Zasada demokratycznego państwa prawnego stała się paradygmatem dla nowoczesnych demokracji i istotną wartością Unii Europejskiej; nieustająco budzi jednak emocjonalne spory. Niniejszy tekst bada wybrane aspekty tej zasady, koncentrując się szczególnie na teorii autonomii systemu prawnego, omawiając w tym kontekście wyniki badań przedstawicieli różnych systemów i kultur prawnych. Koncepcja systemowości prawa w ujęciu Hansa Kelsena zostaje na potrzeby pracy skonfrontowana z teorią systemów społecznych Niklasa Luhmanna, jak również jej wersją rozwojową przedstawioną przez Günthera Teubnera, któremu jurysprudencja zawdzięcza koncepcję autopojetycznego prawa. Badania obejmują refleksje na temat koncepcji „państwa prawnego” i „legalizmu” z perspektywy autonomii prawa, a także jej wymiarów. Praca podsumowuje ideę autopojetycznej natury systemu prawnego w kontekście jego cech mających szczególne znaczenie w procesie stosowania prawa UE. Autor stoi na stanowisku, w myśl którego koncepcja demokratycznego państwa prawnego – współkształtująca hierarchiczny i systemowy obraz prawa, aprobowany od początku XX w. – znajduje swoje odzwierciedlenie w praktyce w zjawisku autopojetyczności i autonomii systemu prawnego, opartej na społecznej kontekstualności prawa.
