Natalia Kolecka

One of the most widespread land cover change processes in European countries is the increase in forest cover. Forest expansion on abandoned agricultural land has played a major role in marginal mountain areas since World War II, and especially affected the post-socialist countries in Central and Eastern Europe. This study aimed at mapping forest cover change and forest succession in one of the communes of the Polish Carpathians ( Budzów ) over two time periods : 1977 – 1997 and 1997 – 2009. We identified rates of agricultural land abandonment and forest succession and assessed the dynamics of the process using aerial photographs, orthophotomaps as well as cadastral and census data. The results showed that Budzów commune experienced an expansion of forest cover from 40% in 1977 to almost 45% in 2009, and a significant increase in forest succession from 1% in 1997 to 10% in 2009, at the expense of agricultural land area ( 54% in 1977 and 40% in 2009 ). If the trend is widespread over the Polish Carpathians, the real forest cover may be much higher than follows from statistical data.

Lasy Państwowe w Polsce utrzymują dokładną przestrzenną bazę danych obejmującą około 80% powierzchni lasów w Polsce. Jednakże pozostałe 20% lasów, głównie prywatnych, jest kartowane ze znacznie mniejszą dokładnością. W ostatnich latach w Polsce zrealizowane zostały różne projekty pozyskiwania danych przestrzennych o zasięgu krajowym, jednakże integracja ich wyników w celu uzyskania wartości lesistości nie jest łatwa, z uwagi na niespójności w przyjętych definicjach lasu. Na przykład, w niektórych zbiorach danych nie uwzględnia się obszarów, które prawnie są lasami, natomiast chwilowo są wylesione wskutek uszkodzeń  rzewostanów przez wiatry lub szkodniki. Niepewność w szacunkach powierzchni lasów wprowadza też sukcesja leśna na porzuconych gruntach rolnych, której zasięg przestrzenny jest na ogół nieznany. W naszej pracy zaproponowaliśmy więc półautomatyczny algorytm integrujący dane przestrzenne o lasach pochodzące z różnych współczesnych źródeł, który eliminuje występujące w tych danych niespójności. Badania przeprowadzone zostały w Karpatach polskich, gdzie, z uwagi na duży odsetek lasów prywatnych, rzetelne oszacowanie powierzchni lasów jest szczególnie trudne. Zastosowane podejście łączy informacje o rozmieszczeniu lasów z polskich danych topograficznych, zarówno historycznych (lata 70. XX wieku), jak i współczesnych, oraz z przestrzennych baz danych Lasów Państwowych. Inaczej niż współczesne dane topograficzne, opracowana mapa przedstawia lasy zgodnie z polską definicją prawną i jest w ten sposób porównywalna do wcześniejszych opracowań topograficznych. Nasze wyniki wskazują, że różne współczesne bazy danych zaniżają lesistość Karpat polskich, natomiast fuzja różnych zbiorów danych poparta wiedzą ekspercką pozwala na uzyskanie kompletnej i rzetelnej informacji o współczesnym rozmieszczeniu lasów w tym regionie.

W niniejszej pracy zaprezentowano wyniki porównania wartości wybranych metryk krajobrazowych otrzymanych na podstawie obliczeń wykonanych dwiema metodami: metodą tradycyjną, w której pomiarów dokonuje się po zrzutowaniu mozaiki jednostek przestrzennych na powierzchnię planimetryczną, oraz metodą uwzględniającą trzeci wymiar krajobrazu – opartą na analizie numerycznego modelu terenu. Badania wykazały, że zastosowane metody mogą mieć wpływ na uzyskany obraz struktury krajobrazu wysokogórskiego. Ponadto w pracy zawarto uwagi dotyczące obliczania średniej szorstkości powierzchni oraz analiz wykonywanych przy wykorzystaniu pól geometrycznych w danym typie krajobrazu