Szkic jest analizą kontekstu filozoficzno-antropologicznego utopii przedstawionej przez Ignacego Krasickiego w powieści Przypadki Mikołaja Doświadczyńskiego. Utopia Nipu zostaje potraktowana jako literacka propozycja społeczeństwa oświeceniowego, w której dochodzi do konfliktu podstawowych, ludzkich wartości. Konflikt ten opiera się na niemożliwej do pogodzenia tradycyjnej aksjologii autora i zachodniego systemu ówczesnej filozofii społecznej. Z tego powodu utopia Krasickiego stanowi wyjątkową wizję świata, który wbrew oświeceniowej logice nie może być światem racjonalnym i harmonijnym.
