Krzysztof Płachciński

W artykule omówiono zagadnienie spożywania alkoholu przez powstańców styczniowych walczących w Wielkopolsce wschodniej i na pograniczu Wielkopolski i Kujaw. Autor pisze o skali tego zjawiska i jakie były jego przyczyny, dlaczego ochotnicy pili i co najchętniej spożywali, kto dostarczał im alkohol i jak reagowały na picie władze powstańcze. W tekście ukazano również liczne funkcje alkoholu w powstańczym życiu – od podnoszącej morale podczas walki po wiarę w jego leczniczą moc.

13. (5) Kargopolski Pułk Dragonów stacjonował w Koninie w latach 1864-1910. W czasie swojego pobytu w mieście największym problemem oddziału był brak odpowiednich budynków. Początkowo dla celów wojskowych wynajmowano lokale od konińskich mieszczan, a pod koniec XIX wieku rozpoczęto budowę koszar. Z kolei na początku XX wieku przebudowano jeden z miejskich budynków na cerkiew. Do czasów współczesnych po rosyjskim wojsku zachowały się akta stanu cywilnego cerkwi prawosławnej, album wydany z okazji 200-lecia istnienia pułku oraz murowane koszary. Natomiast cerkiew została rozebrana w latach dwudziestych poprzedniego wieku, a jej ikonostas znajduje się obecnie w cerkwi św. Mikołaja w Poznaniu.

Powstanie styczniowe (1863-1864) było zrywem niepodległościowym, w którym strona polska organizowała nie tylko oddziały zbrojne, ale również starała się zapewnić swoim żołnierzom opiekę medyczną. Oprócz licznych instrukcji dla polskich partii, dotyczących dbania o zdrowie i higienę, władze powstańcze organizowały szpitale dla rannych w boju. Urządzane one były najczęściej w rejonach, gdzie dochodziło do krwawych walk powstańców z Rosjanami. Opiekę nad rannymi sprawowali nie tylko miejscowi lekarze i felczerzy, ale także kobiety. Nierzadko ciężko rannych powstańców operowali znani warszawscy chirurdzy. Niektórzy medycy nie tylko nieśli pomoc swoim potrzebującym towarzyszom broni, ale brali bezpośrednio udział w walce. Władze carskie za udział w powstaniu prześladowały nie tylko lekarzy, ale i inne osoby z personelu medycznego. Wielu medyków zaangażowanych w powstanie, którzy przeżyli carskie represje, zasłynęło w późniejszych czasach wiedzą medyczną.