Katarzyna Michałkiewicz
Konteksty Kultury, Tom 7, 2011, s. 12 - 21
Cudzoziemka Marii Kuncewiczowej to powieść inspirowana rozrachunkiem autorki z przeszłością, próbą uporządkowania zepchniętych w podświadomość, trudnych emocji. Opowieść o karierze muzycznej Róży Żabczyńskiej i jej córki Marty stanowi transpozycję relacji Marii Kuncewiczowej z matką. Wspólnym mianownikiem łączącym biografię Kuncewiczowej oraz losy tytułowej bohaterki powieści jest muzyka. Jest ona zatem jednym z głównych tematów powieści, jednakże korespondencja muzyki i literatury obecna jest także w warstwie formalnej dzieła. Zdaniem krytyków, począwszy od pierwszej recenzji autorstwa Brunona Schulza, Cudzoziemka inspirowana jest formą fugi, w której temat psychiki Róży oraz kontr-temat jej metamorfozy realizują się na dwóch odmiennych planach czasowych powieści. Muzyczny wzorzec kompozycyjny oraz ściśle związana z muzyką fabuła, osnuta wokół dwóch najważniejszych utworów: koncertu skrzypcowego D–dur Brahmsa oraz pieśni Schumanna Ich grolle nicht, stanowią dwa korespondujące ze sobą poziomy sensów powieści, będące znakiem jej komplikacji semantycznej, porównywanej również z wielopłaszczyznową strukturą snu czy symfonii.