Tomasz Górny

RECENZJA: Judy Tarling, The Weapons of Rhetoric: A Guide for Musicians and Audiences

St. Albans, Corda Music, 2005 [2004], ss. 287

Artykuł jest kolejną próbą zmierzenia się z problemem tzw. „muzyczności” opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Martwa Pasieka. Podstawowe rozważane tu pytanie dotyczy tego, w jakim stopniu narracja opowiadania wiąże się z Sonatą na fortepian solo Igora Strawińskiego. Zaproponowane rozstrzygnięcia bazują na ustaleniach Józefa Opalskiego, dostrzegającego ogólny związek między ideą sonaty a utworem polskiego pisarza, oraz Marii Woźniakiewicz-Dziadosz, nakładającej na opowiadanie model formy sonatowej oraz typ muzyki dwunastotonowej. Te propozycje badawcze stanowią punkt wyjścia do rozważań na temat literackiego sposobu realizacji muzycznej metody kompozycji „przez osobne dźwięki”, którą Iwaszkiewicz w przedmowie do opowiadania wiąże z sonatą rosyjskiego kompozytora. Przedmiotem badania są głównie strategie literackie, służące upodobnieniu narracji do muzycznego sposobu kompozycji.

The paper presents an examination of the interplay of music and lyrics in the Orgelbüchlein by Johann Sebastian Bach that summarises some of the earlier findings in this area and outlines a wider context of the studies concerning the relationship of rhetoric and music. The attention is devoted to the affect theory and the musical rhetorical figures theory. Parallels in creating speech and music are discussed as well; this element of musical rhetoric is the least prominent in Orgelbüchlein, but the interpretation of its chorales in terms of inventio, dispositio and elocutio seems legitimate. Finally, a remark is made of the significant influence of the Lutheran tradition, which elevated music, seeing it as a means for the efficient spreading of faith and teaching the Gospel. The paper concludes with a case study of chorale Das alte Jahr vergangen ist BWV 614.