclesial buildings were erected in parallel to the new residential area. The churches have an important influence on their urban surrounding form. Their influence often extends beyond their nearest surroundings due to the vertical elements of symbolical character, which are a clear reference point in the urban landscape.