Piotr Banasik

W pracy przedstawiono losy najstarszego z istniejących krakowskich kopców, kopca Krakusa. Pracę wykonano na przykładzie wybranych dokumentów ikonografi cznych, kartograficznych i geodezyjnych. Na przykładzie dawnych widoków, panoram miasta i map pokazano różne funkcje, jakie kopiec Krakusa pełnił w swojej wieloletniej historii. Podjęto próbę udokumentowania militarnego znaczenia tego kopca i okalającego go wzgórza. Szeroko omówiono szczególne znaczenie astro-geodezyjne kopca Krakusa, w skali miasta i regionu południowej Polski. Kopiec wpisał się także w historię stosowania techniki GPS na obszarze Krakowa i w badania dotyczące lokalnych wyznaczeń kształtu geoidy. 

Praca dotyczy jednego z kopców krakowskich – kopca Esterki w Krakowie. Kopiec ten najprawdopodobniej był elementem ogrodu założonego przy pałacu w dawnej wsi Łobzów (obecnie w dzielnicy Kraków-Krowodrza). Dotychczasowe informacje o kopcu są rozproszone w wielu publikacjach, a niekiedy zawierają błędy. Dotyczy to również materiałów ikonograficznych. W pracy zebrano i usystematyzowano dostępne materiały ikonograficzne i kartograficzne, jakie pozostały po tym obiekcie. Sporządzono dokumentację bibliograficzną istniejących materiałów graficznych pokazujących kopiec (panoramy, plany, mapy, fotografie). Informacje znajdujące się w artykule mogą zostać wykorzystane w planach rewitalizacji kopca Esterki i dawnej rezydencji królewskiej w Łobzowie.

Wiedza astronomiczna na dysku została zakodowana na dwóch płaszczyznach: horyzontalnej i południkowej. Na płaszczyźnie horyzontalnej (poziomej) opisano zakres kierunków wschodu i zachodu Słońca w ciągu roku. Z kolei na płaszczyźnie południkowej (pionowej) opisano zakres zmiany wysokości horyzontalnej i deklinacji Słońca w kulminacji górnej w ciągu roku oraz Księżyca w jego 18,61-rocznym cyklu. Za pomocą konstrukcji geometrycznych opisano związki między szerokością geograficzną miejsca obserwacji, wysokością horyzontalną ciała niebieskiego i jego deklinacją. Prezentowany artykuł jest kontynuacją dwóch publikacji: [1], [2], w których opisano deszyfrację dysku z Nebry. Publikacje te były oparte na interpretacji wyników pomiarów kątowych, wykonanych za pomocą kątomierza o podziałce 0,5 stopnia, bez użycia komputera. Prezentowana publikacja bazuje na cyfrowym obrazie dysku, uzyskanym za pomocą jego digitalizacji. Uzyskane dane wykorzystano do dalszych obliczeń opartych na geometrii analitycznej oraz programach graficznych.