Artykuł prezentuje poglądy autora na instytucję muzeum, na muzealnictwo jako ogół problemów związanych z organizacją i działaniem muzeów oraz na prawo ich dotyczące. Jego przedmiotem są: dziedzictwo kultury, świadomość kulturalna i znaczenie ich pielęgnowania dla pamięci, tradycji oraz poczucia wspólnoty, jak również kwestie etyki muzealnej i kształcenia kadr muzealnych. Przedstawiona została geneza muzeów od czasów antycznych, z wymienieniem najważniejszych światowych kolekcji stworzonych na przestrzeni wieków, a także okoliczności ich powstawania i – niekiedy – niszczenia. Przywołane też zostały prawne regulacje tych zagadnień. W tym kontekście omówiona została specyfika muzeów powstałych na ziemiach polskich, warunków ich funkcjonowania i losów pod zaborami i okupacjami, ze szczególnym uwzględnieniem niepowetowanych strat kultury polskiej w XX w. Przedstawione zostały również przebieg i skutki bezprawnego powojennego przejęcia ogółu muzeów przez państwo, z przekreśleniem ich tradycyjnej autonomii, oraz zabór wielu zbiorów prywatnych prowadzące łącznie do zaniku tożsamości lokalnych i świadomości kulturalnej społeczeństwa. W artykule scharakteryzowane zostały dotyczące tej problematyki regulacje obowiązujące na ziemiach polskich, ze wskazaniem niektórych mankamentów obowiązującej regulacji.
