Renata Mikielewicz

Przestrzeń publiczna współczesnego miasta, tak jak i życie codzienne, poddana jest presji szybkości; przyśpieszeniu nadanemu przez zdigitalizowane, totalnie skomunikowane społeczeństwa, w których jednostki chcąc się na chwilę zatrzymać ryzykują pozostanie poza głównym nurtem wydarzeń. Odbija się to w sposobach kształtowania przestrzeni publicznych w miastach, które zostały sprowadzone do roli kolejnego produktu rywalizującego o uwagę użytkownika. Spowolnienie życia właściwe dla małomiasteczkowej przestrzeni stanowi jeden z aspektów umożliwiających ochronę wartości dziedzictwa kulturowego i naturalnego, umożliwiając rozwijanie alternatywnych zasad kompozycji przestrzeni opartych na zasadach wywodzących się z idei filozofii ekologicznych. Refleksja oparta na analizie zalet i niedostatków spowolnionej percepcji staje się punktem wyjścia dla analizy możliwości wyważenia potrzeb i tworzenia metod kształtowania różnorodnych miejskich przestrzeni alternatywnych.

Zgodnie z artykułem 24 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka prawo do rekreacji należy do niezbywalnych praw jednostki. Obecnie konieczność odpoczynku jest szczególnie niezbędna z powodu tempa życia i koncentracji uwagi na niezliczonej ilości informacji docierających z otoczenia i przestrzeni wirtualnej. Jednocześnie mobilność i „konsumpcja” przestrzeni powoduje jej postrzeganie poprzez zindywidualizowaną percepcję jednostki. Obraz przestrzeni zostaje utożsamiony z potrzebami użytkownika i postrzegany jedynie przez jego doświadczenie, co wpływa na sposób kształtowania przestrzeni, w szczególności podporządkowanemu użytkowaniu w czasie wolnym. Mieszkaniec staje się turystą, a przejezdny wpływa na życie codzienne mieszkańców, gdyż atrakcyjność przestrzeni rekreacyjnych zwiększa wartość ekonomiczną miasta. Rozważania, dotyczące kompozycji przestrzeni czasu wolnego, stanowią próbę zdefiniowania współczesnych trendów stylu życia miejskiego i jego wpływu na strukturę urbanistyczną miasta.

The Materialization of Silence. The Urban Structure of Leisure

According to the 24. article of the Universal Declaration of Human Rights the right to have leisure is one of the immanent personal rights. The need to have a rest is especially necessary because of the pace of life and the need to concentrate on countless information from surroundings and virtual space. At the same time mobility and ‘space consumption’ individualize the perception. The image of space is identified as the same as personal needs and perceived only through the experience of the user. This then influence the forming of the space, especially the leisure space. The inhabitant becomes a tourist, and the traveler influence the everyday life of the citizens of a city because the attractiveness of the recreational space increase the economical value of the city itself. Considerations to the composition of the leisure space start a quest for a definition of the contemporary urban lifestyle trends and its influence on the urban structure of a city.

Urbanity. A House as an Infill in the Public Space

The word house describes both a home and a building. Both roles are important in the public sphere. Both build the character of urban space.
Not only function but also the form of the built environment effectuate what we call urbanity. Contemporary development processes redefine the notion of what is urban as the needs of society change. And such differences in the comprehension of the urbanity notion, build the core of the article.
Aldo Rossi, in an iconic book, The Architecture of the City, decidedly redefined the notions of continuity or sustainability with reference to the role of the buildings as objects in the city space. His stance, very personal but also grounded in theory, builds the starting point for an analysis of single buildings and their place in urban continuum, concerning research on a 19.-century post-industrial city (with examples from Lodz in Poland and other European cities with different development characteristics). The research base on the analysis of town quarters and their role in the creation of the urban space character. It also contains elements of building architecture and social roles analysis. In conclusion, it is possible to state that even if existing differences in the development of society nowadays are profound, the role of the buildings in the city structure and urbanity is quite unchanging.

