Remigijus Bubnys

Myślenie krytyczne jest określane jako kompetencja dla przyszłości, kluczowa w społeczeństwie globalnej informacji, umożliwiająca sprawne i aktywne działanie w zmieniającej się rzeczywistości, w której jednostki muszą sobie radzić z chaosem informacyjnym. Ponadto, kompetencja myślenia krytycznego wyjątkowo ważna jest w kontekście samorozwoju, a szczególnie – rozwoju nauczycieli, bowiem ta grupa zawodowa musi w swojej pracy radzić sobie z nieprzewidywalnością, niejednoznacznością koniecznością nieustannego wersyfiowania informacji, aktualizowania posiadanych kompetencji i nabywania nowych. Myślenie krytyczne pozwala także odkryć słabości/niedostatki własnego myślenia, braki w zakresie posiadanych umiejętności oraz wydawać oparte na dowodach/ argumentach sądy. W artykule podjęto problematykę myślenia krytycznego w kontekście rozwoju nauczyciela. Zwrócono uwagę na rozumienie pojęcia „myślenie krytyczne” jako kompetencji kluczowej we współczesnym świecie oraz wskazano, jak myślenie krytyczne wspiera proces samorozwoju, szczególnie wśród nauczycieli.

Formalna ocena studentów stanowi główną oś procesu edukacji, wpływającą na całość aktywności nauczania/uczenia, jej jakość, odnoszone przez studentów sukcesy, ich szacunek do siebie samych i samoocenę, jak również na postrzeganie własnej skuteczności. Poprzez rozpoznanie perspektyw jako głównego celu uczenia się oraz zdefiniowania wyników jako osobistych i rzeczywistych postępów osoby uczącej się, ocena wymaga zwrócenia odpowiedniej uwagi na refleksję, dogłębne rozważania oraz przekazanie informacji zwrotnych wszystkim uczestnikom procesu edukacji. Na tym tle ocena jako jedna z najpopularniejszych metod oceniania studentów, zaczyna wzbudzać wątpliwości co do swojej odpowiedniości, co prowadzi do problemu naukowego rozpatrywanego w niniejszym artykule. W ciągu ostatnich kilku dekad zaobserwowano przesunięcie w ocenianiu z koncentracji wyłącznie na wyniku końcowym w kierunku większego ukierunkowania na cały proces edukacji, z naciskiem na motywowanie studentów do nauki i wzmocnienie ich zaangażowania w proces edukacji. Zmiany te ilustruje fińska dobra praktyka, gdzie z powodzeniem stosuje się inne metody oceny: ocenę portfolio oraz rozmowy kształcące, w środowisku, którego podstawą jest wzajemne zaufanie i szacunek, bez kwestionowania istotności i konieczności sprawdzenia wiedzy, zdolności i umiejętności osób uczących się w ramach procesu uczenia /nauczania. Aby przenieść przykłady dobrej praktyki i dostosować je do kontekstu krajowego, zasadnym wydaje się być zastosowanie teorii oraz modeli z zakresu zarządzania zmianą. Osiągnięcie ukierunkowanej i skutecznej zmiany w obszarze oceny wymaga podejścia do zarządzania zmianą ukierunkowanego na proces.