ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń
Polska
ISNI ID: 0000000109436490
GRID ID: grid.5374.5
Marzenna Cyzman-Eid
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, Volume 19, Issue 1, 2024, s. 49-58
https://doi.org/10.4467/20843933ST.24.005.20372Dyskurs humanistyki nieantropocentrycznej ma esencjalizujący i ontologizujący charakter, co stwarza możliwość jego zestawienia z ontologią Romana Ingardena. Problemy, które są rozważane przez badaczy, takich jak Bjørnar Olsen i Graham Harman, wydają się zbieżne z rozważaniami polskiego filozofa. Pojęcia problematyzowane zarówno w dyskursie nieantropocentrycznym, jak i w teorii Ingardena to między innymi: samoistność, autonomia i niezależność przedmiotu od poznającego podmiotu oraz sposób uposażenia przedmiotu jako podmiotu własności. Mimo że dla współczesnych badaczy najważniejsze znaczenie mają pytania funkcjonalne (jak działają rzeczy jako nie-ludzcy aktorzy w rzeczywistości i jakie związki tworzą z bytami ludzkimi), stawiane przez nich pytania esencjalne pozwalają na lepsze rozpoznanie tego, co warunkuje działanie, a nawet sprawczość przedmiotów. Wprowadzenie dyskursu humanistyki nieantropocentrycznej w kontekst ontologii Ingardena mogłoby pozwolić między innymi na doprecyzowanie pojęć. W ten sposób zwrot ku rzeczom, dotychczas nieposiadający własnego słownika, mógłby zyskać większą dystynktywność jako nowy styl myślowy współczesnej humanistyki.