Keywords: Urbanity, urban tissue, housing, social environment

Dom to jednocześnie „ognisko domowe” i budynek. W obu funkcjach pełniący istotną rolę w sferze publicznej oraz budujący charakter przestrzeni i jej „miejskość”. A miejskość przestrzeni określana jest zarówno poprzez funkcje w niej występujące, jak i charakter zabudowy. Współczesne procesy zachodzące w miastach redefiniują to pojęcie w odniesieniu do potrzeb zmieniającego się społeczeństwa. I te zmiany pojęcia miejskości właśnie stanowi główną oś rozważań.
Aldo Rossi w ikonicznym tekście „Architektura miasta” przedefiniował pojęcie ciągłości czy trwałości przestrzeni miasta pod kątem budynku. To bardzo osobiste a jednocześnie oparte o rozważania teoretyczne podejście do zagadnienia miejskości stanowi kanwę analizy porównawczej relacji pojedynczych budynków z miejskim continuum na podstawie badań charakteru zabudowy miasta 19.wiecznego, poprzemysłowego, jakim jest Łódź, oraz wybranych miast europejskich o odmiennym charakterze rozwoju. Badania oparto o analizy kwartału miejskiego oraz jego roli w kształtowaniu miejskości przestrzeni, jak i o odniesienia do charakteru architektury i roli społecznej pojedynczych budynków – domów w mieście). Przeprowadzona analiza pokazuje, iż pomimo odmiennych procesów społecznych zaskakująca jest niezmienność roli budynku w strukturze miasta i definiowaniu miejskości tej przestrzeni.

Creative Attitude: Public Engagement. Architecture Rising Up to the Challenges of the New Century

The sustainable development rule changed the architects’ attitude toward the users of the buildings and an increase in their civic engagement. Exhibitions in New York’s MOMA or Frankfurt’s Architecture Museum and Pritzker Jury’s verdicts underlined the significance of community-engaged architecture and the involvement of an architect in the problems of contemporary society. At the same time, an analysis of theoretical works and everyday architectural practice shows some repetition of the creative design attitude even than the motivation behind it could vary. An analysis of such interwoven relations is an attempt to show the continuity and change in urban and architectural solutions. Such commentary linked to long-standing observations regarding the sustainable development implementation enables us to formulate long-term conclusions for the creation of the human spatial environment in the changing reality of the new century.

Keywords: Community engaged architecture in the 21. century, sustainable development, design attitude, civic engagement, human environment

Streszczenie

Zasada zrównoważonego rozwoju wraz z intensyfikacją działań dotyczących uwzględniania w procesie projektowania środowiska przyrodniczego spowodowała zmianę sposobu traktowania użytkowników obiektów przez architektów oraz wzrost społecznego zaangażowania tych ostatnich. Wystawy zrealizowanych obiektów oraz decyzje jury Nagrody Pritzker’a podkreśliły znaczenie architektury zaangażowanej społecznie. Analiza postaw twórczych na podstawie tekstów teoretycznych i realizacji stanowi próbę pokazania zarówno historycznej ciągłości, jak i zmian rozwiązań przestrzeni zurbanizowanej i obiektów architektonicznych. Rozważania oparte o wieloletnie obserwacje oraz osobiste doświadczenie dotyczące zagadnień powiązanych z zasadą rozwoju zrównoważonego pozwala na sformułowanie długofalowych wniosków dotyczących sposobów kształtowania środowiska przestrzennego człowieka w zmieniającej się rzeczywistości początku nowego stulecia.

Idea smart city to idea przestrzeni miejskiej zarządzanej sprawnie i przy pomocy najnowszych „inteligentnych” technologii. Technologii, które ułatwiajac życie ich użytkownikom, powodują jednocześnie marginalizacje dużych grup społeczeństwa – odbierając miejsca pracy i zródła utrzymania; tworząc wirtualne, żyjace w światach równoległych i nie komunikujące się ze sobą wspólnoty; ograniczając dostęp do niektórych usług i aktywności tym, którzy z różnych powodów nie nadażaja za postępem. W ten sposób przestrzeń miejska staje się łatwiejsza w zarządzaniu i bardziej zamknięta w sensie społecznym. Artykuł jest próbą zmierzenia się z wyzwaniami technologii przeciwstawionej, czy może jedynie uzupełniajacej, działania lokalnych społeczności skierowane na tworzenie przestrzeni miejskich budujących wspólnotę i bardziej humanistyczne przestrzenie życia.

