Karolina Targosz

W latach 2011–2016 ukazało się sporo publikacji poświęconych Janowi Heweliuszowi. Z okazji czterechsetnej rocznicy jego urodzin, obchodzonych w 2011 r., zostały opublikowane cztery książki zbierające pokłosie konferencji i prelekcji,  z dużym udziałem autorów zagranicznych, przedstawiających  różne aspekty działalności i osiągnięć gdańskiego astronoma.  W 2014 r. zainicjowano edycję korespondencji Heweliusza tomem Prolegomenów. Artykuł omawia krytycznie wspomniane publikacje, wskazując ich zalety i braki.  Wstępne studium tomu Prolegomena Chantal Grell ukazało  się także w tłumaczeniu na język polski jako osobna książka.  Autorka, dokładniej niż jej poprzednicy, przedstawiła lata studiów Heweliusza i sieć jego korespondentów, zbytni nacisk kładąc jednak na polemiki z uczonymi francuskimi i angielskimi.  Jej końcowa konkluzja, kwalifikująca Heweliusza jako amatora odizolowanego od głównych prądów w nauce XVII w., jest sprzeczna z wymową jego korespondencji, która będzie publikowana przez następne lata. 

A number of publications devoted to Jan Heweliusz have been published between 2011 and 2016. On the occasion of the 400th anniversary of his birthday celebrated in 2011, four books have been published gathering the conferences and lectures, with a great deal of foreign authors presenting various aspects of the Gdańsk astronomer’s activities and achievements. In 2014, the publishing of Hevelius’s correspondence was initiated with the volume Prologomena.
This article critically discusses the mentioned publications, pointing out their advantages and shortcomings.
The preliminary study of the volume by Chantal Grell was also published in a Polish translation as a separate book. The author has indeed – more precisely than her predecessors – presented the years of Hevelius’s studies and the network of his correspondents, however overly emphasized his polemics with the French and English scholars. Her final conclusion, qualifying Hevelius as an amateur isolated from the leading currents of the seventeenth century, is contradictory to the evidence of his correspondence, which will be published over the next years.

On the trail of the first women painters in old Poland

The article presents the Polonica in the works of Italian women painters, and the accounts about the activity of women painters in Poland. An amateur woman painter from the upper classes was Maria Eleonora, Princess of Anhalt-Dessau (1671–1756), wife of Jerzy Radziwiłł. The professional women painters in the first half of the 18th century were Wilelm Włoch’s wife and daughter, who contributed into the creation of his frescos and altar paintings in the Church of Norbertine Sisters in Imbramowice. The daughter single-handedly painted two altar paintings preserved in the Church of Bernardine Sisters in Kraków.