Remigijus Bubnys

Critical thinking is described as a competence for the future, a key competence in a global information society, enabling efficient and proactive action in a changing reality in which individuals must cope with information chaos. In addition, the competence of critical thinking is exceptionally important in the context of self-development, and especially – the development of teachers, because this professional group has to cope in its work with unpredictability, ambiguity, the need to constantly verify information, update existing competencies and acquire new ones. Critical thinking also makes it possible to discover weaknesses/deficiencies in one’s own thinking, shortcomings in one’s skills, and make judgments based on evidence/arguments. The article addresses the issue of critical thinking in the context of teacher development. Attention was paid to the understanding of the concept of “critical thinking” as a key competence in the modern world, and it was pointed out how critical thinking supports the process of self-development, especially among teachers.

Myślenie krytyczne jako kompetencja kluczowa oraz czynnik samorozwoju współczesnego nauczyciela

Myślenie krytyczne jest określane jako kompetencja dla przyszłości, kluczowa w społeczeństwie globalnej informacji, umożliwiająca sprawne i aktywne działanie w zmieniającej się rzeczywistości, w której jednostki muszą sobie radzić z chaosem informacyjnym. Ponadto, kompetencja myślenia krytycznego wyjątkowo ważna jest w kontekście samorozwoju, a szczególnie – rozwoju nauczycieli, bowiem ta grupa zawodowa musi w swojej pracy radzić sobie z nieprzewidywalnością, niejednoznacznością koniecznością nieustannego wersyfiowania informacji, aktualizowania posiadanych kompetencji i nabywania nowych. Myślenie krytyczne pozwala także odkryć słabości/niedostatki własnego myślenia, braki w zakresie posiadanych umiejętności oraz wydawać oparte na dowodach/ argumentach sądy. W artykule podjęto problematykę myślenia krytycznego w kontekście rozwoju nauczyciela. Zwrócono uwagę na rozumienie pojęcia „myślenie krytyczne” jako kompetencji kluczowej we współczesnym świecie oraz wskazano, jak myślenie krytyczne wspiera proces samorozwoju, szczególnie wśród nauczycieli.

Student formal assessment is the core axis of the educational process that affects the whole teaching / learning activity, its quality, students’ success experience, their self-respect and self-esteem, and the perception of self-efficacy. By recognising prospects as the main learning objective and defining the outcome as personal and authentic learner progress, the assessment raises the need to pay a due attention to reflection, deep consideration, and feedback to all participants of the educational process. Against this background, doubts are started to be raised about appropriateness of the grade, currently being one of the most popular methods of the formal student assessment, leading to the scientific problem of this article. Over the last few decades, a shift in the assessment has been observed, from the focus exclusively on the end result to a stronger orientation toward the whole educational process, with an emphasis on motivating students to learn and strengthening their involvement in the educational process. These changes are illustrated by the Finnish good practice where, in an environment based on mutual trust and respect, and without questioning the importance and need for testing learners’ knowledge, abilities, and skills in the teaching / learning process, alternative assessment methods: portfolio assessment and learning conversations, are successfully used. To transfer examples of the good practice and adapt them to the national context, it seems reasonable to apply theories and models of change management. Achieving a targeted and effective change in the area of the assessment requires a process-focused approach to the change management.

Keywords: student assessment, assessment changes, reflection-based assessment, change, change management

Warunki teoretyczne dla zmiany w systemie oceniania studentów: dążąc do dobrych praktyk

Formalna ocena studentów stanowi główną oś procesu edukacji, wpływającą na całość aktywności nauczania/uczenia, jej jakość, odnoszone przez studentów sukcesy, ich szacunek do siebie samych i samoocenę, jak również na postrzeganie własnej skuteczności. Poprzez rozpoznanie perspektyw jako głównego celu uczenia się oraz zdefiniowania wyników jako osobistych i rzeczywistych postępów osoby uczącej się, ocena wymaga zwrócenia odpowiedniej uwagi na refleksję, dogłębne rozważania oraz przekazanie informacji zwrotnych wszystkim uczestnikom procesu edukacji. Na tym tle ocena jako jedna z najpopularniejszych metod oceniania studentów, zaczyna wzbudzać wątpliwości co do swojej odpowiedniości, co prowadzi do problemu naukowego rozpatrywanego w niniejszym artykule. W ciągu ostatnich kilku dekad zaobserwowano przesunięcie w ocenianiu z koncentracji wyłącznie na wyniku końcowym w kierunku większego ukierunkowania na cały proces edukacji, z naciskiem na motywowanie studentów do nauki i wzmocnienie ich zaangażowania w proces edukacji. Zmiany te ilustruje fińska dobra praktyka, gdzie z powodzeniem stosuje się inne metody oceny: ocenę portfolio oraz rozmowy kształcące, w środowisku, którego podstawą jest wzajemne zaufanie i szacunek, bez kwestionowania istotności i konieczności sprawdzenia wiedzy, zdolności i umiejętności osób uczących się w ramach procesu uczenia /nauczania. Aby przenieść przykłady dobrej praktyki i dostosować je do kontekstu krajowego, zasadnym wydaje się być zastosowanie teorii oraz modeli z zakresu zarządzania zmianą. Osiągnięcie ukierunkowanej i skutecznej zmiany w obszarze oceny wymaga podejścia do zarządzania zmianą ukierunkowanego na proces.