Smart City: A City Created by Its Citizens?!

Abstract

A skillfully and computer-based administered urban space builds the contemporary idea of a smart city. The so called ‘intel- ligent technologies’ facilitate the life of the inhabitants but at the same time marginalize large groups of society – taking jobs and income sources away; creating communities living in parallel worlds without mutual communication; limiting the access to some services and activities for those who from various reasons are not able to follow the progress. Thus the urban space becomes easier to govern and more closed in a social sense. The article is an attempt to size up the technology, which con- trasts with, or perhaps only replenishes the activities of local communities which aim for the creation of community values and more human living spaces.

„Zielony to więcej niż kolor. To filozofia” – to hasło firmy Benetton używane m. in. na jej torbach do pakowania produktów. Zielony kolor i zieleń to w ogóle swoisty zamiennik idei zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do kształtowania przestrzeni miejskiej. Jednocześnie, wpisujący się w definicję rozwoju zrównoważonego i ograniczający jej rozumienie poprzez instru­mentalne traktowanie już istniejących terenów zielonych (szczególnie drzew). Stąd miasto, narażone – z jednej strony, ze względu na tendencję do skupiania ludności – na przeludnienie, a z drugiej – na wyludnianie, (poprzez odpływ mieszkańców na tereny podmiejskie właśnie ze względu na dostęp do środowiska przyrodniczego) jako „zielone miasto” staje się swoistą utopią społeczną. Opis przykładowych działań dotyczących zieleni i wody w przestrzeni miejskiej (i porównanie sposobu podejścia do zasobów przyrodniczych miast) staje się podstawą do rozważań na temat teraźniejszości i przyszłości miasta jako formy urbanistycznej.

‘The Green City’ – an social utopia?

Abstract

‘Green is more than a color. It is a philosophy.’ – the Benneton marketing slogan used among others on the firm’s bags. Green color and greenery build nowadays a specific interchange for the idea of sustainable development when related to the creation of the urban space. At the same time, this includes the definition of sustainable development and excludes its un­derstanding through instrumental use of already existing green areas (especially trees). So a city, subjected to overcrowding (because of concentration caused mainly by migration), and on the other hand – to depopulation (through the migration to suburban areas in want for the nature’s proximity), as a ‘green city’ is becoming a social utopia. A description of exemplary dealings with greenery and water resources in urban space (and a comparison of the methods and attitudes to natural urban resources) starts a consideration process of the present and the future of a city as an urban form.

Sacrum w przestrzeni zamieszkiwania przedstawia szacunek dla niewidzialnego. Ludzie, tworząc prywatne sanktuaria w domach, stawiając przydrożne krzyże i kapliczki, podkreślają swoją potrzebę bezpieczeństwa i ochrony w codziennym życiu. Ale dzisiejsze sanktuaria są inne; architektoniczne i urbanistyczne środki wyrazu różnią się od tych z poprzednich stuleci. Jednocześnie często odnoszą się lub wykorzystują ten sam język by wyrazić ideę sacrum. Pogłębiona analiza prac teoretycznych i przykładów realizacji oparta na wieloletnich badaniach naukowych i obserwacji realizowanych obiektów pozwala autorce na sformułowanie tezy o zmianie paradygmatu zjawiska, które można zdefiniować jako sacrum w środowisku mieszkaniowym.

The Paradigm Change. Environmental Aspects as Transformative Imperative in the Housing Environment

The sacred in the habitation space depicts respect for the unseen. The people underlined their fear and hope for safety, comfort, and well-being in the sanctuaries inside their homes or roadside crosses and chapels. But contemporary shrines are different; architectural and urban means and solutions differ from those from previous ages. At the same time, they refer to or even use the same elements to express the holy. An expanded analysis of theoretical works and design examples based on longtime research and observations of the described phenomenon allows the author to formulate a thesis about a strongly changing paradigm in what one can describe as the sacred in a housing environment.