Karolina Warzocha

W ciągu ostatniego wieku znacznie polepszyły się warunki mieszkaniowe w polskich miastach. Problem powojennego deficytu rozwiązała tzw. wielka płyta. Rozległe tereny przeznaczone pod budowę osiedli umożliwiły projektowanie budynków w znacznych odległościach, co zapewniało mieszkańcom intymność i lepsze doświetlenie wnętrz. Wraz z przemianą ustroju w Polsce, nastąpiła zmiana w sposobie projektowania osiedli, które zaczęły przybierać formę kolaży z przypadkowo zestawionych ze sobą obiektów. Drastyczne zmniejszenie odległości między budynkami oraz różne sposoby na maksymalne zabudowanie działek inwestycyjnych, negatywnie wpłynęły na jakość mieszkań. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na niski stopień doświetlenia pomieszczeń mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych, wzniesionych w ciągu ostatniej dekady. Jak pokazują liczne przykłady rozwijających się krakowskich osiedli, problemem nie jest jedynie brak bezpośrednich promieni słonecznych we wnętrzu mieszkania, ale brak nawet rozproszonego światła naturalnego. Pogarszającej się sytuacji sprzyja bezwzględny rynek nieruchomości oraz postępująca liberalizacja prawa budowlanego.

Natural light in city housing of the XXI century. Is this a standard or luxury?

Celem niniejszego artykułu jest ocena zmian w projektowaniu wspólnej przestrzeni osiedlowej, jakie zaszły po transformacji systemowej w Polsce. Analizie poddano osiem osiedli mieszkaniowych, które powstały na terenie Krakowa w różnych de­kadach. Przy ocenie zwrócono uwagę przede wszystkim na funkcje i walory estetyczne terenów zielonych, ich powierzchnię w stosunku do ilości mieszkań oraz dostęp do tych przestrzeni. Które rozwiązania sprzyjają zacieśnianiu więzi sąsiedzkich, umacniają identyfikację z miejscem zamieszkania oraz poczucie bezpieczeństwa i odpowiedzialności? Czy po dekadach do­świadczeń, mnożenia dobrych i złych koncepcji, możliwe jest powstanie „osiedla idealnego”, które będzie przyjazne, zielone i słoneczne nie tylko z nazwy?

From the “no-one’s land” to the semi-private backyard gardens – the green areas on the housing estate in Cracow

Abstract

The aim of this article is to assess the changes in designing of the collective housing estate spaces that have occurred after the system transformation in Poland. Eight Cracovian housing estates designed in various decades, have been analyzed. The attention was paid to the functions and the aesthetic values of the green areas, their quantity in relation to the number of the apartments and the access to these spaces. Which solutions are conducive to strengthen the neighbor bonds, the identifica­tion with the place of residence, a sense of security and responsibility? After decades of experience, multiplication of good and bad concepts, is it possible to create an “ideal housing estate” that will be friendly, green and sunny, not just in name?